آپارات باید حق مالکیت معنوی آثار صداوسیما را رعایت کند

وی مدعی شد در این حکم، با عدم توجه به کاربر محور بودن آپارات، مسئولیت محتوا‌های صداوسیما را که توسط کاربران در سایت آپارات بارگذاری شده، متوجه مدیر سایت دانسته‌اند. بعد از این اظهار نظر، پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما درباره دلیل شکایت صداوسیما از پلتفرم آپارات، عنوان کرد: بخش حقوقی ما نه فقط از آپارات که از هر حوزه‌ای که قوانین را زیر پا بگذارد، شکایت می‌کند. بررسی ابعاد مختلف این اختلاف نظر حقوقی میان صداوسیما و مجموعه صبا ایده سبب شد تا گفت‌وگویی با دکتر امید علی مسعودی، رئیس هیأت مدیره انجمن سوادرسانه‌ای ایران و دکتر لیلا وصالی، معاون آموزش این انجمن داشته باشیم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید.

به گزارش جام‌جم، دکتر لیلا وصالی در پاسخ به این سؤال که آیا کاربر محور بودن یک رسانه می‌تواند، دلیلی بر انتشار آثار سایر مؤلفان بدون کسب اجازه از آن‌ها و نظارت بر این امر توسط سکوی انتشار باشد، عنوان کرد: باید بدانیم در دنیا روش متداول به این صورت است که آثار دارای حقوق مالکیت معنوی بدون کسب اجازه از مؤلف و صاحب آن قابل بازنشر نیست، مگر در صورتی که دارای حق کپی رایت نباشد، این قوانین به حدی سختگیرانه است که اگر کسی حتی یک اثر دارای حقوق مالکیت معنوی را در استوری شبکه اجتماعی خود منتشر کند، مشمول مجازات خواهد شد و صاحب اثر امکان شکایت از وی را خواهد داشت.

اثرگذاری فرهنگی

معاون آموزش انجمن سواد رسانه‌ای ایران در پاسخ به این سؤال که مدیر آپارات معتقد است بهره‌مندی صداوسیما از بودجه عمومی سبب می‌شود مسأله مالکیت معنوی درباره صداوسیما مصداق چندانی نداشته باشد، گفت: انتشار آثار رسانه‌ای دو کارکرد دارد، گاهی بازنشر بخشی از یک اثر رسانه‌ای سبب فرهنگسازی درباره یک موضوع خاص می‌شود و قصد بازنشرکننده نیز اثرگذاری فرهنگی است که معتقدم این نوع از انتشار مجدد مشکلی ایجاد نمی‌کند. وی افزود: برخی آثار رسانه‌ای تفاوت عمده‌ای با این رویکرد دارند، در این صورت اگر شخص یا مجموعه‌ای چنین محتوایی را بدون کسب اجازه از مالک معنوی آن منتشر و سود مادی کسب کند، کار نادرستی انجام داده است و چنین رویکردی برای مالک اثر حق پیگیری‌های بعدی قانونی را ایجاد خواهد کرد.

رعایت کپی رایت

معاون آموزش انجمن سواد رسانه‌ای ایران در پاسخ به این سؤال که مدیر آپارات معتقد است بهره‌مندی صداوسیما از بودجه عمومی سبب می‌شود مسأله مالکیت معنوی درباره صداوسیما مصداق چندانی نداشته باشد، تاکید کرد: بازنشر آثار صداوسیما برای آپارات مزیت مادی ایجاد می‌کند. وی در پاسخ به این که صباایده از بودجه عمومی استفاده نمی‌کند که خدماتی برای رعایت کپی رایت به بخش‌های عمومی ارائه دهد، خاطرنشان کرد: معمولا خود رسانه‌های کاربر محور قوانینی در خصوص رعایت حقوق کپی رایت دارند که برای آن‌ها اهمیت زیادی نیز دارد. اعلام برائت پلتفرم از مسئولیت خود در این موضوع درست نیست، چراکه رسانۀ کاربر محور بوده که بستر انتشار برای کاربر شده، بنابراین حتی اگر ضعف نیروی انسانی یا فناوری هم وجود دارد، باید برای رفع آن اقدامات لازم انجام شود.

ادعای مالک آپارات

دکتر امیدعلی مسعودی، رئیس هیأت مدیره انجمن سواد رسانه‌ای ایران نیز درباره ادعای مالک آپارات برای رفع مسئولیت از آپارات به دلیل کاربر محور بودن آن، تاکید کرد: آپارات یک پلتفرم رسانه‌ای است و نسبت به آنچه در بسترش منتشر می‌شود، دارای مسئولیت است. در گذشته اگر روزنامه‌ای ادعا می‌کرد، مطالب ارسالی به این روزنامه که توسط شخص ثالثی نوشته شده است، هرمقدار هم که نادرست باشد، ارتباطی با این رسانه ندارد، این استدلال هیچ‌گاه مورد قبول نبود. اغلب کشور‌ها در قوانین رسانه‌ای و مطبوعاتی خود، مسئولیت پایش محتوا و نظارت بر آن را متوجه مدیرمسئول پلتفرم می‌دانند، چراکه بدیهی است انتشار هرمحتوایی در بستر‌های مختلف به هرصورت باید از مسیری معین بگذرد که توسط مدیرمسئول و تیم اداره کننده تنظیم می‌شود و هیچ پلتفرمی بدون طراحی این مسیر امکان نشر محتوا را به کاربر نمی‌دهد؛ بنابراین مسئولیت کاربر در حوزه محتوای رسانه‌های کاربرمحور، نفی کننده مسئولیت پلتفرم نیست.

