جاذبه‌هایی از اورامانات که ناشناخته مانده‌اند

وی افزود: در پرونده ثبت جهانی اورامانات تعدادی از روستاهای بکر و پر ظرفیت این منطقه در داخل عرصه قرار نگرفته و از روستاهایی نیز که در داخل عرصه قرار گرفته تنها تعداد کمی برجسته شده‌اند.

این فعال گردشگری اورامانات اضافه کرد: در اورامانات منطقه‌ای حفاظت شده به نام بوزین و مرخیل وجود دارد که دارای دره‌هایی عمیق، پوشش گیاهی غنی و گونه‌های جانوری متعدد و نادری است، اما چندان معرفی نشده است.

وی ادامه داد: در ارتفاعات اورامانات در رشته کوه ماکوان دو منطقه به نام‌های «وارانه» و «گَمه» وجود دارد که پیشینیان ما از حدود هزاران سال قبل در منطقه گمه دریاچه‌ای دست ساز و در منطقه وارانه نیز چاه‌های عمیق را حفر کرده‌اند تا در فصل پاییز و زمستان آب باران و برف داخل آن جمع و ذخیره شود و در دیگر فصول سال از این آبها برای مصارف زندگیشان استفاده کنند که طبیعتی زیبا را رقم زده، اما کسی از چنین ظرفیت بکر گردشگری خبر ندارد.

این فعال گردشگری تاکید کرد: در شهرستان پاوه در ارتفاعات روستای سریاس، دشتی وسیع به نام پیازدول وجود دارد که بزرگترین بانک پیازچه کوهی خاورمیانه است که گردشگران چندان از آن اطلاع ندارند.

عزیزی اضافه کرد: در روستای زردویی و بخشی از باینگان نوعی کوچ‌نشینی با نام هاوارنشینی (کوچ عمودی) وجود دارد که متفاوت از دیگر انواع کوچ‌نشینی و کوچ مرسوم در سایر مناطق کشور (کوچ افقی) است.

وی افزود: نوع کوچ‌نشینی مردم این دو منطقه که پرونده ثبت ملی آن در حال تدوین است، به شکل دیره‌ای است که نمونه آن در منطقه خاورمیانه وجود ندارد.

این فعال گردشگری اورامانات خاطرنشان کرد: مردم در این نوع از کوچ‌نشینی در طول یکسال حدود 10 بار به 10 منطقه  کوچ می‌کنند که اگر بخواهیم آن را ترسیم کنیم به شکل دایره خواهد بود و اقامتگاه‌هایی نیز که دارند به شکل سنگ چین و سقف آن پوشیده از علف است.

وی اضافه کرد: متاسفانه در پرونده ثبت جهانی اورامانات هیچ اشاره‌ای به این نوع از کوچ‌نشینی نشده و کسی هم از وجود چنین ظرفیتی در این منطقه آگاهی ندارد.

عزیزی در ادامه با بیان اینکه در منطقه اورامانات در طول سال حدود ۲۰ آیین کهن و باستانی برگزار می‌شود که تاکنون برای معرفی آنها چندان رویدادسازی صورت نگرفته، گفت: در روستای هورامان تخت کردستان هر ساله مراسم ذکرخوانی تحت عنوان پیرشالیار برگزار می‌شود که حجم بسیار بالایی از گردشگران را از مناطق مختلف کشور به سوی خود جذب می‌کند، اما شاید هیچ گردشگری اطلاع نداشته باشد که این آیین ذکرخوانی هر هفته در خانقاه‌های پاوه و جوانرود برگزار می‌شود.

وی یکی دیگر از آیین‌های ناشناخته مردم اورامانات را «چله تموز» خواند و گفت: همانگونه که مردم کشورمان در طولانی‌ترین شب سال، آیین یلدا را برگزار می‌کنند، مردم اورامانات علاوه بر شب یلدا، آیین چله تموز را نیز برای طولانی‌ترین روز سال در اواخر تیر یا اوایل مرداد برگزار می‌کنند.

