مغذی یا سرطان‌زا؟

اما برای این که بدانیم منشا ماجرایی که سبب بروز ابهام سرطان‌زایی شیر و لبنیات در اذهان عمومی شده از کجاست و تا چه میزان واقعیت دارد با دکتر حمید خسروی، متخصص علوم و صنایع غذایی و مشاور و مدرس صنایع لبنی گفتگو کرده‌ایم.

واقعیت این است که در شیر، هورمون وجود دارد، ولی مقدار آن به حدی نیست که برای بدن آسیب‌زا باشد؛ این را دکتر خسروی می‌گوید و می‌افزاید: «منشا ابهام در سرطان‌زایی شیر و محصولات لبنی از ایران نبوده و این نگرانی برای اولین بار در کشور آمریکا مطرح و به بحث گذاشته شد. در مطالعاتی این مطلب یافت شد افرادی که شیر مصرف می‌کنند به دلیل تزریق هورمون رشد ساختگی به دام که در نهایت موجب افزایش تولید شیر در گاو می‌شود در حدود ۱۰ درصد، میزان هورمون رشد در خون‌شان بالاتر از افراد دیگر است. ناگفته نماند این هورمون را بدن انسان نیز می‌تواند به صورت طبیعی تولید کند و موجب پیدایش تومور در موش و در انسان مرتبط با سرطان‌های کولورکتال، پستان و پروستات است. ولی مشخص شد زمانی که این هورمون با شیر وارد بدن می‌شود روی انسان تاثیر نمی‌گذارد به این دلیل که سریعا توسط فرآیند هضم و جذب مواد غذایی از بین می‌رود.»

هورمون استروژن چطور؟

نگرانی بزرگ‌تر کنونی در مورد شیر گاو‌های گاوداری‌های صنعتی است که ۳۰۰ روز در سال شیر آن‌ها دوشیده می‌شود و بیشتر مواقع هم باردار هستند. گفته می‌شود در اواخر بارداری، خون گاو‌های باردار ۳۳برابر استروژن، بیشتر از حالت نرمال دارد و مجدد این پرسش پیش می‌آید که چه مقدار افزایش این هورمون خطرناک است؟ دکتر خسروی می‌گوید: «در یک مطالعه گفته شد که زنان بالغ حدود ۶۳۰ هزار نانوگرم در روز استروژن تولید می‌کنند، در حالی که در سه واحد شیر گاو تنها حدود ۶۸ نانوگرم استروژن وجود دارد که بر این اساس مصرف شیر هیچ مشکلی برای سلامت مصرف‌کننده به وجود نمی‌آورد.» این متخصص با اشاره به این که، چون استروژن‌های شیر ماهیت چربی‌دوستی و عموما در بخش چرب شیر قرار دارند، توصیه به مصرف کمتر محصولات پرچرب مانند خامه و کره و... می‌شود. اما در مورد مصرف شیر کامل یا پرچرب یا فرآورده‌های تخمیری به خصوص ماست، واقعیت این است که با مصرف روزانه دو تا سه سهم از آنها، مقدار هورمون به حدی نمی‌رسد که بتواند برای بدن
آسیب‌زا باشد.

ارتباط هورمون رشد و آنتی‌بیوتیک در شیر

با توجه به این که گفته می‌شود میزان ترکیبات آنتی‌بیوتیکی در شیر بالاست، دکتر خسروی می‌گوید: «تزریق هورمون رشد به دام، می‌تواند منجر به عفونت پستان در گاو شود که در نهایت برای از بین بردن این عفونت از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌شود و این کار موجب به وجود آمدن باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک می‌شود.» البته این متخصص خاطرنشان می‌کند در حال حاضر کارخانجات معتبر کشور، نظارت کافی بر این موضوع، زنجیره تامین و در زمان خرید شیر خام از تولیدکنندگان دارند.

هورمون کدام شیر کمتر است؟

مقادیر هورمون در شیر دام‌های مختلف متفاوت است. مثلا در شیر شتر به علت شیردهی‌نداشتن در دوران بارداری، مقادیر بسیار پایین‌تری از استروژن وجود دارد. همچنین در دام‌های غیرصنعتی و بومی معمولا تزریق هورمون برای افزایش شیردهی اتفاق نمی‌افتد، اما واقعیت دنیای مدرن امروز این است که دسترسی به شیر سالم و بهداشتی در سطح وسیع و برای همه، صرفا با شیرگاو صنعتی میسر است. پس همچنان توصیه بر این است که از شرکتی معتبر که توان و امکانات لازم برای کنترل کیفیت و بهداشت محصول خود را دارد، خرید کنید.

روزنامه جام جم