دل افروز دیشموک ذخیره گاه کرفس ایران در معرض انقراض

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از ایرنا، پوشش گیاهی خطه زرخیز کهگیلویه وبویراحمد و پهنه‌های گسترده و زیست بوم منحصر بفرد آن دیرزمانی است به سبب برخی دخالت‌ها و دست یازی‌های بی رویه انسان و عوامل طبیعی دستخوش آسیب‌های جدی شده و هم اینک برخی گونه‌های ناب همچون کرفس یا «کلوس» در اصطلاح محلی که رویشگاه اصلی آن منطقه و کوه‌های دل افروز در دیشموک کهگیلویه است در فهرست قرمز انقراض قرار گرفته است.

از مجموع یکهزار و ۲۰۰ گونه گیاهان دارویی ۴۷۵ گونه آن در استان کهگیلویه و بویراحمد است.

این استان دارای ۴۶ گونه گیاهی بومی و سه گیاه دارویی کمیاب دنیا شامل باریجه، آنغوزه و گزانگبین است که به وفور در ارتفاعات استان یافت می‌شود.

علاوه بر این از کلوس، بیلهر، جاشیر خوراکی، تره کوهی، بن سرخ، کارده، آویشن، لاله واژگون، ترنجبین، خارو، خشت، چوش، درمه، برنجاس، کاسنی و سیاه دانه می‌توان به عنوان گیاهان دارویی و خوراکی در کهگیلویه و بویراحمد نام برد که در فصول مختلف مورد دستبرد سودجویان قرار می‌گیرد و همین امر نسل این گیاهان را در معرض نابودی قرار داده است.

گیاه کرفس که به گفته پزشکان طب سنتی در درمان بسیاری از امراض از زمان‌های دور تاکنون کاربرد فراوان داشته و رویشگاه اصلی ان نیز بیشتر در کوهستان‌های کهگیلویه و بویراحمد است.

بخش سردسیری دیشموک در شهرستان کهگیلویه یکی از قطب‌های اصلی کشت گیاهان دارویی استان کهگیلویه و بویراحمد است و گیاه دارویی کرفس طبیعی از سال‌ها پیش به صورت خودرو و در حجم زیاد در مناطق کوهستانی این بخش می‌روید.

گیاه کرفس با بهره برداری بی رویه، نادرست و برداشت غنچه آن در کوهستان‌های استان در ابتدای فصل رویش، در آستانه انقراض و نابودی قرار گرفت

صرفه اقتصادی بالا برای بهره برداران، احیاء و بهره برداری بهینه از عرصه‌های منابع طبیعی، افزایش درآمد خانوار‌ها و توانمند سازی جوامع از جمله مزایای کشت این گیاه با ارزش است.

گونه گیاهی کرفس که با عنوان محلی «کلوس» شناخته می‌شود گیاهی خودرو و خوشبو از خانواده چتریان است و دارای ارزش دارویی، درمانی و ژنتیکی بالایی است.

این گیاه همچنین در دامنه کوه‌های استان چهارمحال و بختیاری، اصفهان فارس و لرستان و مناطق بالای ۲ هزار و ۸۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا می‌روید.

زمان رویش کرفس کوهی بسته به وضعیت توپوگرافی رویشگاه و شرایط آب و هوایی متفاوت است به طوریکه در سال‌هایی که بارش بیشتر به صورت باران باشد این گیاه از نیمه اول اسفندماه و در سال‌های برفی همراه با ذوب شدن برف‌ها در فروردین ماه، رویش خود را شروع می‌کند.

کرفس گیاهی با ساقه نسبتاً بلند و برگ‌های پهن بوده و طعمی تند دارد، این گیاه در همه جا نمی‌روید و تنها در مناطق کوهستانی و سردسیر که دارای بارندگی‌های نسبتاً بالایی هستند، می‌روید.

۹۵ درصد کلوس موجود در دل افروز منقرض شد

بخشدار دیشموک گفت: ۹۵ درصد گیاه دارویی کرفس کوهی در دل افروز دیشموک از بین رفته است.

علی رضا نوروزی افزود: افزون بر ۲۰ هکتار گیاه خود رو و کوهی کلوس در این منطقه وجود داشت، اما اینک منقرض شده است.

وی تاکید کرد: در مدت پنج سال ۶۰ هزار بوته کلوس کشت شده بود، اما اکنون هیچ اثری از آن نیست.

بخشدار دیشموک تاکید کرد: ۱۰ روستای دیشموک پایلوت کشت کلوس هستند و اکنون آمادگی کامل برای کشت آن دارند، اما هیچ نشایی در اختیار مردم قرار نگرفته است.

وی ادامه داد: در سال گذشته نشا این گیاه سه هزار تومان بود، اما اکنون بین حداقل ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان است و مردم توان خرید نشا را ندارند.

نوروزی تصریح کرد: بنابراین می‌طلبد نشا توسط منابع طبیعی استان از استان‌های پایلوت همچون کوهرنگ خریداری و در اختیار مردم قرار داده شود.

هنوز خبری از کشت کرفس نیست

بخشدار دیشموک ابراز کرد: سال گذشته ۱۰ هزار نشا کلوس در اختیار مردم دیشموک قرار گرفت و مردم اقوام به کاشت و بخره برداری از آن کردند.

نوروزی ادامه داد: هر ساله در همین موقع از سال اقدام به کشت کرفس می‌شد، اما امسال هنوز هیچ خبری نیست.

