دولت جدید و نظم جدید جهانی

درخصوص این‌که این نظم درحال تغییراست ودردوران گذار تغییر نظم واقع شده‌ایم، دیگر تردیدی وجود ندارد اما این‌که مشخصات و مختصات این نظم چگونه خواهد بود، موضوعی طولانی است که لازم است در سایر نوشتارها و گفتارها بحث شود، البته به‌طور کلی می‌توان گفت نظم آینده جهانی با وجود اهمیت ژئوپلیتیک متأثر از فناوری یا تعبیر دقیق‌تر نظم فناورپایه خواهد بود و هر کشوری که نتواند فناوری‌های لازم در این نظم را به دست آورد، نه‌فقط نقشی در آینده نخواهد داشت، بلکه به‌شدت در معرض شکنندگی و در اصطلاح تخصصی کشوری تابع و نفوذپذیر خواهد بود.

بررسی برخی شاخص‌های رشد علم و فناوری در جهان و حتی کشورهای منطقه نشان می‌دهد شاخص توجه به هوش مصنوعی از اغلب موضوعات علمی و فناورانه برجسته‌تر است؛ پیشتر تافلر در کتاب «موج سوم» و بعدها در «جا‌به‌جایی در قدرت» از تحول دیجیتال و قدرت اطلاعات سخن گفته بود؛ البته با گسترش شبکه جهانی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی‌، شأن و منزلت قدرت از اطلاعات به ارتباطات شیفت کرده و ترکیب آنها در بستر هوش مصنوعی پارادایم جدیدی را ارائه داده است، به‌طوری که می‌توان از آن در کنار برخی دیگر از مؤلفه‌های تغییردهنده یا شکل‌دهنده به نظم جدید جهانی یاد کرد.تشکیل وزارت فناوری‌های نوین همانند وزارت هوش مصنوعی در برخی کشورهای همسایه و ارتقای شاخص برخی از آنها در این مؤلفه مهم همانند امارات، عربستان سعودی و... به رتبه زیر بیستم دنیا، اهمیت این فناوری را نشان می‌دهد.

اثر این تغییر در انواع مؤلفه‌های حکمرانی از دیپلماسی تا اقتصاد، ورزش و حتی محیط زیست، خود را نشان داده است؛ به‌ویژه در عرصه تجارت جهانی، از تجارت‌های خرد و فردی گرفته تا تجارت‌های کلان و نقل‌و‌انتقالات مالی به‌شدت مورد استقبال قرار گرفته است. از طرفی دیگر تحلیل اطلاعات و هوشمندسازی انواع خدمات اطلاعاتی و ارائه فراتحلیل به جریان سیاست‌گذار و حکمرانی با وجود انبوه اطلاعات، خدمت شگرف و نوینی است که تا دیروز سرویس‌های مخفی اطلاعاتی در حال انجام آن بودند و اینک به یمن پیشرفت‌های علمی و فناورانه برای همه عرصه‌ها، از سطح شرکت‌ها و هلدینگ‌ها تا سطح سازمان‌های غیرانتفاعی و ان‌جی‌او‌ها قابل‌بهره‌برداری است.

ویژگی‌اصلی این تحول درجهان،افزایش پیش‌بینی‌پذیری وارائه پیش‌بینی‌هاخارج از حدس‌و‌‌گمان‌های غیرعلمی و غیرکارشناسی در کنار دسترسی و عدالت اطلاعاتی بوده که کار حکمرانی را تسهیل کرده است.ترکیب این فناوری با علوم جدید همانند کوانتوم و افزایش سرعت رایانش و قدرت تجزیه‌وتحلیل راهکارها و پیامدهای آن با وجود بانک‌های اطلاعاتی بسیار بزرگ، متنوع و در کنار آن طراحی ‌و ساخت ابزارهای پیچیده سخت‌افزاری از منظر میکروالکترونیک جنبه جدیدی از قدرت را به کشورها ارائه داده است.در کنار این پدیده‌های علمی و فناورانه، فناوری اجتماعی و فکری و فهم و کار با این پدیده‌ها به‌عنوان هوای تنفسی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است که از الزامات زیرساختی و فرهنگی تحول در نظم جهانی جدید محسوب می‌شود.

غفلت از این رویدادهای علمی و فناورانه جهان و فهم قرن بیست‌ویکمی از مؤلفه‌های قدرت، عقب‌ماندگی جبران‌ناپذیری است که نمی‌توان آن را به‌سادگی ترمیم کرد و این نکته‌ بسیار مهمی است که دولت چهاردهم باید به‌عنوان خط‌مشی گذار و اعمال‌کننده حکمرانی نسبت به آن توجه جدی داشته باشد.