آموزش‌وپرورش، معمار هویت آینده‌ سازان

این نسل در دنیای ارتباطات و فناوری متولد شده‌اند و هر روز شاهد تغییرات گسترده‌ای در این حوزه هستند و ویژگی‌هایی به‌مراتب متفاوت‌تر از دهه‌های گذشته خود را دارند و قرار است که ادامه‌دهنده راه گذشتگان باشند. بنابراین با توجه به خصوصیات جوانان و نوجوانان امروزی یعنی همان دهه هشتادی‌ها برای تعاملی سازنده و مهم‌تر از آن ساختن ایرانی قوی و سربلند شناخت این ویژگی‌ها اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.

دهه هشتادی‌ها هم مانند هر نسلی ویژگی و رفتاری متفاوت از گذشته را دارند که شناخت این موارد و همچنین آشنایی آنها با فرهنگ غنی کشورمان می‌تواند به پیوندشان به جامعه کمک‌های بسیاری کند.

پیوند جامعه با دهه هشتادی‌ ها

تفاوت نسلی موضوعی است که همواره در جوامع میان نسل والد و فرزند مطرح می‌شود و جامعه‌شناسان هم سعی کرده‌اند با شناخت خصوصیت و ویژگی‌های نسل‌ها راهکار مناسب و کارآمدی را برای شیوه تعامل صحیح بیابند اما کارشناسان طی سال‌های اخیر با تحلیل رفتارها و گفت‌وشنود مردم با یکدیگر متوجه شده‌اند که با توجه به تغییرات سریع و گسترده فناوری‌ها این تفاوت نسلی در جوامع پررنگ‌تر از قبل شده است.

در این راستا، امان‌ا... قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: «رهبر معظم انقلاب در تاریخ اول فروردین ۱۳۹۷ کاملا درست و عالمانه فرمودند که فناوری فرهنگ می‌آورد، یعنی تکنولوژی با خودش فرهنگ، دانش، درک و رفتار جدید آورده است. براساس فرمایش حضرت‌آقا باید بپذیریم که وقتی تکنولوژی آمد، فرهنگ تغییر کرده است.»

وی تاکید می‌کند: «برای کاهش فاصله بین‌نسلی و بهبود تعاملات در آموزش‌وپرورش باید رفتار مناسب صورت گیرد و همچنین بزرگ‌ترهای جامعه در افکار خود خانه‌تکانی کنند.»

جوانان، خردگرا شده‌اند

قرایی‌مقدم درباره شیوه تعامل با جوانان و نوجوانان دهه هشتادی می‌گوید: «بهترین شیوه تعامل با این جوانان این است که آنها را درک کنیم و با نگاه یک‌بعدی با آنها رفتار نکنیم.»

وی ادامه می‌دهد: «درواقع باید بپذیریم که جوانان نه‌تنها دهه هشتادی‌ها بلکه از دهه 70 تا 1400، براساس نظرات سالمندان عمل نمی‌کنند و به‌نوعی مرحله سنت‌گرایی و سنت‌خواهی به دو دلیل عمده تمام شده است و جوانان امروز خردگرا پرورش یافته‌اند.»

این جامعه‌شناس عنوان می‌کند: «امروز همه جوانان دانش آموخته‌اند، به‌همین‌دلیل از عقل، خرد و دانش خود پیروی می‌کنند و به سخنان دیگران توجه چندانی ندارند. وقتی که والدین براساس سنت‌ها سخن می‌گویند، برخی از این جوانان معتقدند که زمان این موضوعات پایان یافته است.»

تغییرات نسلی و عبور از جامعه سنت‌گرا

قرایی‌مقدم می‌افزاید: «البته این تغییرات نسلی یک‌شبه ایجاد نشده است. برخی از پدران و مادران هم همواره جوانان را تشویق کرده‌اند که امروزی و به فکر آینده باشند. این والدین خود را همواره مطیع دانسته و به فرزندان خود به‌طور مکرر می‌گویند که مانند ما نباشید اما این موضوع درحالی‌است که مادربزرگ‌ها همواره به فرزندان خود پیروی و مانند آنها رفتار کردن را یاد می‌دادند.»

وی اظهار می‌کند: «جوانان امروز یک موضوع را می‌شنوند و آن را به مرحله آزمایش می‌برند و نکته‌سنجی می‌کنند تا درستی آن را بیازمایند.»

این جامعه‌شناس معتقد است: «فضای مجازی، ارتباط بیشتر با همسالان و رسانه‌ها نقش بسیار زیادی در تفکر و رفتار جوانان دارد که باعث شده تا جامعه ما مرحله سنت‌خواهی را پشت‌سر بگذارد.»

