دانشجو به روایت‌سینما

البته سینمای ایران در پرداخت به فیلم‌هایی با مضامین دانشجویان هم مانند دیگر موضوعات افراط و تفریط کرده‌است. از این جهت که در برهه‌ای از زمان به خصوص در دهه‌های۷۰و۸۰ تعداد فیلم‌های بسیاری با موضوع سبک زندگی و فضای فکری دانشجویان تولید شد و در سال‌های بعد خیلی نسبت به آن‌ها بی‌تفاوتی صورت گرفته‌است. امروز ۱۶آذر روز بزرگداشت دانشجوست. دانشجویانی که در هر جایی از این سرزمین که باشند، چشم و چراغ این کشور هستند. به همین مناسبت سراغ فیلم‌هایی رفته‌ایم که شخصیت‌ها و سوژه اصلی‌شان حول این محور می‌چرخد. البته فیلم فاخر و ماندگاری که صرفا به سوژه دانشجو پرداخته‌باشد در سینمای‌مان نداریم، اما فیلم‌های زیادی هستند که با پرداختن به بخشی از زندگی دانشجویان، خوش درخشیده‌اند.

متولد ماه مهر
کارگردان: احمدرضا درویش
شاید بتوان متولد ماه مهر را مستقیم‌ترین و انتقادی‌ترین فیلم درویش بدانیم که بر اساس اعتراضات دانشجویی ساخته شد. گروهی از دانشجویان در دانشکده علوم اجتماعی بیانیه‌ای با هدف جداسازی دانشجویان دختر و پسر در دانشگاه صادر می‌کنند با این توضیح که اختلاط دانشجویان منجر به فساد (به تعبیر آنها) و مسائل دیگر می‌شود. این فیلم با این‌که مضمونی کاملا سیاسی و پایبند به ارزش‌های دفاع‌مقدس داشت، سعی می‌کرد تا پایان بی‌طرفی‌اش را حفظ کند.

نفس عمیق
کارگردان: پرویز شهبازی
«نفس عمیق» فیلمی مهم در تاریخ سینما و حتی جامعه معاصر است. در این فیلم با دیدی متفاوت دغدغه‌های لایه‌های مختلف اجتماعی به تصویر کشیده می‌شود. سه شخصیت اصلی فیلم یعنی کامران، منصور و آیدا هر کدام به دلایلی مختلف از سوی اجتماع طرد شده‌اند و همین پس‌زده شدن منجر به طغیان و تصمیم‌های تراژیک برای آن‌ها می‌شود. فیلم تاکید دارد بگوید این داستان یک نفر نیست بلکه داستان یک نسل است که به اشکال مختلف میل به از بین بردن خودش دارد.

دو زن
کارگردان: تهمینه میلانی
در فیلم «دو زن»، تهمینه میلانی دو شخصیت اصلی فیلمش را با بازی نیکی کریمی و مریلا زارعی در قالب دو دانشجو نشان می‌دهد. فرشته و رویا دو دوست قدیمی‌اند. رویا از خانواده متمولی است، اما فرشته برای رسیدن به هدفش ادامه درس در دانشگاه و کمک به خانواده، تن به ازدواجی ناخواسته با احمد می‌دهد و رویاهایش بر باد می‌رود. دو زن، تصویری از زندگی و مشکلات زنان دانشجو ارائه می‌کند که در تلاش برای تغییر چهره زن ایرانی از یک فضای بسته به شخصیتی آگاه هستند.

دختران انتظار
کارگردان: رحمان رضایی
رحمان رضایی با فیلمنامه‌ای از محمدهادی کریمی، فیلمی درباره ازدواج‌های صوری دانشجویانی که با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کنند، ساخت. این فیلم درباره جوانی به نام سعید است که در سال آخر رشته پزشکی تحصیل می‌کند. او به خاطر مشکلات مالی خود مجبور به گرفتن ۲۰۰۰ دلار وام از دلالی به نام سام می‌شود، اما هنگام باز پس دادن وام خود با مشکلاتی مواجه شد و بنابراین به ازدواج مصلحتی برای گرفتن وام با هم‌دانشگاهی‌اش که دختر بیماری به نام روشنک است، تن می‌دهد.

