به کام مرگ

هیچ‌وقت حس وصف‌نشدنی آن لحظه را فراموش نمی‌کرد اما فکر نمی‌کرد روزی نتواند بدون تمام کردن یک یا دو پاکت سیگار، روزش را سپری کند. بندهای کفشش را محکم کرد و با عجله به سمت کیوسک روزنامه‌فروشی آن طرف خیابان رفت تا یک پاکت دیگر سیگار بخرد. سیگارش را با فندکی که همان بغل آویزان شده بود، روشن کرد و دودش را به آسمان فرستاد.

آمارها نشان می‌دهد که گرایش برخی از نوجوانان به مصرف دخانیات، رو به افزایش است و این زنگ خطری برای سلامت جامعه تلقی می‌شود. طی آخرین دوره‌ مطالعاتی که در اسفند۹۵ انجام شد، در نوجوانان ۱۳تا۱۵سال، پسران ۴.۸درصد و دختران ۲.۱درصد و در‌مجموع ۳.۴درصد سیگار می‌کشند. از طرفی، ۷.۳درصد پسران و ۴.۳درصد دختران و در‌مجموع ۵.۷درصد قلیان مصرف می‌کنند. مقایسه این ارقام با مطالعه قبلی که در سال۱۳۸۶ انجام شده‌، نشان می‌دهد که مصرف سیگار بین دختران از۰.۹ به ۲.۱ درصد افزایش یافته است که این یعنی شاهد افزایش ۱۳۳درصدی مصرف دختران هستیم. آمار سیگار کشیدن در میان نوجوانان روز‌به‌روز در حال افزایش است که این آمار نگران‌کننده، آینده این گروه سنی حساس را با آسیب‌های متعددی همراه کرده است. 
   
علل شروع یک نخ سیگار ‌بین نوجوانان
زهرا حسامی، مسئول درمان مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات درخصوص علل سیگار کشیدن بین نوجوانان به جام‌جم می‌گوید: «از شایع‌ترین علل سیگار کشیدن نوجوانان، تاثیرات خانواده و سیگاری بودن اعضای آن خانواده است. این رفتار بعضا در مهمانی‌ها و دورهمی‌های این خانواده‌ها رواج دارد و ممکن است نوجوان تحت تاثیر این فضاها، سیگار کشیدن را تجربه کند.»
حسامی با اشاره به دیگر عوامل سیگاری شدن نوجوانان می‌افزاید: «نوجوانانی که دارای ریشه‌هایی از اضطراب و افسردگی هستند، یا نداشتن اعتماد به نفس، بزرگ نشان دادن خود، منزوی بودن آنان ازجمله علل شروع مصرف سیگار بین نوجوانان کم‌سن و سال است. این افراد عموما مصرف دخانیات را برای اولین‌بار تجربه می‌کنند.»
   
اعتیاد شدید و وابستگی پس از مصرف سیگار 
حسامی بر این باور است که علت شروع مصرف سیگار بین نوجوانان تحت‌تاثیر تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم است. البته وجود الگوهای مطرح در جامعه همچون هنرمندان، ورزشکاران، معلم‌ها، مربیان و سایر افراد در این‌خصوص بی‌تاثیر نیست. این مسئول ضمن بیان مصرف دخانیات به‌عنوان یک اعتیاد شدید تاکید می‌کند: «‌مصرف سیگار و دخانیات ریشه روانی ندارد بلکه پس از مدتی به‌دلیل ماهیت ذاتی سیگار، فرد به آن وابسته می‌شود. نوجوانی که با یک نخ سیگار شروع می‌کند، مقداری نیکوتین در بدنش ایجاد می‌شود. برای این‌که مجدد به آن حالت اولیه دست پیدا کند، باید مقدار مصرف خود را افزایش دهد تا قادر به ادامه زندگی باشد.»
   
مانور شرکت‌ها روی نوجوانان و زنان
حسامی خاطرنشان می‌کند: «در تمام دنیا شاهد این هستیم که شرکت‌های دخانیات روی دو قشر نوجوانان و زنان مانور می‌دهند. تبلیغات ظریف این شرکت‌ها برای لاغری زنان با ترویج سیگارهایی با عنوان اسلیم یا جملاتی همچون سیگار مصرف کنید تا لاغر شوید، تمایل زنان را به مصرف سیگار بالا برده است.»
او براین باور است که بیماری‌های مختلفی همچون سرطان‌های سیستم تناسلی، دهانه رحم، سرطان سینه، اختلالات باروری و تاثیر آن بر جنین و همچنین از منظر زیبایی و بهداشت دهان و دندان، زنان سیگاری را درگیر می‌کند.
حسامی با بیان توضیحاتی درخصوص راهکارهای پیشگیری از سیگار کشیدن نوجوانان تصریح می‌کند: «‌مهم‌ترین راهکار در این‌خصوص ارتقای سطح آگاهی و اطلاع‌رسانی برای جوانان و نوجوانان است. مدارس باید از همان سنین ابتدایی مهارت نه‌گفتن را به کودکان آموزش دهند. البته اجرای قانون جامع کنترل دخانیات نیز در کاهش این موضوع موثر است. به‌صورت کلی کنترل مصرف دخانیات در کشور مخصوصا بین نوجوانان، نیازمند یک همکاری و انسجام بین همه دستگاه‌ها و سازمان‌هاست.»

افزایش میزان دسترسی به سیگار نسبت به سایر تفریحات
«دردسترس بودن و ارزان بودن سیگار نسبت به سایر تفریحات موجود برای نوجوانان از‌جمله پایین‌آمدن سن سیگار در کشور است.» حسامی با بیان این مطلب تاکید می‌کند: «نقش و سیاستگذاری‌های شرکت‌های دخانیات در پایین آمدن سن مصرف دخانیات بی‌تاثیر نیست. اخیرا مصرف قلیان و باور نادرست بی‌خطر بودن آن در سنین پایین هم شایع شده است. البته قانونی هم وجود دارد که فروش سیگار به افراد زیر ۱۸سال ممنوع است که متاسفانه این قانون در کشور اجرا نمی‌شود. همه این‌عوامل، میزان دسترسی راحت به سیگار را افزایش می‌دهد.» حسامی معتقد است که مصرف سیگار بین دختران وزنان، آسیب‌های مختلفی را به‌دلیل داشتن دوران‌های مختلف همچون بارداری و شیردهی، دوره قاعدگی و... ایجاد می‌کندکه زندگی آنان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.