«تُن» در تور گرانی

تن ماهی یکی از اقلام غذایی است که ارزش غذایی بالایی داشته و طرفداران زیادی دارد با این حال، اما تغییرات پلکانی قیمت آن از ابتدای سال تاکنون، موجب متضرر شدن برخی از تولیدکنندگان و کاهش مصرف آن شده‌است.

این موضوع در حالی‌است که هم‌اکنون قیمت هر قوطی کنسرو ماهی تن بسته به برند تولیدی آن، در فروشگاه‌های مختلف تا نرخ ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. در این گزارش قصد داریم دلایل افزایش قیمت این محصول غذایی را بررسی کنیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

زمانی که صحبت از تورم به میان می‌آید به این معناست که کالا باید به میزان تورم رشد قیمت داشته باشد. در موضوع تن ماهی وضعیت کمی متفاوت است، از این نظر که قیمت بیش از میزان تورم رشد کرده و از ابتدای امسال بیش از سه بار تغییر قیمت داشته است. 
 
عوامل پشت‌پرده گرانی تن ماهی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که عوامل مختلفی پشت پرده افزایش این محصول غذایی هستند. به طور کلی افزایش قیمت نهاده‌های تولید کنسرو در سطح جهانی، افزایش هزینه‌های کارگری در کارخانجات، کاهش واردات ماهی تن برای تنظیم بازار، عدم تخصیص ارز، زمان‌بر شدن تخصیص ارز به دلیل تغییر گروه کالایی تن ماهی از گروه کالایی ۲۱ به گروه کالایی ۲۲ و افزایش هزینه تمام‌شده تولید این محصول از آب‌های بین‌المللی از دلایل عمده افزایش قیمت کنسرو ماهی تن هستند. قیمت ماهی یکی از عوامل تعیین قیمت تن ماهی محسوب شده و ۸۰‌درصد قیمت تمام‌شده تن ماهی را تشکیل می‌دهد.

به گفته محمد مختاریانی، نایب‌رئیس سندیکای صنایع کنسروسازی ایران، سال گذشته درهمین فصل، قیمت هرکیلوگرم ماهی صید داخل ۵۲هزار تومان بوده و الان قیمت آن به حدود ۱۵۴هزار تومان رسیده است. این موضوع خبر از رشد سه برابری قیمت ماهی تن صید داخل را می‌دهد. یکی دیگر از عواملی که موجب افزایش قیمت این محصول غذایی شده‌است، حذف ارز ۲۸هزارو۵۰۰ تومانی برای واردات ماهی بود. در واقع در سال گذشته برای واردات این محصول، ارز ترجیحی اختصاص پیدا می‌کرد، اما این امتیاز در ماه‌های انتهایی سال حذف شد. این موضوع در حالی بود که واردات قوطی کنسرو نیز مشمول دریافت ارز یارانه‌ای بود، اما حالا واردات این محصول نیز با ارز تالار دوم که حدود ۴۲هزار تومان است، صورت می‌گیرد.
 
قیمت ماهی تن داخلی گران‌تر از خارجی

یکی از راه‌های کنترل قیمت ماهی تن این است که قیمت واقعی هر کیلو ماهی تن صید داخل مشخص شود. با این حال، اما به گفته مسعود بختیاری، رئیس سندیکای صنایع کنسرو ایران، این کار به‌عهده سازمان‌هایی نظیر سازمان حمایت از مصرف‌کننده و معاونت صید سازمان شیلات ایران است، اما هیچ نهادی در کشور آمار دقیق و مطمئنی از میزان صید ماهی تن صید داخل اعلام نمی‌کند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت ماهی تن وارداتی نیز نسبت به ماهی تن صید داخل ارزان‌تر است. برهمین اساس پیگیری‌های انجام شده حاکی از آن است که قیمت جهانی ماهی تن اکنون نزدیک به ۲.۵دلار بوده و روند روبه کاهش نیز دارد.

گفتنی است کیفیت ماهی تن وارداتی به دلیل روش صید و انجماد صنعتی به مراتب از لحاظ کیفیت، ضریب استحصال و بازده تولید بالاتر از ماهی تن صید داخلی بوده که به روش سنتی صید می‌شود. برهمین اساس انتظار می‌رود که دولت در راستای تنظیم بازار و کاهش قیمت این محصول واردات آن را تسهیل کند. با این حال مسعود بختیاری گفته است اکنون ممنوعیتی برای واردات تن ماهی نداریم، اما مشکل تامین ارز داریم.

تقاضای حمایت بیشتر

یکی از بخش‌هایی که می‌تواند اقدامات خوبی در راستای کنترل قیمت محصول تن ماهی انجام دهد، «شیلات» است. در واقع حمایت بخش شیلات از این محصول غذایی می‌تواند مشکلات تولید و قیمت تمام‌شده این محصول را مرتفع کرده و کاهش قیمت آن را رقم بزند. در زمان حمایت ازتولید تن ماهی و کاهش قیمت آن، سازمان شیلات ایران امسال مجوز واردات ۲۰ هزار تن ماهی تن برای تامین مواد اولیه صنعتی کارخانجات و تنظیم بازار مصرف راصادرکرده، اما درشش ماهه ابتدایی سال فقط حدود ۶۰۰۰تن از این مجوز‌های صادر شده، ثبت سفارش شده‌اند.

همین امر موجب شده‌است تا واردات این محصول غذایی با مشکل روبه‌رو شده و اقدام به‌خصوصی در راستای تنظیم بازار صورت نگیرد. با این حال، اما سازمان شیلات سعی بر ارائه راهکار‌هایی در راستای کاهش قیمت این محصول غذایی داشته است.

درهمین راستا عباس مختاری، مدیرکل دفتر بهبود کیفیت، فرآوری و توسعه بازار سازمان شیلات بیان کرد: کوتاه کردن زنجیره تامین و توزیع کنسرو باعرضه مستقیم آن و تنظیم بازاری در غرفه‌های میادین تره‌بار شهرداری‌ها برای تنظیم بازار، فروش سازمانی به اتحادیه‌ها و تشکل‌های کارمندی و کارگری و همچنین حذف ۹‌درصد مالیات برارزش افزوده کنسرو به عنوان غذای سالم در سفره مردم، ازجمله راهکار‌های کاهش قیمتی بوده که در دست اجرا هستند.