از طرف دیگر مسئولان وزارت بهداشت و سایر متولیان حوزه سلامت بارها از کمبود پرستار گله‌مند بودند و آن را مطرح کردند اما با این وجود سالانه شاهد مهاجرت شمار زیادی از پرستاران کشور هستیم. موضوعی که انگار به یک اپیدمی تبدیل شده‌است و طی سال‌های اخیر شیب رو به بالای آن بر کسی پوشیده نیست. معضلی که برای نظام سلامت کشور تهدیدکننده است و در کنار سایر مشکلات مربوط به سلامت و درمان، این بحران هم به جمع دیگر مسائل اضافه شده‌است. بر این اساس سالانه شاید چند هزار نیروی انسانی متخصص ما به آسانی وارد بازار کار سایر کشورها می‌شوند و این چالش زنگ خطری جدی برای نظام سلامت کشور است.
افزایش تخت‌های بیمارستانی برای ارائه خدمات بهتر به مردم و بیماران، یکی از وظایف وزارت بهداشت به عنوان متولی نظام سلامت کشور است و باید سرانه تخت بیمارستانی در کشور به ۲.۵ برسد در حالی که این آمار در کشورهای همجوار سه و در کشورهای اروپایی حدود پنج است و طی بررسی‌های مختلف، به ازای هر تخت سه نیروی پرستار در کشور نیاز داریم. طبق گفته بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت ۱۶هزار تخت بیمارستانی در دولت سیزدهم به تجهیزات درمانی کشور اضافه شده و ۷۰۰۰ تخت دیگر نیز در دست تامین است اما نکته قابل تامل دربحث احداث و افزایش تخت وبیمارستان‌های جدید دراقصی نقاط کشور، موضوع تامین نیروی انسانی مورد نیاز به‌ویژه کادر پرستاری است. پرستارانی که بسیاری ازآنها این روزها برای فرار از مشکلات به مهاجرت فکر می‌کنند. البته بماند که برخی مسئولان آمار دقیقی از مهاجرت پرستاران ارائه نمی‌کنند وحتی عده‌ای نیز مهاجرت آنان را یک فرصت و یک مسأله جهانی و نشانه کیفیت و توانمندی پرستاران ایران می‌دانند.
مهاجرت با اما و اگر
مشکلات معیشتی پرستاران، سختی کار و حقوق پایین، تبعیض بین پرستاران و پزشکان، کیفیت زندگی بهتر در خارج، شیوه مدیریت کشور، بی‌توجهی به شایسته‌سالاری، وجود تبعیض‌های اجتماعی، نابرابری‌های افراد در برابر قانون و موارد دیگر از جمله علل مهاجرت آنان مطرح شده و این مشکلات بر کسی پوشیده نیست اما آیا آنان با علم به سختی‌های این شغل، آن را انتخاب نکرده‌اند؟ البته محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار نیز مهم‌ترین دلایل مهاجرت پرستاران را همان وضعیت معیشتی‌شان عنوان می‌کند و در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: «شغل سخت و پرخطر پرستاران و شیفت‌های غیرمتعارف در برابر مبالغ دریافتی آنان کافی نیست. همچنین جذابیت‌های موجود در کشورهای مقصد هم از دیگر دلایل مهاجرت پرستاران است.» البته شریفی‌مقدم معتقد است که اگر شرایط و حداقل حقوق برای پرستاران مهیا شود، شاید با توجه به وابستگی بسیاری از آنان به خانواده‌های‌شان، تمایل آنان برای رفتن، کم یا حتی صفر شود.
انصاف تعرفه‌گذاران خدمات پرستاری
با وجود این‌که پرستاران با همکاری جامعه پزشکی به‌عنوان افراد حاضر در خط‌مقدم مبارزه با بیماری‌های مختلف، فعالیت‌های تاثیرگذاری دارند اما اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری یکی از مطالبات و دلایل مهاجرت آنان در این سال‌ها بوده‌است. قانونی که ۱۵سال دراغما بوده و خواب بلند آن هنوز به بیداری کامل منجرنشده است وطبق اظهارات دبیرکل خانه پرستار، وضعیت پرستاران نسبت به سایر کارکنان دولت نیز بدتر و قانون تعرفه‌گذاری در بین آنان بسیار کمتر است. تعرفه‌گذاری‌هایی که اصلا مشخص نیست بر چه اساس و مبنایی صورت گرفته است. شریفی‌مقدم در این خصوص نیز می‌گوید: «در حالی که میانگین فاصله درآمدی میان پزشکان و پرستاران در تمام دنیا سه برابر است، فاصله درآمدی پزشکان و پرستاران در کشور حدود ۱۰۰ برابر است. پرستاران ما باید شیفت‌های مختلفی را برای افزایش حقوق خود بپذیرند که در نهایت روی همان افزایش حقوق‌شان، مالیات درج می‌شود و همین موضوع منجر به احساس بی‌عدالتی در آنها می‌شود. اینجاست که ریشه اصلی مهاجرت آنان در بی‌عدالتی خلاصه می‌شود.»
گود استندینگ پرستاران
با یک جست‌‌وجوی اینترنتی مقاصد مهاجرتی برای پرستاران را جست‌وجو کنید. لیستی از کشورهایی که شرایط کاری بهتری برای پرستاران دارند، ردیف می‌شود. البته بنابر گفته حسین فرشیدی، معاون وزیر بهداشت پرستاران برای رفتن به این مقاصد باید از سازمان نظام پرستاری گواهی گود استندینگ بگیرند و طبق اعلام سازمان نظام پرستاری ماهانه ۱۰۰ نفر برای گرفتن این گواهی اقدام می‌کنند. اما آیا همه این افراد از کشور با ویزای کاری خارج می‌شوند؟ شریفی‌مقدم ضمن بیان این موضوع که برخی از کشورها نیاز به گواهی گود استندینگ ندارند و بسیاری از پرستاران بدون این گواهی از ایران مهاجرت می‌کنند، درباره مقاصد مهاجرت نیز به جام‌جم می‌گوید: «تقریبا همه کشورهای اروپایی مقصد بسیاری از پرستاران برای مهاجرت است اما در سال‌های اخیر مهاجرت آنان به آلمان و دانمارک بیشتر شده است.»
پرستاران فراموش شده
به هرحال دوران سخت و تلخ پاندمی کرونا بر کسی پوشیده نیست و نمی‌توان ترس و وحشت آن روزها را فراموش کرد. موقعی که یک نفر از خانواده ما کرونا می‌گرفت اما جرات نداشتیم حتی نزدیک تخت او شویم، این پرستاران بودند که با جان و دل بالای سر بیمار حاضر می‌شدند. آنچه در این میان نادیده گرفته شده کمبود نیروی پرستار و فشار کاری مضاعف آنان در طولانی مدت است که به خستگی و بی‌انگیزگی پرستاران ودرنهایت احتمال خطا درخدمات درمانی و درنهایت مهاجرت بیش ازحد آنان به سایر کشورها منجر می‌شود. حالا باید همچنان صبور بود و به نظاره نشست تا شاید وزارت بهداشت، سازمان نظام پرستاری و سایر نهادهای متولی برای رفع مشکلات پرستاران کاری انجام دهند. شاید با برطرف کردن برخی ازکمبودها ومسائل معیشتی، پرستاران دست رد به سینه مهاجرت بزنند.
