دانش‌بنیان‌ها؛ منشأ توسعه و تحول کشور

امسال درکنار این نمایشگاه دوازدهمین دوره نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی و تست و آزمون پیشرفته «ایران‌ساخت» نیز با حضور۲۷۸شرکت دانش‌بنیان برپا شد؛نمایشگاهی که درآن‌ بیش از۱۰هزار محصول فناورودانش‌بنیان در۱۴محور نفت و پتروشیمی، برق، الکترونیک ونرم‌افزار،عمران و ساختمان،مکانیک، شیمی ومتالورژی،کشاورزی ومحیط‌زیست، فیزیک پایه، تجهیزات عمومی آزمایشگاهی، مواد آزمایشگاهی، مهندسی پزشکی و زیست مواد، تجهیزات آزمون صنعتی، خدمات کالیبراسیون و تجهیزات آموزشی و آزمایشگاهی مدارس به مخاطبان عرضه شده‌اند. تقویت بازارمحصولات دانش‌بنیان و شکل‌گرفتن فرصت‌های شغلی به همراه ارتقای کیفیت تولیدات داخلی بخشی از نتایج برگزاری این رویداد در دوره‌های پیشین بود.امسال نیز درراستای اهداف گذشته، این نمایشگاه میزبان۲۲هیات تجاری خارجی ازهشت کشوربودتاضمن تقویت بازارمحصولات داخلی،بحث توسعه صادرات محصولات ساخت ایران را نیز رونق دهد. 

توسعه علمی، صنعتی و فرهنگی هر کشوری بدون پرداختن به امر پژوهش امکان‌پذیر نیست، چراکه پژوهش موتور توسعه پایدار و پیشرفت هر کشوری محسوب می‌شود. بی‌شک توسعه علم وفناوری امروز جوامع بشری و تولید محصولات فناورانه باکیفیت مرهون انجام پژوهش‌های علمی و کاربردی پژوهشگران است؛ پژوهش‌هایی که به‌دنبال آغاز حرکتی از پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‎ها شروع شده و در پایان به سرافرازی و توسعه پایدار دولت‎ها در همه ابعاد منجر شده‌اند. تولید و توسعه علم و دستیابی به فناوری برای ارتقای جایگاه علمی ایران در دنیا و کسب ثروت به‌منظور بهبود وضع زندگی ورفاه مردم کشور نیز مرهون مطالعه و پژوهش نخبگان، پژوهشگران ومحققان مراکزتحقیقاتی دولتی وغیردولتی،دانشگاه‌ها وپژوهشکده و پژوهشگاه‌هاست. قطعا شناخت ظرفیت‌های علمی و پژوهشی در اشاعه و تقویت فرهنگ پژوهش درجامعه ازاهمیت زیادی برخورداراست وبه بهره‌مندی ازموهبت‎های پژوهش در توسعه و پیشبرد برنامه‎های کشور منجر می‌شود. دراین بین هفته‌ پژوهش وفناوری فرصت مناسبی برای توجه وتمرکز بر ابعاد مختلف پژوهش و توسعه فناوری در کشور فراهم کرده است تادستگاه‌ها و مراکز دولتی و غیردولتی با شناخت ظرفیت‌های علمی و پژوهشی بتوانند با اتکا به توانمندی‏های متخصصان داخلی، برای آینده، برنامه‌ریزی و اقدامات بهتر و مهم‌تری را در دستورکارخود قرار دهند.
 
