اشتباه ناتو در ردطرح چین برای صلح اوکراین

بلافاصله پس از این واسطه‌گری موثر پکن، شاهد سفر شی جی پنگ، رئیس‌جمهور چین به روسیه و ملاقات وی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه درخصوص چگونگی پایان‌دادن به جنگ اوکراین بودیم. بااین‌حال مقامات آمریکا و ناتو که همچنان از ادامه جنگ اوکراین استقبال می‌کنند، مخالفت دوباره خود را با طرح صلح اوکراین که توسط چینی‌ها ارائه شده اعلام کرده‌اند. درخصوص نقش چین در مناسبات بین‌المللی و واسطه‌گری‌های اخیر پکن در پرونده‌های بین‌المللی، جام‌جم گفت‌وگویی با پروفسور فرانک فن هیپل، استاد دانشگاه پرینستون و مدیر اسبق اداره علم و تکنولوژی کاخ‌سفید انجام داده است. او در این گفتگو طرح چین را شروع خوبی برای صلح در اوکراین می‌داند و تاکید می‌کند: نباید بدون درنظرگرفتن ابعاد طرح صلح چینی‌ها برای پایان‌دادن به جنگ اوکراین، این طرح توسط ناتو و آمریکا رد شود. باید این طرح به‌صورتی واقع‌بینانه مورد محاسبه قرار گیرد.

توافق ایران و عربستان با ضمانت چین برقرار شده است. به نوعی چین وارد مناسبات امنیتی خلیج‌فارس شده است. آیا این ورود آثاری برای چین به‌دنبال خواهد داشت و این کشور را درگیر مسائل امنیتی و منازعات خلیج‌فارس خواهد کرد؟ 

فکر می‌کنم که این یک تحول بسیار مثبت است و امیدوارم گامی در جهت ایجاد یک رژیم امنیتی متقابل و یک منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در اطراف خلیج‌فارس باشد. بهبود روابط ایران و عربستان بر ثبات منطقه خلیج‌فارس تأثیر بسیار مثبتی خواهد داشت. چین نیز در این خصوص نقش‌آفرینی موثری صورت داده است. بنابراین، در اینجا هم شاهد تقویت ثبات در منطقه (غرب‌آسیا) و هم اثبات توانمندی چین در ایجاد این اتصال و پیوند هستیم.

مقامات آمریکایی رویکرد دوگانه‌ای در قبال نقش‌آفرینی سیاسی چین در قبال پرونده‌های بین‌المللی در پیش گرفته‌اند. آن‌ها از یک‌سو ظاهرا چنین اقداماتی را موثر و مثبت قلمداد کرده و از سوی دیگر نتوانسته‌اند نارضایتی خود را درخصوص تقویت رویکرد سیاسی و واسطه‌گری پکن در منازعات بین‌المللی کتمان کنند. نظر شما در این خصوص چیست؟
آمریکا و چین به سمت درگیری خطرناک بر سر تایوان حرکت می‌کنند. امیدوارم که نقش صلح‌جویانه چین در خلیج‌فارس به هردوی آن‌ها کمک کند تا بدانند فرصت‌های بیشتری برای همکاری مثبت و متقابل وجود دارد. به عبارت بهتر، معتقدم که باید واسطه‌گری چینی‌ها در منطقه خلیج‌فارس به مقدمه‌ای برای حل‌وفصل برخی منازعات راهبردی در دیگر نقاط دنیا تبدیل شود که یکی از آنها، مربوط به حوزه شرق آسیا و تایوان است. یک موضوع مهم و حیاتی میان آمریکا و چین تلاش و همکاری برای مقابله با گرمایش زمین و مسائل آب‌وهوایی است. همکاری این دو کشور در این زمینه برای آینده جهان لازم و ضروری است. در خاورمیانه (غرب‌آسیا)، این امر مستلزم اقدامات فوری و شتابان ایران و عربستان‌سعودی است که هر دو کشور از اقتصاد‌های مبتنی بر صادرات نفت و گاز به‌شمار می‌روند.

به نظر می‌رسد در پرونده عادی‌سازی روابط ایران و عربستان، چین خیلی زود خود را وارد مباحث امنیتی و ژئوپلتیک منطقه کرده است. ارزیابی شما چیست؟
بله، این یک امر مثبت و خوب است، زیرا تلاش‌های آمریکا در این زمینه شکست خورده است. باید این حقیقت را پذیرفت که واسطه‌گری چینی‌ها توانسته است در این خصوص تاثیرگذار باشد و در مقابل، واشنگتن نتوانسته است با سیاست‌ها و استراتژی‌های خود، مولد ثبات و سازش میان دو بازیگر منطقه خاورمیانه (ایران و عربستان سعودی) باشد. در چنین شرایطی چین نقش سازنده‌ای را در شکل‌گیری پیوند میان دو بازیگر ایفا و از مناسبات خود با هریک از دو بازیگر، جهت پیوند این دو استفاده کرده است.

به نظر می‌رسد چین در خصوص بحران روسیه و اوکراین نیز در تلاش برای ایفای میانجیگری است. کشور‌های غربی نیز خیلی نگران ارسال سلاح از چین به روسیه هستند. همچنین آن‌ها طرح صلح چین برای جنگ اوکراین را نپذیرفتند درحالی‌که اوکراین آن‌را رد نکرد. به توجه به این موضوع آیا چین قادر به ایفای نقش در حل جنگ اوکراین خواهد بود؟
من فکر می‌کنم پیشنهاد صلح چین شروع بدی نیست. اگر چین مایل بود روسیه را برای توقف حمله خود به اوکراین تحت فشار قرار دهد، تفاوت بزرگی ایجاد می‌کرد. بااین‌حال، مشخص نیست که چین مایل به این کار باشد. با همه این اوصاف معتقدم که نباید بدون درنظرگرفتن ابعاد طرح صلح چینی‌ها برای پایان‌دادن به جنگ اوکراین، این طرح توسط ناتو و آمریکا رد شود. باید این طرح به‌صورتی واقع‌بینانه مورد محاسبه قرار گیرد. در هر حال، باید در انتظار جزئیات این طرح و نحوه مواجهه بازیگران درگیر در جنگ با این طرح صلح ماند. آینده مشخص خواهد کرد که آیا چینی‌ها در این طرح می‌توانند پیش‌شرط‌های ایجاد یک صلح پایدار پس از یک‌سال جنگ را بر آورده سازند یا خیر.