دربند
کارگردان: پرویز شهبازی
نازنین (با بازی نازنین بیاتی) یک دختر شهرستانی است که برای تحصیل به تهران می‌آید، اما از تنهایی، سادگی و احساسات او سوءاستفاده می‌شود. دانشجو در فیلم دربند دغدغه اعتصاب سیاسی ندارد. او از بی پولی و شرایط سخت اجتماعی و معیشتی رنج می‌برد. شهبازی با ساخت این فیلم نشان داد فضای زندگی دانشجویی و مشکلات آن‌ها را بدون در نظر گرفتن فضای سیاسی و اجتماعی جامعه به درستی می‌شناسد و برای رفع آن پیشنهاد‌های خوبی در نظر دارد.

خوابگاه دختران
کارگردان: محمدحسین لطیفی
رویا و شیرین در شهرستان سرکوه، به دانشگاه می‌روند. شبی آن‌ها تصمیم می‌گیرند وارد ساختمانی متروکه شوند و پیرو آن ماجرا‌های هراس انگیزی رخ می‌دهد. «خوابگاه دختران» از معدود آثار موفق در ژانر وحشت است که نگاهی مثبت و در عین حال تحسین برانگیز به دختران نسل نوی جامعه دارد. آن‌هایی که با جسارت و جرات برای به دست آوردن چیزی که به آن اعتقاد دارند به سختی تلاش می‌کنند.

چهل سالگی
کارگردان: علیرضا رئیسیان
علیرضا رئیسیان در این فیلم، بر بستر عاشقانه داستانی در دوران دانشجویی را روایت می‌کند. عشقی که در اوایل دهه ۶۰ تبدیل به جدایی می‌شود و بعد از سال‌ها و در آستانه ۴۰سالگی باز می‌گردد. روایت رئیسیان از مناسبات دوران دانشجویی در دهه ۶۰ با چاشنی ساختار‌ها و نگاه‌های آن زمان باعث شده «چهل سالگی» اثری چند سویه باشد که داستانش در حالی‌که مناسب برای تمامی اعضای خانواده است از آثار سطحی نیز یک سر و گردن بالاتر باشد.

دلشکسته
کارگردان: علی رویین تن
«دل‌شکسته» به کارگردانی علی رویین‌تن با بازی شهاب حسینی و بیتا بادران داستان دلبستگی دو جوان دانشجو با دو طرز فکر متفاوت و از دو سبک زندگی مختلف است که مجبور می‌شوند با هم پایان‌نامه ارائه کنند. دل‌شکسته کمدی اجتماعی سرپا و تند و تیزی است که هم تفکرات سنتی و هم تجددمأبی را نشانه می‌رود. کشمکش‌های اصلی قصه در کلاس‌های دانشگاه و در نحوه بیان عقاید دانشجویان در خصوص جامعه باعث می‌شود فیلم ارزش چندبار دیدن را داشته‌باشد.

طعم شیرین خیال
کارگردان: کمال تبریزی
کمال تبریزی در «طعم شیرین خیال» داستان فیلمش را توسط دختری دانشجو به نام «شیرین» با بازی نازنین بیاتی روایت می‌کند که استادش (با بازی شهاب حسینی) مدافع سرسخت محیط‌زیست است و در یکی از سفر‌های دانشجویی علمی به او ابراز علاقه می‌کند. فیلم لحنی سرخوشانه دارد و نقش دانشجویان در ترویج فرهنگ‌سازی درست در جامعه را روایت می‌کند. هر چند فضای این فیلم کمدی است، اما می‌تواند هدفش را که حفاظت از محیط‌زیست است، بیان کند.

پری
کارگردان: داریوش مهرجویی
سال‌ها پیش داریوش مهرجویی نیکی کریمی را در نقش یک دانشجوی سرگشته به تصویر کشید. دانشجوی ممتاز رشته ادبیات که با خواندن کتاب سبز کوچکی درباره سلوک عارف گمنامی در قرن پنجم دچار تحولات فکری می‌شود. پری برداشتی آزاد از کتاب فرنی و زویی است که داریوش مهرجویی با نگاهی فلسفی و عرفانی خاص خود در آن ابعاد متفاوتی از زندگی یک دانشجو را به تصویر کشیده. در فیلم پری تلاش شده که تجربه نخستین سیر و سلوک یک دانشجو به تصویر درآید.

روزنامه جام جم