رفع نیازهای جامعه به کمک پژوهش‌های کاربردی
نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار فرصتی را فراهم کرده تا پژوهشگران دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و موسسات علمی و تحقیقاتی آخرین دستاوردهای علمی و کاربردی‌شان را در معرض نمایش قرار دهند، اما چه میزان از پایان‌نامه‌ها و مقالات پژوهشی دیگر قابلیت کاربردی‌شدن دارند و چگونه وزارت عتف از این پژوهش‌ها حمایت می‌کند؟ پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس ستاد ملی هفته پژوهش و فناوری در این خصوص می‌گوید: تا پایان برنامه هفتم توسعه باید ۲۰درصد پایان‎نامه‏ها و رساله‎ها در حوزه فنی و علوم پایه و ۱۰درصد در حوزه علوم انسانی ماموریت‌محور و کاربردی شوند. درحال‌حاضر این پایان‎نامه‎ها و رساله‎ها از نظر کاربردی به دو نوع TRL‌سطح یک تا ۳ وTRL‌ بالاتر که حلقه اتصال علم و صنعت هستند، تقسیم‎بندی می‎شوند. وی می‎افزاید: امسال دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها ۱۲هزار طرح مرتبط با جامعه و صنعت و مبلغی بالغ بر ۷۰۰۰میلیارد تومان داشته‌اند. سیاست وزارت عتف، گسترش تعداد طرح‎های کاربردی ماموریت‎گرا با کمک سامانه نان (نظام ایده‎ها و نیازها) است. این سامانه در قانون بودجه و برنامه هفتم دیده شده است. سازمان‎های مختلف می‎توانند نیازهای واقعی خودشان را در این سامانه ثبت کنند.
 
شتابی بیشتر در توسعه واحدهای فناور
پژوهشگران شرکت‌های دانش‎‌بنیان و واحدهای فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری نیز با حضور در هر دو نمایشگاه توانسته‌اند گوشه‎ای از دستاوردهای علمی خود را در معرض نمایش قرار دهند؛ فارغ‌التحصیلان دانشگاهی‌ای که برای تولید محصولات فناورانه‎شان نیاز به حمایت‎های بیشتر دولت دارند. 
محمدنبی شهیکی، معاون فناوری و نوآوری وزارت عتف می‎گوید:در مجموع ۱۴هزار واحد فناور در پارک‌های علم و فناوری وجود دارد که حجم گردش مالی‎شان نزدیک به ۹۵همت است. مدلی که اکنون درحوزه پارک‎های علم و فناوری دنبال می‎کنیم این است که ورودی پارک‏ها را توسعه دهیم که جریان هسته نوآور تا تبدیل‌شدن آنها به واحدهای فناور شتاب بیشتری پیدا کند. از این‌رو طرحی تحت عنوان توان‎افزایی هسته‌های فناور در زنجیره منطقه‎ای راآغازکرده‎ایم.هدف‌گذاریمان نیز ارتقای۵۰هزار نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‎های کشور است تا بتوانند با استانداردهای حوزه فناور و دانش‎بنیان رشد پیدا کنند.وی می‌افزاید: توسعه حوزه ورودی‎ها بسیار مهم است، زیرا باعث می‎شود در خروجی‎ شرکت‎‌های دانش‎بنیان وحوزه فناوروخلاق جهش و شتاب معناداری شکل گیرد. قطعا شکل‌دادن چنین زیست‌بومی نیاز به ایجاد شبکه‎ای از خدمات منتورینگ، طراحی و تامین منابع مالی و حوزه تجاری‎سازی دارد. این پروژه طی دو هفته آتی در۱۵استان اجرایی می‌شود.
 
ایران ساخت؛ الگویی موفق برای سایر بخش‌های اقتصادی
نمایشگاه ایران‌ساخت به‌منظور ارتقای سطح تقاضا برای خرید محصولات داخلی و جایگزینی محصولات خارجی که هزینه‌های ارزی بالایی دارند، می‌تواند به‌عنوان الگویی برای سایر بخش‌های اقتصادی کشور مورد استفاده قرار گیرد.
رضا بخشی‌آنی، معاون توسعه اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی و رئیس دوازدهمین نمایشگاه ایران‌ساخت، در این خصوص اظهار می‌کند: در این دوره از نمایشگاه، سازوکار حمایت از فروش لیزینگ محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور برای بخش صنعت فعال شده است. این اقدام به بخش‌های صنعتی، هلدینگ‌های اقتصادی کشور و شرکت‌های فعال در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی این امکان را می‌دهد تا با استفاده از سازوکار لیزینگ، فروش محصولات خود را افزایش دهند و درعین‌حال، شرکت‌های دانش‌بنیان نیز بتوانند بازار بزرگ‌تری را پیدا کنند.وی می‌افزاید: مشابه سال‌های گذشته، دراین دوره ازنمایشگاه نیزسیاست یارانه خرید محصولات اجرا شده است. به این معنا که دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی می‌توانند هر تجهیزات و لوازمی را از نمایشگاه خریداری کنند و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بین ۱۰ تا ۴۰ درصد ازهزینه آن را،بسته به عمق بومی‌سازی، پرداخت خواهد کرد. همچنین، تضامین لازم برای خدمات پس از فروش از شرکت‌ها دریافت شده است؛بنابراین اگر شرکتی به تعهدات خود عمل نکند، مورد پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
 