این فعال گردشگری اورامانات اضافه کرد: مردم اورامانات غنی‌ترین آیین‌ها را برای ایام نوروز دارند، تا جایی که از حدود 9 روز قبل از ایام عید این آیین‌ها شروع می‌شود و با آیین سیزده بدر به پایان می‌رسد.

وی از «آگر نوروزی» و «کوسه مرنجان» به عنوان دو آیین نوروزی مهم مردم منطقه اشاره کرد و گفت: در آئین آگر نوروزی، بر اساس اعتقادات مردم زردویی، سالها یکی زن است و سال بعد مرد. به همین خاطر به سال زن «دایه نوروز» و به سال مرد «باوه نوروز» می‌گویند. در سالی که زن است، یکی از زنان روستای زردویی به بالای کوه رفته و آتشی روشن کرده و شعله‌ی از آن را با خود به داخل روستا می‌آورد و به آن زن «دایه نوروز» می‌گوییم و پشت سر او بقیه اهالی روستا به صورت یک در میان زن و مرد با خود شعله‌ای از آتش را گرفته و به داخل روستا می‌آورند.

عزیزی در خصوص آیین کوسه مرنجان نیز گفت: این آیین در منطقه اورامانات حدود دو هزار سال قدمت دارد و طی آن شخصی که سیمای او مشخص نیست که زن است یا مرد با صورتی سپید شده از آرد، در میان کوچه‌ها و روستاها می‌گردد و با شعرخوانی و اجرای برنامه مردم را می‌خنداند. 

وی  افزود: کوسه مرنجان در واقع مانند یک حاکم رفتار می کند. کسی حق آزردن او را ندارد، آشتی دهنده بین مردم است و هر دستوری که می‌دهد برای ایجاد اتحاد  و دوستی بین مردم است و همه آن را اجرا می کنند.

این فعال گردشگری یکی  دیگر از آئین‌های مردم این منطقه را آئین بوکه وارانه (توسط دختران) و هولی ورانه (توسط پسران) دانست و گفت: این آئین زمانی که باران‌های پائیزی (پله) یا باران‌های بهاری به تاخیر می‌افتد، برای طلب باران برگزار می‌شود.

وی تاکید کرد: مردم این منطقه با پیشینه تمدنی بسیار غنی و گسترده، دارای آئین‌های بسیار متنوعی هستند که هر کدام می‌تواند یک رویداد برای جذب بیشتر گردشگر به این منطقه باشد.

این فعال گردشگری منطقه اورامانات در ادامه از بازی‌های بومی محلی به عنوان بخش دیگری از آئین‌های سنتی مردم این منطقه نام برد و گفت: یکی از بازی‌های بومی محلی این منطقه که در دیگر نقاط استان نیز رواج دارد، بازی زوران است. مشابه آنچه که در خراسان شمالی با عنوان چوخه آن را می‌شناسند. با وجود اینکه این بازی بومی محلی می‌تواند یک ظرفیت گردشگری بسیار خوب باشد، کما اینکه مردم خراسان شمالی توانسته‌اند از آن به خوبی برای جذب گردشگر بهره‌برداری کنند، اما ما هیچ کاری برای آن نکرده‌ایم.

وی ادامه داد: نوعی بازی دیگر در این منطقه تحت عنوان قارن توپان وجود دارد که ریشه بازی کریکت است. بازی که امروزه به عنوان یکی از سه رشته پرطرفدار در دنیا مخاطبین بسیاری زیادی را دارد، اما این بازی چندان معرفی نشده است.

عزیزی گفت: اگر بخواهیم نسبت به آئین‌ها و رسوم و بازی‌های بومی محلی خود بی‌تفاوت باشیم به مرور فرهنگ غربی می‌تواند جای این آداب و روسوم کهن را بین نسل جوان ما بگیرد، نسلی که خانواده‌های فردا را تشکیل می‌دهند.