در همین خصوص رسانه‌های خارجی و برخی رسانه‌های داخلی با دامن زدن به این ادعا که دوران ماه‌عسل تهران - مسکو با حل مشکلات روسیه و آمریکا به پایان خود رسیده است، سعی کردند تا با ایجاد شک و تردید در شبکه تصمیم‌سازی کشور در روند رو به جلو و مثبت ارتباطات دو همسایه بزرگ اختلال ایجاد کنند.
به همین منظور برای تشریح و کالبدشناسی روابط ایران و روسیه در شرایط فعلی که از آن به دوران طلایی روابط میان دو کشور در تاریخ نام برده می‌شود به سراغ دکتر کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه رفتیم تا به‌عنوان آگاه‌ترین و مسلط‌ترین فرد در این حوزه، سوالاتی را در مورد مسائلی همچون نقش روسیه در گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران و آمریکا، توافق جامع همکاری ایران و روسیه و جایگاه ایران در منظومه سیاست‌خارجی مسکو مطرح کنیم.
در این راستا در حاشیه رونمایی دو کتاب دکتر عباس ملکی در غرفه مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت‌خارجه در نمایشگاه کتاب، روزنامه جام‌جم گفت‌وگویی اختصاصی با کاظم جلالی سفیر ایران در مسکو انجام داده که در ادامه متن کامل آن را می‌خوانید:
اساسا روس‌ها روابط خود با غرب را چگونه تعریف می‌کنند و آیا می‌توان انتظار داشت که گفت‌وگوهای روسیه و آمریکا بر نوع روابط تهران- مسکو اثرات منفی بگذارد و به گفته برخی رسانه‌ها و شخصیت‌های داخلی بازهم روس‌ها، تهران را تنها گذاشته و به نوعی از پشت خنجر بزنند؟
این‌که روس‌ها چه تحلیلی از نوع روابط خود با ایران و ایالات‌متحده دارند، موضوعی است که باید باتوجه به نگرش، تحلیل‌ها و بیانات مقامات روسی به آن رسید و مورد توجه قرار داد. برای مثال برای فهم جهان‌بینی و آن‌چیزی که در ذهن مقامات روس می‌گذرد، می‌توان به آخرین مصاحبه آقای پوتین با شبکه خبری «راشا تودی» توجه کرد. بنده از سیاستمداران و پژوهشگران این حوزه می‌خواهم فیلم سخنان آقای پوتین را ببینند یا متن آن را بخوانند، چون نکات بسیار مهم و آموزنده‌ای را ایشان بیان می‌کنند.
در حال حاضر روس‌ها به‌شدت از تجربه تاریخی که در سال‌های گذشته درخصوص رابطه با غرب به دست آورده‌اند، متاثر هستند و نگرانی بزرگی را برای ارتباطات آینده خود با طرف غربی احساس می‌کنند. روس‌ها امروز به این فهم رسیده‌اند که نمی‌توانند امیدی به غرب داشته باشند. در طول 40 سال گذشته چندین بار تلاش کردند تا خود را با غرب یکی کنند ولی هربار طرف غربی روس‌ها را به رسمیت نشناخت. لذا آقای پوتین به این درک و فهم رسیده که جهان غرب و جهان روس در یک کفه جمع نمی‌شوند. از همین روی اعتقاد دستگاه حاکمه روسیه به مذاکرات با دولت ترامپ، همانند یک کورسوی نور در انتهای یک تونل تاریک است. از نظر کرملین در شرایط فعلی آن کورسوی نور شخص ترامپ است.
بنده در جلساتی این موضوع را بیان کردم که، امروز روسیه با آمریکا مذاکره نمی‌کند بلکه این مذاکرات با شخص ترامپ است. زیرا امروز مسکو به واشنگتن و دیگر پایتخت‌های غربی خوشبین نیست؛ البته این نوع نگاه دوطرفه است و آمریکا و طرف‌های غربی با همه اختلافات پیش آمده در این 100 روز به طور کلی هم‌جهت هستند. این موضوع را روس‌ها به‌خوبی می‌فهمند. روس‌ها می‌دانند که این افرادی که الان بر سر کار هستند، در یک مقطعی در قدرت قرار گرفته‌اند. روس‌ها به‌شدت به دوران پسا ترامپ فکر می‌کنند و می‌دانند چنین نگاه و رویکردی که اکنون در دولت و شخص ترامپ وجود دارد، در آمریکا به یک راهبرد و استراتژی تبدیل نشده است؛ لذا برداشت روس‌ها این است که در شرایط کنونی، مسکو از ابتکارات شخص ترامپ استقبال می‌کند.