آنالیز گازهای معادن و پالایشگاه‎ها 
یکی ازشرکت‌های دانش‌بنیان حاضر در نمایشگاه ایران‌ساخت، ازمحصولی در حوزه آنالیز گازسنجی با عنوان تیوب‌های گازسنجی فوری رونمایی کرده است؛ محصولی که کاربرد ویژه‌ای در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، آب، فاضلاب و محیط‌زیست دارد.
محمدجواد کارگر، مدیرعامل این شرکت دانش‎‌بنیان می‎گوید: عمده فعالیت این شرکت در رابطه با ساخت تجهیزات برای آنالیز مواد حوزه نفت، گاز و پتروشیمی است. جدیدترین محصول این شرکت، تیوب‌های گازسنجی فوری است؛ محصولی بسیار کاربردی و های‌تک که قادر است به‌سرعت میزان گاز در پالایشگاه‌ها و معادن را اندازه‌گیری و از وقوع حوادث ناشی از انفجار در معادن، مانند حادثه طبس، جلوگیری کند.
وی می‎افزاید: این محصول مانند آمپول است که باید سر آن شکسته شود و درداخل دستگاهی مانند پمپ قرار‌گیرد. دستگاه پمپ پس از مکش هوا، بعد از گذشت دوثانیه میزان گازهای صنعتی مانند H۲Sیامرکاپتان راباکمک این محصول شناسایی می‌کند؛ درحال‌حاضر برای سنجش هر گاز یک نوع پک تولید کرده‌ایم. کارگر عنوان می‌کند: سنجش گاز دانش فنی بسیار بالایی دارد واکنون فقط دو کشور ژاپن و آلمان دارای این دانش هستند. محصول تولیدی این شرکت اکنون تجاری‎سازی شده و با قیمت کمتروکیفیتی مشابه نمونه‎های مشابه خارجی و با درصد خطای کمتر به بازار عرضه شده است. 
 
آنالیز عناصر با طیف‌سنج مادون قرمز
پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری کاشان در نمایشگاه ایران‌ساخت امسال محصولی با نام طیف‌سنج مادون‌قرمز عرضه کردند؛ محصولی که کاربردزیادی درصنایع مختلف نظامی،هوافضا، دارویی،آزمایشگاهی، پتروشیمی، علوم دریایی، غذایی و محیط‌زیست دارد.
امیرحسین فخار،مدیرعامل این شرکت می‎گوید: سیستم‎های طیف‌سنج ازجمله سیستم‎هایی است که برای آنالیز و تشخیص مواد تشکیل‌دهنده عناصر و مولکول‏ها مورد استفاده قرار می‏گیرد. طیف مواد به‌عنوان شناسنامه مواد محسوب می‏شود. این طیف‏ها در کیهان یکتاست و هر عنصری طیف منحصربه‌فرد خودش را دارد؛ از این‌رو دستگاه طیف‌سنج کمک می‎کند طیف هرمواد و عناصری را به‌دست آوریم.وی می‏افزاید: اکنون پژوهشگران این مجموعه توانسته‏اند درسه محدوده طیفی فرابنفش، مرئی ومادون‌قرمز دستگاه تولید کنند. این دستگاه محدوده۲۰۰تا۱۱۰۰نانومترراپوشش می‏دهد ومی‎تواند درصنایع مختلف نظامی، هوافضا، دارویی، آزمایشگاهی، پتروشیمی، علوم دریایی، غذایی و محیط‌زیست کاربرد داشته باشد. فخار عنوان می‏کند: تنها کشورهایی مانند آمریکا، ژاپن و آلمان به این فناوری دسترسی دارند. اکنون این محصول پیشرفته در ایران تجاری‏سازی شده است و در برخی صنایع مانند صاایران اصفهان، صنایع اپتیک اصفهان، دانشگاه تهران و صنایع فضایی ایران مورد استفاده قرار می‏گیرد.
 