بخشدار دیشموک گفت: گیاه نادر دارویی کرفس کوهی در دیشموک کهگیلویه و بویراحمد در فهرست قرمز انقراض قرار گرفته است و انتظار می‌رود نشا مورد نیاز از طریق منابع طبیعی استان، جهاد کشاورزی و بنیاد علوی در اختیار مردم این منطقه قرار گیرد تا با کشت آن مانع از انقراض این گیاه دارویی پر خاصیت شوند.

بخشدار دیشموک تصریح کرد: در تمامی این روستا‌ها پتانسیل کشت کرفس توسط منابع طبیعی و شخصی و خصوصی وجود دارد.

وی ابراز کرد: هم اکنون درخواست‌های مردمی برای کشت کرفس به بخشداری در سطح زیادی وجود دارد، اما هیچ نشایی وجود ندارد بنابراین می‌طلبد با هدف جلوگیری از انقراض این گونه نادر نشا بیشتری از سوی منابع طبیعی، جهاد کشاورزی و بنیاد علوی در اختیار مردم منطقه قرار گیرد.

صرفه اقتصادی بالا برای بهره برداران، احیاء و بهره برداری بهینه از عرصه‌های منابع طبیعی، افزایش درآمد خانوار‌ها و توانمند سازی جوامع از جمله مزایای کشت این گیاه با ارزش است.

برای حفظ این گونه نادر اقدامات مختلفی از جمله خرید بذر و توزیع میان مرتعداران و بهره‌برداران باید انجام شود.

به داد کلوس برسیم

گیاه شناس کهگیلویه و بویراحمدی گفت: "کلوس" یک گونه در معرض خطر انقراض است که اگر فکری به حال آن نشود به کلی حذف و منقرض می‌شود.

عزیزالله جعفری تاکید کرد: این گونه گیاهی علاوه بر استان کهگیلویه و بویراحمد در استان چهارمحال و بختیاری و اصفهان رویش دارد.

این هیئت علمی دانشگاه یاسوج تصریح کرد: این گونه گیاهی وحشی خاصیت دارویی و غذایی بالایی دارد و قیمت این گیاه بالاست، با توجه به اینکه با خشکسالی و کم آب مواجهیم می‌توانیم در سطح وسیعی از عرصه منابع طبیعی، گیاهان کوهی همچون کرفس (کلوس به گویش محلی) کشت شود تا هم فرصت اشتغالزایی، درآمدزایی ایجاد شود و هم جهت احیا آن اقدامات موثر و خوبی توسط جوامع محلی صورت گیرد.

این پژوهشگر و گیاه شناس بیان کرد: گیاه کرفس (کلوس) در درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله التهاب، درد، روماتیسم، تصفیه کننده خون، سرماخوردگی و سرفه‌های شدید، آلرژی و دیابت موثر است.

جعفری تاکید کرد: این گیاه فرصت خوبی برای توسعه بخش محروم دیشموک است که می‌تواند در جهت رشد وضعیت معیشت، درآمد و اشتغالزایی مردم این منطقه مفید باشد.

برخی از خواص درمانی کرفس

کرفس سلطان سبزی‌هاست و تمام بخش‌های این گیاه مفید و شفابخش است.

کرفس بهترین ماده غذایی برای برطرف کردن عفونت مجاری ادرار و اسید اوریک بالا از طریق ضدعفونی مجاری ادراری است، همچنین وجود روغن‌های فرار در کرفس علاوه بر ایجاد عطر خوشایند این گیاه، باعث گشاد شدن مجاری کلیه می‌شوند و دفع اسید اوریک را تسهیل می‌کند.

تجربه نشان داده که کرفس و غذا‌های حاوی آن بوی بد دهان را از بین می‌برد که احتمالاً به دلیل ترکیب موادی که در معده تولید می‌شوند با مواد معطر کرفس است. این گیاه حاوی ویتامین (ث) زیادی است و به همین دلیل مصرف آن به تقویت لثه‌ها کمک کرده و از بروز بیماری اسکوربوت پیشگیری می‌کند. مصرف کرفس همچنین به افراد کم خون، توصیه می‌شود.

این گیاه دارای خاصیت ضدمیکروبی است و در بهبود آسم و سرماخوردگی‌های ریوی مناسب است. آب کرفس به صورت غرغره برای رفع گلو درد‌های خشک به دلیل خاصیت ضدعفونی کننده اش مفید است. همچنین آلودگی میکروبی ضعیف در روده نیز در اثر تریپین از بین می‌رود.

این گیاه حاوی درصد بالایی فیبر است، بنابراین ملین بسیار مناسبی به شمار می‌آید و مصرف برگ و ساقه‌های کرفس در مورد کسانی که از ناراحتی‌های گوارشی نظیر یبوست رنج می‌برند بسیار نافع است.

کرفس همچنین ضد نفخ است و تب را پایین می‌آورد. مصرف آن به خصوص به افراد درگیر با بیماری‌های قلب و عروق و بالا بودن چربی‌های خون بسیار توصیه می‌شود، این گیاه از تصلب شرائین جلوگیری می‌کند.

جوشانده این گیاه، گرفتگی صدا را درمان می‌کند و برای سرمازدگی مفید است. این گیاه حاوی فسفر بوده و در تقویت حافظه و ازدیاد هوش کارآمد است. در نسخ قدیمی به نقش افزایش دهنده شیر مادر، توسط این گیاه اشاره شده است.

دانشمندان دریافته اند که مصرف گیاه کرفس کوهی ترشح اسید معده را کاهش می‌دهد و توصیه می‌کنند که افرادی که از ترشح زیاد اسید معده رنج می‌برند و به اصطلاح به زخم معده دچار هستند با وجودی که منع مصرف سبزیجات خام وجود دارد، به مصرف کرفس کوهی بپردازند.