باید توجه داشت که امروز شرایط جهانی با دورانی که برجام منعقد شد، مقداری متفاوت شده است. این شرایط شامل روسیه هم می‌شود و شرایط فعلی روسیه با آن دوران متفاوت است. من در این شرایط فرضیه‌ای را مطرح می‌کنم؛ البته نمی‌دانم که چه مقدار می‌تواند صحیح باشد. من به عنوان سفیر جمهوری‌اسلامی ایران در شرایط فعلی برداشتی از رفتار روسیه و شخص آقای پوتین دارم؛ این که طرف روسی اصرار دارد این پیام را به طرف ایرانی مخابره کند که روسیه برعهد خود با ایران پایبند است.
حالا شما نگاه کنید به معاهده جامع راهبردی و تصویری که از امضای این معاهده به بیرون ارسال شد. حتی می‌توان به متن پیام‌هایی که امسال عید، آقای پوتین برای مقام معظم رهبری و جناب آقای رئیس‌جمهور ارسال کردند، توجه کرد که نشان می‌دهد از ادبیات کاملا متفاوتی استفاده شده است. فرستادن آقای لاوروف به تهران، نوع استقبال از وزیر خارجه کشورمان در زمان تحویل پیام مقام معظم رهبری، نوع ادبیاتی که در این‌خصوص به‌کار برده می‌شود و نهایتا همین ابتکار عمل برقراری تماس تلفنی از سوی پوتین و ارائه گزارش از روند مسائل مربوط به روسیه، نشان از یک تحول بزرگ در نوع ارتباطات تهران و مسکو دارد.
همین ارائه گزارشات پایتخت‌ها و اعتقاد به این موضوع که دو پایتخت نباید در موضوعات مشترک یکدیگر را سورپرایز کنند، از این جهت است که دو طرف نمی‌خواهند ذهنیت‌های منفی گذشته را مجدد تکرار کنند که در جامعه ایرانی گفته شود باز روس‌ها رفتند و ایران را تنها گذاشتند.
این مورد را هم باید اشاره کرد که مسکو اعتقاد دارد که اگر بتواند مشکلات خود با آمریکا را تاحدودی کاهش دهد، تمایل دارد تا نقشی مثبت و سازنده در کاهش مشکلات ایران و آمریکا ایفا کند.
نگاه روس‌ها به توافق‌نامه جامع همکاری میان دو کشور به چه شکل است و آیا واقعا در طرف روس جدیت لازم برای اجرایی کردن مفاد این توافق‌نامه وجود دارد؟
درخصوص موافقت‌نامه جامع همکاری میان ایران و روسیه، بنده بارها گفته‌ام که این یک سند جامع است که باید اجرایی و عملیاتی شود. نمی‌توان هر روز درخصوص این سند صحبت کرد و به هیچ‌کدام از مفاد آن عمل نکرد. باید از دل این موافقت‌نامه کار و دستورات اجرایی استخراج شود. موافقت‌نامه هم یک امر کلی است. در این موافقت‌نامه دو طرف بیان داشته‌اند که می‌خواهند درخصوص کلیه مسائل دوجانبه بایکدیگر کار کنند.
اما در ادامه به این موضوع بستگی دارد که دولت‌ها و سازمان‌ها چطور به این موضوعات ورود می‌کنند و چه دستورالعملهای اجرایی برای مفاد این توافق‌نامه وضع می‌شود.
خوب است در همین‌جا به نکته‌ای اشاره کنم و آن موافقت‌نامه تجارت آزاد اوراسیا است که از 25 اردیبهشت لازم‌الاجرا می‌شود. این موافقت‌نامه میان ایران و پنج کشور منطقه اوراسیا شکل گرفته است. از اواخر اردیبهشت، 87 درصد میان ایران و کشورهای اوراسیا لغو تعرفه گمرکی اجرایی می‌شود. در این‌خصوص باید گفت دستگاه سیاست خارجی و دولت می‌توانند موافقت‌نامه‌ها و اسناد را تهیه و تنظیم کنند و به نوعی میدان و زمین بازی را برای فعالان بخش خصوصی مهیا کند. از این نقطه به بعد این بخش خصوصی است که باید وارد این میدان رقابت و زورآزمایی شود. اگر بخش خصوصی نتواند سهم خودش را از صادرات به این کشورها به دست آورد، شاهد تصاحب سهم بازار داخل توسط بخش خصوصی کشورهای رقیب خواهیم بود و این موافقت‌نامه‌های ترجیحی می‌تواند بازار ایران را واردات‌محور کند. لذا باید هرچه سریع‌تر بخش خصوصی وارد شود و بتواند با فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد، سهم مناسبی از این بازارها در اختیار بگیرد و این همان فرصت بزرگی است که می‌توان از دل این موافقت‌نامه‌ها خارج کرد. هر موافقت‌نامه‌ای شما منعقد کنید ولی برای آن برنامه عملیاتی نداشته باشید، تنها بک نوشته بر روی کاغذ است.