اسکن سه‌بعدی از خاک 
پژوهشگران یکی از شرکت‏های دانش‎بنیان مستقر در پارک علم‌وفناوری گلستان حاضر در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار نیز موفق به تولید و ساخت اسکن زمینی سه‌بعدی شده‎اند.
مجید نوروزی، مدیرعامل این شرکت می‎گوید: پیش از این‌که در مکانی حفاری انجام شود باید اطلاعاتی از زیرزمین کسب کنیم و پس از آن عملیات حفاری را انجام دهیم. این دستگاه می‎تواند به‌صورت سه‌بعدی زیر زمین را اسکن کند و جنس فلزات، فضای خاک، فاصله اجسام از سطح زمین، آب، قنات وچاه را شناسایی کند. پس ازآن مصرف‌کنندگان می‏توانند با استفاده ازیک تبلت ونصب برنامه مخصوص، شکل سه‌بعدی اجسام را مشاهده کنند.وی می‌افزاید: عموم مردم می‌توانند به‌عنوان فلزیاب از این دستگاه استفاده کنند. صنایع و اداره‎های آب، برق و گاز نیز می‌توانند برای پیداکردن کابل‌های زیرزمینی، شناسایی چاه‌های غیرمجاز و فلزات از این دستگاه بهره بگیرند. اکنون دانش‌ساخت این فناوری در انحصار کشور آلمان است. قیمت نمونه مشابه خارجی این دستگاه نیز بسیار گران‌قیمت است. همچنین محصولات عرضه‌شده در بازار همگی قاچاقی یا تقلبی هستند، درصورتی‌که این محصول دانش‌بنیان با همان کیفیت و یک‌دهم قیمت نمونه مشابه خارجی به‌صورت رسمی در بازار عرضه شده است.
 
انجام جراحی‎های مغزی و قلبی 
قلم بای‌پولار که برای جراحی‎های مغز و قلب وجراحی‎های ظریف طراحی و تولید شده است از دیگر محصولات دانش‌بنیان عرضه‌شده در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن‌بازار بود.
حیدر جلویز، رئیس هیات‌مدیره این شرکت دانش‏بنیان می‏گوید: از محصولات تولیدی مجموعه ما سه قلم بای‌پولار است. این محصول در سایزهای ۸ الی ۲۶ سانتی‌متر برحسب نیاز پزشکان و جراحان برای انجام جراحی‎های مغز، قلب و همچنین جراحی‎های ظریف ساخته شده است. نوک این قلم نیز از متالوژی‏های طلا و نقره ساخته شده است. متالوژی طلا موجب می‌شود که هنگام جراحی، ولتاژ مناسب‌تری به نسوج بدن منتقل شود. همچنین، متالوژی نقره مانع ازایجادبافت اسکارمی‌شود وامکان انجام جراحی درمحیطی استریل را فراهم می‌آورد.وی می‎افزاید: همچنین نوک قلم‎ها چسبناک نیست ودرزمان جراحی نسوج به نوک قلم نمی‎چسبد، این امر باعث می‌شود جراح با سرعت بالاتری جراحی را انجام دهد. اکنون این محصول با یک‌پنجم قیمت نمونه آلمانی و یک‌سوم قیمت نمونه چینی در بازار عرضه شده است.