تصمیم تروئیکا در مورد بندهای غروب آفتاب برجام تنش‌زا است

میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: تروئیکا سعی دارد تصمیم خود را با این جمله توجیه کند که ایران به گسترش برنامه هسته‌ ای خود، فراتر از محدودیت‌های تعیین شده در برجام و بدون هیچ‌گونه توجیه غیر نظامی معتبر، ادامه داده است. اما ما معتقدیم که این یک تفسیر نادرست از واقعیت است.

وی با بیان اینکه پیش‌نویس توافق برای ازسرگیری اجرای برجام در اوت ۲۰۲۲ «تقریباً به طور کامل مورد موافقت قرار گرفت» افزود که طبق این سند تمامی تحریم‌های ایالات متحده که با برجام مغایرت دارند رفع می‌شود و برنامه هسته‌ ای ایران به محدودیت‌های تعیین شده در توافقنامه اولیه سال ۲۰۱۵ باز می‌گردد.

سفیر روسیه با اشاره به این نکته که تهران بارها آمادگی خود را برای جمع‌بندی مذاکرات وین «به‌منظور اجرای عملی برجام» اعلام کرده است افزود: اما برخلاف آن، به نظر می‌رسد که تروئیکا و ایالات متحده عجله‌ای برای بازگشت به میز مذاکره و جمع‌بندی توافق ندارند.

اولیانوف با طعنه به ادعای نخ‌نمای تروئیکا درباره یافتن راه‌حل دیپلماتیک در مورد برجام گفت: در این صورت، انگلیس، فرانسه و آلمان باید بلافاصله و بدون پیش شرط به مذاکرات برای ازسرگیری اجرای برجام بازگردند.

سه کشور اروپایی عضو برجام روز پنجشنبه اعلام کردند که تحریم‌ های موشکی علیه ایران را که باید در چارچوب بندهای غروب آفتاب برجام در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ برداشته شود، رفع نخواهند کرد.

طبق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که حدود ۸ سال پیش برای تأیید برجام صادر شد، محدودیت‌های اعمال‌شده این سازمان در خصوص فعالیت‌های مربوط به موشک‌هالی بالیستیک ایران اکتبر ۲۰۲۳ منقضی خواهند شد. اما مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که تروئیکا طی نامه‌ای به وی در کسوت هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام اعلام کردند که تحریم‌ها را حفظ خواهند کرد.

جوسپ بورل در بیانیه‌ای که در تارنمای اتحادیه اروپا منتشر شد، اعلام کرد:‌ امروز نامه‌ای را از وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا در رابطه با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دریافت کردم.

وی با اشاره به ادعاهای مطرح شده از سوی سه کشور اروپایی درباره عدم پایبندی ایران به تعهدات برجامی، افزود: آنها اشاره کردند که نگرانی‌های خود را مبنی بر عدم پایبندی ایران به تعهدات خود در چارچوب برجام اعلام کرده و این موضوع را به کمیسیون مشترک برجام تحت مکانیسم حل اختلاف (DRM) ارجاع داده بودند.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: وزیران امور خارجه (تروئیکا) اعلام کردند که ایران از سال ۲۰۱۹ به این توافق پایبند نبوده و معتقدند که این موضوع از طریق مکانیسم حل اختلاف برجام حل نشده است بنابراین آنها قصد خود را برای عدم برداشتن گام‌های مربوط به لغو تحریم‌های بیشتر در تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳ اعلام کردند.

 ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت. اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، تحریم‌هایی که به واسطه برجام رفع شده بود، با تصمیم یکجانبه وی برای خروج از این توافق در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸) بازگردانده شد.

جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۸ سازوکار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران امور خارجه اعضای باقی‌مانده در این توافق فعال کرد. در نتیجه این نشست، طرف‌های عضو برجام با صدور بیانیه‌ای، ۱۱ تعهد را برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند.

اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، در نهایت در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ (۸ می ۲۰۱۹) شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.

ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند. اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، ایران نیز در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد.

وزارت خارجه کشورمان پنجشنبه گذشته با صدور بیانیه‌ای نسبت به تصمیم اخیر تروئیکا و «اقدامات تنش زایی که مدیریت روابط فی مابین را پیچیده و بر روند همکاری‌ها از جمله در مذاکرات رفع تحریم‌ها اثر منفی خواهد گذاشت» هشدار داد.

در این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران به این اقدام غیرقانونی، تحریک آمیز و نقض آشکار تکالیف اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان و انگلیس وفق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل به صورت مقتضی و در چارچوب حقوق خود ذیل برجام پاسخ خواهد داد.