با نگاهی تاریخی می‌توان گفت که حدود ۲۵ سال از ساخت اولین سریال ورزشی در تلویزیون گذشته و این دست آثار که به علت جذابیت ذاتی پدیده ورزش و خصوصا فوتبال، برای بسیاری از بینندگان به‌ویژه جوان‌ترها کشش دارد،هر از چندگاهی با عنوان جدیدی مهمان خانه‌های مخاطبان سیما می‌شود. مرور سریال‌های ورزشی تلویزیون نشان می‌دهد عمده این آثار با نگاهی به ورزش فوتبال ساخته شده و البته در یکی دو عنوان هم رد ورزش کشتی به عنوان ورزش ملی ایرانیان دیده می‌شود. با این‌حال در آنها از ورزش‌های موفق دیگر کشورمان مثل وزنه‌برداری، تکواندو و والیبال کمتر خبری هست. به بهانه نزدیک شدن به زمان پخش مجموعه بوقچی که جدیدترین سریال تلویزیونی با سوژه ورزشی به شمار می‌رود، در این گزارش به ۹ عنوان از مهم‌ترین سریال‌های ورزشی سیما در نزدیک به سه دهه اخیر پرداخته‌ایم.
الهام از زندگی پرویز دهداری
«به سوی افتخار» احتمالا اولین سریال تلویزیون است که ارتباط مستقیمی به ورزش دارد. این اثر که در سال ۷۷ ساخته شد، حاصل همکاری دو سریال‌ساز موفق دو دهه اخیر است: سیروس مقدم در جایگاه کارگردان و سعید سلطانی در جایگاه نویسنده. سلطانی البته در آن زمان هنوز «پس از باران» را نساخته بود و شهرت کمتری نسبت به بعد از کارگردانی آن اثر داشت. به هر حال به سوی افتخار، داستانی را روایت می‌کند که بی‌شباهت به زندگی پرویز دهداری نیست و گویی از آن الهام گرفته: ماجرای مربی اخلاق‌گرا و پهلوان‌منشی که از سطح اول فوتبال کنار می‌رود و بعد از مدتی رد کردن دیگر پیشنهادهای فوتبالی، با تیمی متشکل از بازیکنان نیمه‌حرفه‌ای و محلی، به مربی‌گری بازمی‌گردد و برای رسیدن به افتخار تلاش می‌کند.
پسر فوتبالی «خانه ما»
از سریال‌های کمدی محبوب تلویزیون دردهه۷۰،«خانه ما» به کارگردانی مسعود کرامتی بود که قصه اپیزود خانواده «تهرانی» را روایت می‌کرد. از آنجا که نیما با بازی وحید رهبانی، پسر بزرگ خانواده، علاقه شدیدی به فوتبال داشت و می‌خواست فوتبالیست شود، برخی اپیزودها و خرده‌قصه‌های این مجموعه به فوتبال مربوط می‌شد و داستان‌هایی را درباره نیما و ورزش روایت می‌کرد. با این همه، وجوه خانوادگی مجموعه خانه ما، خیلی پررنگ‌تر بود و به‌سختی بتوان این محصول ۱۳۷۹ شبکه سه را یک سریال ورزشی با تعاریف مرسوم آن دانست.
دلال‌بازی فوتبال در کمدی ورزشی
حسین سهیلی‌زاده، سازنده ملودرام‌های محبوب ۹۰ شبی تلویزیون در ابتدای دهه ۹۰ به ساخت سریالی ورزشی رو آورد که این بار لحنی کمدی داشت و با ملودرام‌های قبلی متفاوت بود. اولین سریال ورزشی او، به ورزش فوتبال و روابط پشت پرده آن می‌پرداخت و ماجرای مرد ثروتمندی را روایت می‌کرد که گرچه از فوتبال متنفر است، ولی یک باشگاه فوتبال می‌خرد و خانواده و نزدیکان خودش را بر آن مسلط می‌کند. با این‌حال دلال‌بازی و روابط ناسالم پشت پرده، او را در این کسب‌وکار، دچار مشکل می‌کند. مجموعه «سه پنج دو» اگرچه نامی کاملا فوتبالی داشت، ولی بیش از آن‌که در زمین چمن بگذرد، در ساختمان‌های اداری باشگاه و خانه حشمت، شخصیت اصلی می‌گذشت و بیشتر با پشت پرده فوتبال کار داشت.
فوتبالیست رو به افول سوژه شد
احتمالا یکی از مهم‌ترین سریال‌های تاریخ تلویزیون که به مباحث ورزشی می‌پردازد، «پژمان» باشد که در ابتدای دهه ۹۰ تولید و از شبکه سه سیما پخش شد. با همین سریال بود که پژمان جمشیدی برای نخستین بار بازیگری را به شکل جدی تجربه کرد تا بعد از چند سال به ستاره سینمای کمدی و حتی درام تبدیل شود. پژمان، ماجرای فوتبالیست رو به افولی را روایت می‌کند که با تبعات بالا رفتن سن و از دست دادن شهرت دست به گریبان است و این قصه را به شکل کمدی تصویر می‌کند. این مجموعه اثری بسیار تأثیرگذار در معادلات سینمای کمدی بود که با معرفی زوج پژمان جمشیدی و سام درخشانی به سینما، سال‌های درخشانی در گیشه و فروش سینمای کمدی را رقم زد.
