آینده در دستان تولید

در طول سال‌های گذشته بهبود فضای کسب و کار از سوی دولت‌ها اعلام شد اما اکنون تولیدکنندگان معتقدند در این بخش همچنان در ابتدای راه قرار دارند. در دیدار فعالان اقتصادی با رهبر معظم انقلاب اسلامی در بهمن‌ماه برخی از فعالان نسبت به طولانی شدن صدور مجوز برای شروع کسب و کار انتقاد داشتند. بررسی‌ها نشان می‌دهد دولتی بودن اقتصاد بیش از هرزمان دیگر اکنون خودش را نشان می‌دهد و باعث آسیب به بخش‌های دیگر نیز شده است.رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با مسئولان نظام به مسأله حمایت از تولید تاکید کردند و فرمودند: مسأله تولید - که بنده مکرّر روی آن تکیه کردم - خیلی مهم است. [باید] از تولید حمایت قانونی بشود؛ تجهیز منابع بشود برای تولید. موانع تولید ـ موانع بی‌خود که گاهی موانع تشکیلاتی و سازمانی و بخشنامه‌ای وجود دارد که هیچ لزومی هم ندارد ـ برداشته بشود. تأمین نیازهای داخلی از تولید داخلی. چه کسی تأمین کند نیازهای خودش را از تولید داخلی؟ مردم. دولت چه؟ بیشتر ازهمه‌ مردم، دولت مصرف‌کننده است. خیلی از تولیدات را دولت مصرف می‌کند.  دستگاه‌های دولتی مقید بشوند که هیچ چیزی را که در داخل تولید می‌شود از خارج وارد نکنند و مصرف نکنند؛ یکی از کارها این است. ارتقای فناوری و نوآوری در زمینه‌ تولید مهم است.
   
قانونی که کنار گذاشته شد
سال ۹۰ بود که هیات وزیران، ممنوعیت خرید کالاهای خارجی دارای نمونه یا مشابه تولید داخلی توسط تمامی دستگاه‌های دولتی را تصویب کردند. البته این موضوع در برنامه‌های توسعه‌ای نیز گنجانده شد تا دولت‌ها همچنان به استفاده از محصولات تولید داخل پایبند باشند. قانونی که اجرای آن در دهه ۹۰ با ابهاماتی همراه بود اما در اواسط سال جاری به طور رسمی این تصویب‌نامه کنار گذاشته شد. در برنامه ششم توسعه موضوع حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی آمده بود اما این موضوع در برنامه هفتم توسعه جایی نداشت. مرداد سال‌جاری بود که رئیس سازمان توسعه تجارت در نامه‌ای به وزیر صمت اعلام کرد به دلیل تمدید نشدن قانون ممنوعیت واردات کالاهای تولید داخل در برنامه هفتم، پرونده فنی بررسی ساخت داخل در واردات کالا از پایان مرداد حذف می‌شود.
   
تولیدکنندگان نیازمند حمایت واقعی 
اکنون فعالان بخش خصوصی معتقدند در شرایط فعلی دولت باید حمایت واقعی و جدی از تولید داشته باشد. اکنون تخصیص ارزها منظم نیست و ازآنجایی که ۸۵درصد کالاهای وارداتی مربوط به تولید است، تغییر در پرداخت ارزمشکل تولید رادوچندان می‌کند. از سوی دیگر برخی می‌گویند بخش خصوصی از دولت مطالبه دارد اما به دلیل تاخیر در پرداخت آن، بخش تولید مجبور است برای جبران هزینه‌های خود به نظام بانکی رو بیندازد. در این شرایط اگر چرخ صنعت به خوبی نچرخد، تسهیلاتی که توسط بخش تولید دریافت شده به بدهی به بانک تبدیل می‌شود. این در حالی است که مطالبه‌ای که بخش خصوصی از دولت دارد در بلندمدت بدون سود انجام می‌شود اما بدهی بخش خصوصی به بانک با سود باید پرداخت شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد آینده اقتصاد ایران را تولید رقم می‌زند و برای باکیفیت‌تر شدن محصولات تولید داخل و رقابت در بازارهای جهانی باید برنامه‌ریزی دقیقی انجام شود. 
 