کم‌کاری آموزش‌وپرورش در شناخت هویت‌ ملی

قرایی‌مقدم یادآور می‌شود: «آموزش‌وپرورش در گذر جوانان از سنت‌های جامعه هم نقش مهمی و کلیدی داشته و دارد. درواقع آموزش‌وپرورش نتوانست به‌درستی جوانان را پرورش دهد. کتب درسی و مدارس ما روی فرهنگ اصیل ایرانی و ارزش‌ها و احترام به سنت‌ها به‌درستی کار نکرده است. جوانان ما باید در مدرسه فرهنگ اصیل کشور را به‌درستی می‌شناختند تا دچار بیگانگی و بی‌هویتی نشوند.»

وی خاطرنشان می‌کند: «اکنون برخی از جوانان ما بی‌هویت شده‌اند، یعنی افتخارات گذشته خود را به‌درستی نمی‌شناسند. آموزش‌وپرورش باید تاریخ ایران را به‌درستی به دانش‌آموزان یاد می‌داد، بنابراین جوانان ما ندانسته و ناآگاهانه در مدارس پرورش یافتند.»

این جامعه‌شناس اظهار می‌کند: «از والدین، مسئولان و آموزش‌وپرورش تا گفت‌وگو و نشست با همسالان و فضای‌مجازی باعث شده تا جوانان از هویت ملی‌شان دور شوند و این درحالی‌است که سایر جوامع پیشرفته به‌درستی هویت ملی خود را به دانش‌آموزان یاد می‌دهند.»

قرایی‌مقدم می‌گوید: «البته در همه جوامع جوانان مانند۲۰ سال گذشته نیستند چراکه دنیای امروز تحت سلطه فضای مجازی است و افراد از طریق تماشای کارتون، سریال، فیلم‌ها و اخبار رسانه‌ها اطلاعات جدیدی را کسب می‌کنند اما جوانان در این مسیر باید هویت‌ملی خود را به‌درستی بشناسند.»

ضرورت آشنایی جوانان با افتخارآفرینان

وی با تاکید بر این‌که باید برای شناخت صحیح هویت ملی اقدامات فرهنگی و آموزشی بسیاری صورت گیرد، می‌افزاید: «ایران مشاهیر، نخبگان و بزرگان بسیاری را از گذشته تا به امروز دارد که برای این سرزمین افتخارآفرین بوده‌اند، بنابراین می‌توان با انجام اقداماتی مانند ساختن مجسمه‌های افرادی مانند فردوسی، آرش کمانگیر، سعدی، حافظ، مولوی و ... و از سوی دیگر تمرکز بر موسیقی اصیل ایرانی و بازدید از موزه‌ها و میراث فرهنگی به شناخت کودکان کمک کرد.»

آموزش‌وپرورش به اصالت فرهنگی ایران بازگردد

وی اظهار می‌کند: «برای تعامل بهتر نسل‌ها با یکدیگر بی‌شک باید آموزش‌وپرورش به اصالت فرهنگی ایرانی برگردد و این کاری است که سایر جوامع پیشرفته انجام داده‌اند. به‌طورمثال ژاپن در سال ۱۹۴۹ شعار ژاپنی بمانید اما از فرهنگ و تمدن از سایر کشورها عقب نمانید را به دانش‌آموزان خود می‌آموخت.»

این جامعه‌شناس می‌گوید: «باید فیلم‌های بسیاری درباره زندگی مفاخر و مشاهیر کشور ساخته شود تا جوانان با فرهنگ غنی ایران آشنا شوند. به‌طورمثال کره‌جنوبی سریال جواهری در قصر را می‌سازد تا فرهنگ اصیل و سنت‌های خود را ماندگار کند. ما هم می‌توانیم درباره رستم‌وسهراب، آرش‌کمانگیر، ناصرخسرو و ... فیلم‌های بسیاری بسازیم.»

فرصت‌دادن به جوانان برای داشتن ایران قوی

قرایی‌مقدم با بیان این‌که جوان به اقتضای سنش مهارنشدنی است، عنوان می‌کند: «فرهنگ ایرانی مایه افتخار بشریت است و جوان ایرانی باید این را بداند. زمانی که سایر ملت‌ها درگیر جنگ بودند و خون می‌ریختند ما دانشگاه جندی‌شاپور و ایوان‌مدائن را داشتیم.»

وی ادامه می‌دهد: «جوان امروز با افراد گذشته متفاوت است. البته که باید این اتفاق هم رخ‌دهد چراکه اگر این‌طور نباشد جامعه می‌میرد. جامعه بدون تغییر و پویایی زنده نمی‌ماند و تغییر، لازمه جبر اجتماعی است، بنابراین سالمندان و کهنسالان باید پذیرش خود را در مقابل جوانان بالا ببرند. جوانان اکنون راهبر هستند و باید به آنها باید فرصت داد.»

این جامعه‌شناس خاطرنشان می‌کند: «باید با جوانان رفتار بهتری داشت چراکه آینده کشور در دست آنهاست. برای حفظ جوانان باید تلاش کرد تا کشور پاره‌پاره نشود و ایرانی قوی داشته باشیم.»