دلال‌بازی از دید یک ورزشکار
سه سال بعد از «سه پنج دو»، حسین سهیلی‌زاده سراغ اسپین‌آف سریال خودش رفت و مجموعه «آخرین بازی» را این بار با محوریت یک فوتبالیست نابلد به نام «قباد» ساخت که به جای تمرین و تلاش، از طریق رانت و رابطه وارد فوتبال و تیمی لیگ برتری می‌شود. بعضی از شخصیت‌های سریال سه پنج دو در این مجموعه نیز حضور داشتند که از آن جمله می‌توان به سیاوش رستمی، داماد شیاد آن سریال اشاره کرد. اتمسفر «آخرین بازی» نیز شبیه به سریال قبلی حسین سهیلی‌زاده بود و روابط ناسالم اقتصادی و دلال‌بازی در فوتبال را هدف گرفته بود، اولین بار زمستان ۹۳ از شبکه پنج پخش شد.
معمولی قهرمان، پلنگ مازندران!
سومین سری از مجموعه محبوب «پایتخت» محصول ۱۳۹۳ بیش از هر فصل دیگر آن با ورزش عجین شد. یکی از قصه‌های پررنگ «پایتخت ۳» که برای نقی، شخصیت اصلی سریال اتفاق افتاد، حضورش در مسابقات قهرمانی کشتی پیشکسوتان ایران و باخت او به کشتی‌گیر یزدی بود. در حالی که در قسمت‌های بعد، دست روزگار نقی را به مسابقات قهرمانی کشتی پیشکسوتان جهان که در تهران برگزار می‌شد، کشاند و سرنوشتی متفاوت برای او رقم زد. قصه مسابقات کشتی نقی در مرکز قصه قرار نداشت و باز هم سفر شخصیت‌ها از شمال به پایتخت، تنه اصلی اثر را تشکیل می‌داد. فصل سوم پایتخت، یکی از محبوب‌ترین فصول این مجموعه طولانی به شمار می‌رود.
مجری سالم ورزشی به سبک عادل
قصه رفاقت طولانی و قدیمی یک مجری ورزشی سالم و درستکار با یک دلال فاسد فوتبال که ارتباطی مانند دو برادر دارند، هسته اصلی سریال «لژیونر» را تشکیل می‌دهد که به کارگردانی مسعود آب‌پرور در تابستان ۹۶ روی آنتن شبکه پنج تلویزیون رفت. این سریال هم مانند دو اثر فوتبالی حسین سهیلی‌زاده که آنها هم از شبکه پنج پخش شدند، درباره مافیابازی و دلالی‌های پشت پرده فوتبال بود و این بار قصه را از زاویه دید دو شخصیت مذکور روایت می‌کرد.
بهرام افشاری یا پیتر چک؟
فصل ششم پایتخت هم ارتباطی به ورزش داشت؛ ولی کمتر از فصل سوم این اثر. پایتخت ۶ که نوروز ۹۹ پخش شد، به خلاف فصول قبل، از قصه چندان منسجمی برخوردار نبود و بیشتر با خرده‌داستان‌هایی جلو می‌رفت که یکی از آنها، ماجرای فوتبالی بهتاش بود.این شخصیت با بازی بهرام افشاری به دروازه‌بان معروف و بااستعدادی تبدیل شده بود که به پیتر چک، دروازه‌بان مشهور تیم چلسی علاقه داشت و در تیم نساجی قائمشهر بازی می‌کرد. او در میانه سریال برای مسابقه با تیم پرسپولیس به پایتخت و ورزشگاه آزادی تهران رفت و بعد هم به تیمی یونانی ترانسفر شد!
قصه یک نوجوان کشتی‌گیر
آخرین سریال تلویزیونی پخش‌شده مرتبط با ورزش، مجموعه «فراری» به کارگردانی امیر داسارگر بود که تابستان امسال روی آنتن شبکه یک رفت.این سریال که قصه نوجوانی شخصیتی به نام هادی را روایت می‌کرد، در بخش‌های زیادی از قصه به ورزش مرتبط می‌شد؛ چراکه هادی علاقه زیادی به ورزش کشتی داشت، به باشگاه کشتی می‌رفت و می‌خواست یک کشتی‌گیر شود. فراری البته در فصل دوم، بزرگسالی این شخصیت را روایت خواهد کرد که باز هم با ورزش عجین است، ولی با سفر هادی، وارد فضایی متفاوت خواهد شد. این مجموعه برداشتی آزاد از زندگی یک قهرمان محسوب می‌شود.
بوقچی، دهمین سریال ورزشی تلویزیون
چندی پیش که تصاویری از بازداشت بیژن امکانیان، هنرپیشه سینما و تلویزیون در وسط زمین چمن منتشر شد، بسیاری تصور می‌کردند این بازیگر در ارتباط با پرونده فساد در باشگاه فوتبال مس رفسنجان بازداشت شده اما بعد از یکی دو روز مشخص شد ماجرا یک ایده تبلیغاتی برای سریالی به نام «بوقچی» بوده که قرار است بزودی از تلویزیون پخش شود. این مجموعه به کارگردانی حسن حبیب‌زاده و تهیه‌کنندگی محمدجواد موحدکه تولید مشترک سیمافیلم ومرکز سریال سوره است، این سریال احتمالا امسال در جدول پخش تلویزیون قرار خواهد گرفت.بیژن امکانیان، یکی از بازیگران اصلی مجموعه کمدی بوقچی است که به عنوان یک مدیر فوتبالی فعالیت می‌کند، ولی هنوز از دیگر چهره‌های حاضر دراین سریال خبررسمی منتشرنشده است.با احتساب آنچه که گفته شد، بوقچی دهمین سریال ورزشی تلویزیون طی دو دهه اخیر به شمار می‌رود و باید دید آیا می‌تواند موفقیت سریال‌های ورزشی تلویزیون را تکرار کند؟
