برای اینکه بدانیم خطرات این فلز چیست و چگونه به بدن ما راه مییابد، نظر دکتر نسرین مویدنیا، متخصص علوم و صنایع غذایی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد در حوزه شناخت و سلامت غذا را جویا شدهایم.
آرسنیک دو نوع معدنی و غیرمعدنی دارد که نوع معدنی آن بسیار خطرناک و سرطانزا و نوع غیرمعدنی آن، تا حدودی خطرات کمتری نسبت به نوع معدنی دارد. خطر ناشی از آرسنیک به حدی زیاد و تهدیدکننده است که انجمن سرطان آمریکا به وضوح به نقش این فلز سنگین در بروز سرطان ریه، مثانه، پوست، کلیه، کبد و پروستات اشاره کرده است.
غلات در معرض خطر
به گفته دکتر مویدنیا بیشترین میزان آرسنیک در غذاهای دریایی مثل ماهی و صدف و محصول پرمصرف برنج و فرآوردههای آن شناسایی شده است. البته در سایر غلات هم این آلودگی وجود دارد اما برنج بهدلیل نوع کشت و ارتباط و وابستگیاش به آب و خاک ۱۰ برابر بیشتر از سایر غلات آلودگی دارد. ضمن اینکه آرسنیک در شیر، گوشت، قارچ، میوه و آبمیوه هم وجود دارد اما عمده نگرانی بر ماده غذایی اصلی و پرمصرف برنج و غذاهای برپایه برنج است که اغلب برای مصرف شیرخواران و خردسالان تهیه میشود. آرسنیک برنج از نوع معدنی و خطرناک اما آرسنیک غذاهای دریایی از نوع غیرمعدنی و کمخطرتر است. توجه داشته باشید که آرسنیک بهدلیل وجود در آب و خاک بیشتر در پوسته و سبوس برنج وجود دارد و میزان آن در برنج قهوهای بیشتر از برنج سفید است، تحقیقات نشان داده که شستوشوی چندباره برنج میتواند تا ۱۰ برابر از میزان آرسنیک آن بکاهد و همچنین خیساندن برنج در آب زیاد و استفاده از برنج آبکش تا نیمی از آرسنیک آن میکاهد.
رد پای آرسنیک در محصولات چوبی
آرسنیک در آب آشامیدنی هم وجود دارد و میزان آن در آبهای زیرزمینی بیشتر از آبهای رودخانهای و دریاچهای و از نوع معدنی است. همچنین آرسنیک در آفتکشها و حشرهکشها موجود است و افرادی که با این سموم به جهت سمپاشی باغات و مزارع در ارتباط هستند در اثر تنفس و حتی تماس پوستی بهشدت در معرض خطر قرار دارند.
به ترکیب چوبهای فشرده و خاص که بهصورت صنعتی تولید و در سازههای چوبی ساختمانی و میز و نیمکتها استفاده میشوند نیز به جهت جلوگیری از آسیب حشرات و جوندگان کمی آرسنیک نوع معدنی و سمی اضافه میشود که تماس این چوبها با پوست یا غبار ناشی از اره کردن این چوبها یا دود ناشی از سوزاندن آنها میتواند سبب آلودگی و مخاطراتی برای افراد شود.
مواد بهداشتی غیرمجاز
مهمترین نکتهای که ممکن است خیلی افراد از آن بیخبر باشند وجود آرسنیک در پودرهای موبری است که در ایران به اسم واجبی و در طب سنتی با نام نوره شناخته میشوند.
این پودرها حاوی ترکیب آهک و زرنیخ هستند که زرنیخ چیزی نیست جز سولفید آرسنیک که از نوع معدنی و خطرناک است.
این پودرهای موبر بینام و نشان که بیشتر افراد سودجو در مراکز نامعتبر عرضه میکنند، به شکل غیراستاندارد و غیرمجاز در ایران، هند و برخی از کشورهای آسیای شرقی کاربرد دارد. این پودر نهتنها با استنشاق، بلکه همان تماس پوستیاش میتواند سبب بروز سرطان ریه و پوست شود.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد