این سرود‌ها و آهنگ‌ها به نوعی شناسنامه و لوگوی انقلاب هستند که همواره با خاطرات مردم گره خورده‌اند. پخش مکرر این سرود‌ها در آستانه روز دانش‌آموز تصاویری را در ذهن مردم به یاد می‌آورد که بازگوکننده برهه‌ای از تاریخ این ملت است، تاریخی که در آن خود مردم در خیابان‌ها حاضر بودند و با شعار‌هایی که سر می‌دادند، الهام‌بخش سرود‌های انقلابی می‌شدند؛ بنابراین یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که این سرود‌ها را متمایز می‌کند، روحیه انقلابی مردم است که منبع الهام ساخت چنین قطعاتی توسط ترانه‌سرایان و آهنگسازان مطرح شده است.
پس از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا توسط جمعی از دانش‌آموزان و دانشجویان پیرو خط امام در سال ۵۸، درست در اولین سالی که ۱۳آبان به نام روز «دانش‌آموز» یادمان شهدای دانش‌آموزی که ۱۳ آبان ۱۳۵۷ در محوطه دانشگاه تهران هدف تیراندازی مأموران دولت جعفر شریف‌امامی قرار گرفته و کشته شدند، نامگذاری شده بود؛ روحیه استکبار ستیزی نیز با این روز مهم پیوند خورد تا همواره نسل جوان ایران روحیه انقلابی را در برابرخدعه‌های استکبار قرار دهند. هر سال با فرا رسیدن روز‌های مهم انقلاب اسلامی مانند روز دانش‌آموز با مرور قطعات انقلابی و سرود‌های خاطره‌انگیز به این فکر می‌افتیم که راز ماندگاری این قطعات چیست و چه کسانی و چگونه آن‌ها را ساختند.
حرف امام این بود
یکی از آثار اولیه‌ای که نشان‌دهنده حضور گسترده دانش‌آموزان در وقایع انقلاب اسلامی و به ثمر رسیدن آن بود، سرود «حرف امام این بود» است که در روز‌های اول انقلاب از سوی جمعی از دانش‌آموزان خوانده شد. این سرود خودجوش که بر اساس بیانات بنیانگذار جمهوری اسلامی در بهشت زهرا (س) از سوی هیات‌های دانش‌آموزی گردآوری و خوانده شد، خیلی زود به زمزمه دانش‌آموزان در اوایل انقلاب بدل شد.
به به چه حرف خوبی آن شب امام ما گفت
حرفی که خواب دشمن از آن سخن برآشفت
حرف امام این بود: در سرزمین ایران
پاینده است اسلام، تا هست نور ایمان
ما بچه‌های ایران جنگیم تا رهایی
ترسی به دل نداریم از رنج و بی‌غذایی
فریادمان بلند است، نهضت ادامه دارد
نکته جالب این سرود که در بحبوبه پیروزی انقلاب اسلامی ساخته و همسرایی شد، این است که هیچ‌گاه شاعر و آهنگساز آن مشخص نشد.
یار دبستانی من
قطعه «یار دبستانی من» یکی از خاطره‌انگیزترین و ماندگارترین سروده‌های انقلابی است که جنبه دانش‌آموزی آن بسیارپررنگ است. این سرود در سال۱۳۵۹ با ترانه و آهنگسازی منصور تهرانی به اجرا درآمد و هرگز فراموش نشد. با توجه به متن ترانه که مخاطبان تحصیلکرده را مورد خطاب قرار می‌دهد، این اثر همواره جزو سرود‌های مورد علاقه دانش‌آموزان و دانشجویان بوده و همچنان در مناسبت‌های مختلف زمزمه می‌شود. جمشید جم، خواننده این قطعه که سال ۵۷ دانشجو بود و در جریان وقایع دانشگاه و جامعه قرار داشت، این اثر را به یاد یاران دبستانی و تیراندازی حکومت پهلوی به دانش‌آموزان و دانشجویان در روز ۱۳آبان۵۷ بازخوانی کرد تا این ترانه با روز دانش‌آموز همخوانی داشته باشد.
آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو
«آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو» یکی از سرود‌های انقلابی است که همواره با روز ۱۳آبان گره خورده است. این اثر مشهورترین قطعه موسیقی است که با روز دانش‌آموز همخوانی دارد. این سرود با شعری از زنده یاد حمید سبزواری و با آهنگسازی احمدعلی راغب ساخته شد. اجرای این سرود با صدای اسفندیار قره‌باغی هر سال در سالگرد تسخیر لانه جاسوسی در ۱۳آبان مورد توجه قرار می‌گیرد. قره‌باغی در مصاحبه سال ۱۳۸۸ اظهار کرده صددرصد به مطالب این سرود معتقد بوده و هنوز هم معتقد است و گفته «برخلاف آن‌ها که نان‌شان به دست آمریکاست و دست‌شان به دست آمریکاست. من همیشه معتقدم که آمریکا جهانخوار است و از آن سر دنیا آمده این ور دنیا و این همه فتنه به‌راه انداخته است. این‌ها واقعیت محض است.»
مرگ بر آمریکا
قطعه «مرگ بر آمریکا» گرچه یکی از آثاری است که در دهه ۹۰ شمسی تولید و عرضه شد، اما در حُسن‌شهرت پس از ترانه «آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو» با روح روز دانش‌آموز همخوانی دارد. این اثر که به مناسبت روز ۱۳ آبان در واحد موسیقی دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب تهیه شد از سوی رهبر معظم انقلاب مورد تقدیر قرار گرفت تا یکی از آثار جاودانه موسیقی کشور درباره استکبارستیزی باشد. این اثر با شعری از محمدمهدی سیار و با آهنگسازی و خوانندگی حامد زمانی ساخته شد و تنظیم آن را «امید رهبران» و میکس و مستر را «رضا پوررضوی» انجام داده‌اند.
۱۳ آبان
حاج صادق آهنگران که صدای او همواره با رشادت‌های هشت سال دفاع‌مقدس گره خورده نیز یکی دیگر از آثار ماندگار در حوزه موسیقی دانش‌آموزی را به یادگار گذاشته است. سرود ۱۳ آبان با صدای حاج صادق آهنگران یکی از آثار قابل توجه با موضوع ظلم‌ستیزی و مقابله با تفکر آمریکایی است. آهنگساز این سرود محمد میرزمانی از هنرمندان باسابقه انقلاب است که براساس شعری از محمدمهدی سیار آن را ساخته است. این سرود، محور استکبارستیزی و دلاوری‌های دوران دفاع‌مقدس است.
سازش نمی‌پذیریم
«سازش نمی‌پذیریم» یکی دیگر از سرود‌هایی است که به مناسبت ۱۳آبان تولید شده است. اسفندیار قره‌باغی که صدایش را باید نوای مبارزه با استکبار دانست، همواره آثار فاخری با موضوع تقابل با تفکر آمریکایی تولید کرده. قره باغی در قطعه سازش نمی‌پذیریم، علاوه بر خوانندگی، شعر و آهنگسازی این اثر را نیز به عهده داشته است.
شیطان بزرگ
قطعه «شیطان بزرگ» اثر دیگری با موضوع روز دانش‌آموز است که از سوی گروه فرهنگی ــ هنری کوثر آسمانی تولید شد.
شعر این آهنگ از سعید بیابانکی با مطلع
تویی مصداق کانون شرارت
که کار خیر از شیطان بعید است
به هرجای جهان جنگی‌ست برپا
بدان زیر سر کاخ سفید است
این اثر توسط محسن طا‌ها خوانده و در آستانه ۱۳آبان منتشر شد و در سال‌های اخیر نماآهنگ‌های مختلفی نیز از روی آن ساخته و منتشر شده است.
دانش‌آموز
سرود دانش‌آموز، یکی از آثار ماندگار موسیقی است که به مناسبت ۱۳آبان از سوی گروه فرهنگی حسان تولید شده است. این اثر با ترانه‌ای از راضیه رجایی و با آهنگسازی مجید اسدی ساخته شد که توسط جمعی از دانش‌آموزان به اجرا درآمد. خوانش خوب دانش‌آموزان در این سرود باعث شده همراه با نماآهنگ‌های مختلف این سرود همواره در آستانه روز دانش‌آموز ازصداوسیما پخش شود.
روزنامه جام جم