در همین خصوص باید گفت که طرف روسی در ارتباط با توافق‌نامه جامع میان دو کشور بسیار با جدیت عمل می‌کند و نشانه آن تصویب سریع این توافق‌نامه در هر دو مجلس این کشور است تا هرچه زودتر دستورالعملهای اجرایی آن را تهیه کند. باید به این نکته هم اشاره کرد که روسیه در سال 2024 شیرینی مفهوم چندجانبه‌گرایی را با بریکس چشید و الان بسیار مشتاق آن است تا این مسیر را با قدرت ادامه دهد.
در زمینه هسته‌ای گفته می‌شود استیو ویتکاف نماینده آمریکا در گفت‌وگوهای میان ایران و آمریکا یک روز پیش از دور اول مذاکرات در سفر خود به مسکو و دیدار با پوتین، پیشنهاد آمریکا مبنی بر میزبانی روسیه از ذخیره اورانیوم ایران و برعهده گرفتن نقش داوری میان تهران و واشنگتن را ارائه کرده که با مخالفت رئیس‌جمهور روسیه مواجه شده است. لطفا درخصوص صحت این ادعا و همچنین نقش روسیه در دور جدید گفت‌وگوهای پرونده هسته‌ای ایران توضیحاتی بفرمایید؟
در موضوع هسته‌ای اساسا بحثی که در رسانه‌های آمریکایی و بعضا ایرانی مطرح شده، بحث کذبی است . اخیرا مطلبی در فضای رسانه‌ای کشور منتشر شده بود با این موضوع که یکی از دلایل سفر اخیر پادشاه عمان به روسیه در ارتباط با موضوع میزبانی روس‌ها از محموله اورانیوم غنی شده ایران در این کشور بوده است که با مخالفت آقای پوتین مواجه شده است. درحالی که هیچ‌کس تا کنون منبع چنین خبری را تایید نکرده، نه طرف روس و نه طرف عمانی. حال باید پرسید که منبع چنین خبرهایی کجاست؟ بنده با صراحت عرض می‌کنم این خبر صددرصد دروغ است.
بنده بعد از مذاکرات روس‌ها با طرف آمریکایی، چندین بار با آقای اوشاکوف، دستیار بین‌الملل آقای پوتین گفت‌وگو داشتم و هم سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه سفری را به تهران انجام داد و با جناب دکتر عراقچی مذاکراتی را داشت. پس از آن دیدار هم جناب وزیر خارجه سفری را به روسیه انجام داد و پیام رهبر معظم انقلاب را برای رئیس‌جمهور روسیه آورد. نکته جالب درخصوص این دیدار این‌که بدون ارائه پیشنهاد از سوی طرف ایرانی، شخص ولادیمیر پوتین بیان کرد که اگر طرف ایرانی همانند دوره قبل به کمک طرف روس نیاز داشت، مسکو کاملا در کنار ایران ایستاده است و در همین زمینه اقداماتی مانند میزبانی از ذخیره اورانیوم یا درمورد ورود در بحث‌های سیاسی پیشنهاداتی را مطرح کرد.
در همین ارتباط باید به مکالمه تلفنی چند روز پیش جناب دکتر پزشکیان و ولادیمیر پوتین اشاره داشت که البته این اقدام با ابتکار طرف روس و در خواست شخص آقای پوتین انجام پذیرفت. در این مکالمه نیز مجددا آقای پوتین درخصوص مباحث هسته‌ای صحبت‌هایی را با طرف ایرانی انجام داد اما از آنجایی که ما به طرف روسی انذار دادیم که در صحبت‌های انجام‌شده خود با طرف آمریکایی حرفی از جانب خودتان در مورد ایران نزنید و اگر می‌خواهید موضوعی را در ارتباط با ایران با طرف آمریکایی مطرح کنید، نیاز به هماهنگی کامل با طرف ایرانی دارد که این موضوع به‌خوبی از سمت طرف روس در حال رعایت شدن است. البته روس‌ها بارها اعلام کرده‌اند اگر طرف ایرانی در جایی احساس نیاز کرد که روسیه می‌تواند نقش موثر و تاثیرگذاری در روند معادلات داشته باشد، مسکو با کمال میل حاضر به همکاری است.
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفت‌وگو با گردآورنده کتاب «قصه جریحهدار شد» مطرح شد
ناصر ابراهیمی در گفت و گو با جام جم آنلاین؛
گفت‌وگو با محمد خیراندیش در حاشیه اختتامیه جشنواره بینالمللی فیلم ۱۰۰
رئیس مرکز ارتباطات و رسانه آستان قدس رضوی از تولید یک برنامه نخبگانی میگوید