عضو هیأت علمی و دانشیار دانشگاه سوره تصریح کرد: امروز در دنیا هرکسی مالک دارایی‌های مادی و معنوی خویش است و همه جهان این موضوع را پذیرفته‌اند، درست همان‌طور که شما این امکان را ندارید که وسایل شهروند دیگری را بدون اجازه وی، توسط شخص دیگری به منزل خود منتقل کنید و سپس در برابر قانون، مدعی شوید ارتباطی به من ندارد و فرد دیگری این وسایل را به منزل من آورده است، امکان بیان چنین استدلالی را درباره محتوای دیجیتال نیز نخواهید داشت.

فعالیت پلتفرم‌ها

وی خاطرنشان کرد: این عقلانی نیست که پلتفرمی خصوصی با چنین استدلالی اجازه دهد کاربران هرمحتوایی را بارگذاری کنند، نهاد حاکمیت نیز در همه دنیا بر ممانعت از اتخاذ چنین رویکردی توسط بخش غیردولتی نظارت می‌کند، به عنوان مثال در کشوری مانند فرانسه با وجود این‌که در ظاهر اصرار دارد مطبوعات در فرانسه آزاد هستند و من یا شما اگر به این کشور مهاجرت کنیم به‌رغم این‌که خارجی هستیم، امکان انتشار روزنامه داریم، اما اگر اشتباهی بکنیم حاکمیت به صورت پسینی ناظر بر فعالیت ما خواهد بود و کاملا جدی نسبت به تخلفات رسیدگی می‌کند، این رسیدگی بعضا منجر به محکومیت‌های میلیارد دلاری برای متخلف می‌شود که برخلاف مقررات کشور محتوایی در پلتفرم خود منتشر کرده است.

رئیس دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه سوره تاکید کرد: فعالیت پلتفرم‌ها از دو حالت خارج نیست، گاهی با زیان مادی همراه است، اما دسته دومی هم وجود دارد که منافع مالی زیادی کسب می‌کنند، صباایده باید مشخص کند مشمول کدام وضعیت است، اگر فعالیتش سود مالی نداشت که ادامه آن توجیه اقتصادی ندارد، اما چنانچه منافع مالی مناسبی کسب می‌کند، باید نسبت به نظارت بر محتوای بارگذاری شده بر بستر‌های خود نیز حساسیت بیشتری به خرج دهد.

وی افزود: پخش محتوای رسانه‌های عمومی در سایر کشور‌ها نیز مجاز نیست، به عنوان مثال، شما نمی‌توانید بدون پرداخت حقوق سازنده برنامه‌ای که تلویزیون دولتی انگلیس ساخته را پخش کنید، البته استفاده از برش‌های برنامه با بازنشر کامل آن متفاوت است که باید به این نکته توجه کرد، به عنوان مثال، یک تیم رسانه‌ای قصد ساخت مستندی تلویزیونی دارد و طی مراحل کار برش‌هایی از مستند‌های رسانه دولتی انگلیس را هم استفاده می‌کند، این کار با بازنشر کامل یک محتوا تفاوت بنیادی دارد؛ بنابراین ممکن است برشی از محتوای پخش شده در شبکه‌های تلویزیونی از آپارات پخش شود که در این زمینه صداوسیما شکایتی از آن نکرده است و موضوع شکایت صداوسیما از آپارات مربوط به نشر محتوای کامل انیمیشن‌ها، برخی قسمت‌های یک سریال و مواردی از این دست است.

۳۰۰ رسانه صوت و تصویر

مسعودی خاطر نشان کرد: استفاده از تولیدات رسانه‌ای در پلتفرم‌ها باید مبتنی بر رعایت حقوق پدید آورندگان آثار باشد. اگر قرار باشد هر کاربری آثار دیگران را در پلتفرمی عرضه کند که بدون رضایت صاحب آثار باشد از طرف مراجع ذی‌صلاح قانونی قابل تعقیب قانونی است و به نظر بنده، جرم محسوب می‌شود.
وی تاکید کرد: در هیچ کشوری فضای مجازی، یله و رها نیست. بار‌ها در کشور‌های اروپایی شاهد جریمه‌های مالی سنگین فیسبوک و توییتر بوده‌ایم. در آلمان شدت عمل دولت در این باره مثال زدنی است و رگولاتوری، موضوع مهمی است که نقش تأمین‌کننده حقوق کاربران را دارد.

در حال حاضر حدود ۳۰۰رسانه صوت و تصویر فراگیر تحت نظارت ساترا مشغول فعالیت هستند که اغلب آن‌ها نسبت به اجرای قوانین و مقررات کشور حساسیت لازم را دارند و در فرصت‌های مختلف رضایت خود را نسبت به تعامل دوسویه با ساترا اعلام کرده‌اند. سؤال این است که چگونه یک پلتفرم از میان ۳۰۰ پلتفرم وقتی که به خاطر عدم توجه به اجرای قوانین با مشکلاتی مواجه می‌شود، صداوسیما را مقصر می‌داند و برای رفع مشکل تدبیری نمی‌اندیشد.

روزنامه جام جم