تاثیر حضور دولت در اقتصاد
عباس آرگون، عضو هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به تاکیدات رهبر معظم انقلاب بر حمایت از تولید، اظهار کرد: اگر بخواهیم مسائل اقتصادی کشور حل شود، باید نقش دولت در اقتصاد کم و به حداقل برسد. وی با تاکید بر این‌که جایگاه دولت باید از فعال اقتصادی به جایگاه نظارت، کنترل و راهبری تغییر کند، افزود: دولت نه‌تنها نباید متصدی امور اقتصادی باشد بلکه دخالت هم نکند؛ البته باید نظارت داشته باشد. این فعال اقتصادی با بیان این‌که تولید با دستور رونق نمی‌گیرد، تاکید کرد: دولت نباید قیمت‌گذاری دستوری انجام دهد و باید بستر فعالیت و توسعه بخش خصوصی، ثبات اقتصادی و پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد را فراهم کند که در این شرایط تولید رونق خواهد گرفت. آرگون گفت: رونق تولید سبب افزایش اشتغال، رشد اقتصادی، توسعه صادرات، ارزآوری بیشتر و رشد درآمدهای دولت خواهد شد؛ زیرا وقتی تولید رونق بگیرد، سود بیشتری کسب می‎کند و مالیات بیشتری پرداخت خواهد کرد اما زمانی که دولت در اقتصاد دخالت می‌کند و نتواند تورم (۴۰ درصدی) را کنترل کند، رونق تولید و رشد اقتصادی شکل نخواهد گرفت. وی اضافه کرد: براساس بررسی‌ها، امروز بنگاه‌های اقتصادی کشور با ۴۱ درصد ظرفیت فعال هستند، در حالی که برای آن سرمایه‌گذاری زیادی شده است. عضو هیأت‌رئیسه اتاق بازرگانی تهران در مورد این‌که رونق تولید شکل نگرفت، ادامه داد: نخست این‌که آمایش سرزمینی انجام نشد و هماهنگی بین بخش‌های مختلف وجود ندارد. تولیدکننده امروز به ثبات در قوانین و مقررات و فضای کسب و کار نیاز دارد، در حالی که سرمایه‌ها به سمت فعالیت غیرمولد رفته است.
   
توجه به بهبود محیط کسب و کار و رقابت
وحید شقاقی‌شهری، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در گفت‌و‌گویی که با خبرنگار جام‌جم درباره اهمیت بخش تولید داشت، تصریح کرد: در طول سال‌های گذشته مقام معظم رهبری توجه‌شان را به بخش تولید نشان دادند؛ از نام سال گرفته تا ابلاغ سیاست‌های کلی مربوط به بخش تولید اما اکنون که صحبت از تولید به میان می‌آید، آمارهای مطلوبی را شاهد نیستیم. این در حالی است که همه دولت‌هایی که سر کار آمدند، روی مسأله رونق تولید و حمایت از آن اجماع داشتند.  این استاد دانشگاه تاکید کرد: بهبود محیط کسب و کار و محیط رقابتی دو بخشی است که با چالش‌های زیادی همراه است. با این‌که در این خصوص قانون هم داریم، باز هم شاهد سنگ‌اندازی در این زمینه هستیم. بخش‌هایی سنگ‌اندازی می‌کنند که از شرایط فعلی نفع می‌برند و برای جمع نشدن رانت‌ می‌جنگند.  به گفته وی، یکی از معضلاتی که در اقتصاد ایران وجود دارد، دولتی بودن اقتصاد است. از سوی دیگر بخش خصولتی که حمایت دولت را به همراه دارد، رقیب بخش خصوصی شده و باید این رویه اصلاح شود. اکنون بزرگ‌ترین مانع حضور بخش خصوصی در اقتصاد، افرادی هستند که از شرایط فعلی نفع می‌برند. دولت باید فرآیندها را الکترونیکی و شفاف کند و با رانتخواران نیز برخورد جدی داشته باشد تا فضا برای رقابت عادلانه در اقتصاد فراهم شود.