مرغک کانون در خطر

بحث‌ها در این روز‌ها چنان بالا گرفت که وزارت ارشاد دیروز در این زمینه مجبور به موضعگیری رسمی شد و با یادآوری این نکته که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خود عضو مجمع عمومی کانون است و وظیفه سیاست‌گذاری و نظارت کلان بر این نهاد را بر عهده دارد، ضمن تاکید بر جایگاه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به عنوان یکی از ذخایر فرهنگی ارزشمند حوزه فرهنگ و هنر کشور اعلام کرده است که تقویت، حمایت و کمک همه‌جانبه کانون پرورش فکری مورد اهتمام جدی وزارت ارشاد به عنوان متولی سیاست‌گذار و مرجع فعالیت‌های فرهنگی در دولت است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتشار یک گزارش کارشناسی را که هنوز فرآیند بررسی‌های قانونی خود را حتی در کمیته و کمیسیون‌های تخصصی دولت نیز شروع نکرده، عملی نادرست دانسته و اخبار منتشرشده درباره احتمال تعطیلی و انحلال کتابخانه‌های کانون را «جوسازی‌ها و انتشار اخبار دروغین» خوانده و آن را غیر اخلاقی توصیف کرده است. وزارت ارشاد درحالی از انتشار اخبار دروغین و جوسازی صحبت کرده که خبر مربوط به پیشنهاد واگذاری کتابخانه‌های کانون در «پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیات دولت» منتشر شده است!

پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیات دولت چند روز پیش خبر داد که با توجه به ضرورت مبارزه با کم‌سوادی و ایجاد نهضت کتابخوانی در میان کودکان و نوجوانان کشور و ایجاد هم‌افزایی میان کتابخانه‌های کانون پرورش فکری و نهاد کتابخانه‌ها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با هدف کاهش زیان‌دهی شرکت دولتی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و تأمین بخشی از هزینه‌ها از محل کاهش و صرفه‌جویی در هزینه‌ها با استفاده از ساختار و ظرفیت موجود در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و نیز به منظور افزایش و همسان‌سازی حقوق کارکنان این کانون براساس نظام‌نامه جبران خدمات نهاد کتابخانه‌ها، خواستار صدور مجوز برای واگذاری کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور شده است.

براساس این خبر، با اشاره به اهمیت جایگاه و فعالیت‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی به عنوان «مؤثرترین متولی امر مهم کتاب و ترویج کتابخوانی» تاکید شده است که در حال حاضر در تمامی کتابخانه‌های عمومی نهاد، بخش کودک وجود دارد و سعی شده طراحی فضا و تجهیزات بخش کودکان به تناسب شرایط سنی آن‌ها انجام شود. ایجاد بخش‌های جدید همچون اتاق علم، اتاق مادر و کودک، برنامه‌های فرهنگی و ترویجی همچون «با هم بخوانیم»، باشگاه‌های کتابخوانی، جمع‌خوانی، قصه‌گویی، روزنامه دیواری، کاردستی و... تولید کتاب هدهد سفید (ویژه نوجوانان)، راه‌اندازی محافل ادبی جوانه‌ها، جشنواره‌ها و پویش‌هایی همانند: «نشان هدهد سفید»، «قصه‌گویی»، «جشنواره کتابخوانی رضوی» و... از جمله اقداماتی است که برای اعضای کودک و نوجوان این نهاد در کنار تأمین منابع اطلاعاتی مناسب انجام شده است. بر این اساس وزارت ارشاد با توجه به قرابت مأموریتی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، پیشنهاد واگذاری کتابخانه‌های تحت پوشش کانون را ارائه کرده است و پیشنهاد فوق درحال حاضر در کمیسیون مدیریت امور عمومی و سرمایه انسانی دولت بررسی می‌شود. این درحالی است که براساس اطلاعات خبرنگار جام‌جم نهاد کتابخانه‌ها چند سال است برخی فعالیت‌های فرهنگی و هنری کانون پرورش فکری را حتی با استفاده از برخی مربیان پاره‌وقت کانون شبیه‌سازی و تکرار کرده است و قرابت ماموریتی مورد ادعا در پیشنهاد مذکور بیشتر ناظر بر همین فعالیت‌های نهاد کتابخانه‌هاست.

چنان که گفتیم این پیشنهاد واکنش گسترده‌ای در فضای واقعی و فضای مجازی داشت. حامد علامتی که هنوز چند هفته نیست که به عنوان مدیرعامل کانون انتخاب شده، در آغاز ماموریت کاری‌اش با یک چالش بزرگ روبه‌رو شد. او نخست با انتشار دو توییت به این خبر واکنش نشان داد و گفت: بال مرغک کانون کتاب است و آشیانه آن کتابخانه‌هایش، صفحات پرافتخار آن از هم جدا نخواهد شد. اما او این واکنش را کافی ندانست و دیروز خطاب به همکارانش در کانون پیامی منتشر کرد. در این پیام آمده است: در روز‌های اخیر انتشار خبری مبنی بر گردش کار یک پیشنهاد اداری باعث نگرانی علاقه‌مندان به کانون عزیز شد. لازم است به همه علاقه‌مندان به کانون اطمینان بدهم که طرح و پیشنهاد این موضوع با ضعف بررسی‌های دقیق و کارشناسی همراه بوده است و در حال پیگیری جهت منتفی کردن این پیشنهاد هستیم.

وی که خود و دیگر مدیران کانون را فرزندان این مجموعه خوانده است، ضمن تشکر از همه علاقه‌مندان به کانون، نویسندگان، تصویرگران، مربیان، همکاران و فعالان فرهنگی که خودجوش و دغدغه‌مند به حمایت از کانون به میدان آمدند، تاکید کرده است: بی تردید همه سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و متولیان فرهنگی نیز اذعان دارند که نگاه سودآور و زیانده به مقوله کار تربیتی و فرهنگی اساسا دیدگاه خردمندانه‌ای نیست. سودآوری یک مرکز فرهنگی -تربیتی نظیر کتابخانه هیچ وقت قابل اندازه‌گیری با معیار‌ها و زاویه دید بازرگانی نیست. برای کار فرهنگی و کتابخانه باید هزینه کرد و سوددهی آن خودش را در ارتقای نسل آینده نشان خواهد داد؛ بنابراین کتابخانه‌های کانون تقویت خواهد شد و از همه ظرفیت نهاد‌های مسئول در این زمینه هم کمک خواهیم گرفت.
در کنار نهاد‌های دولتی، نهاد‌های مدنی و شخصیت‌های حقیقی هم به این خبر واکنش نشان دادند. انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور، اعضای هیات دولت و رئیس و نمایندگان مجلس، پیشنهاد وزارت ارشاد را عملا به معنای واگذاری کانون پرورش فکری به نهاد کتابخانه‌های عمومی و در نهایت تعطیلی این نهاد مهم و تخصصی حوزه کودک و نوجوان ارزیابی کرده است.

این انجمن با تاکید بر این‌که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مراکز فرهنگی هنری آن، اداره یا کارخانه‌ای نیست که تصمیم‌گیری درباره واگذاری درست یا نادرست آن به نهادی عمومی یا بخش خصوصی آسان باشد، تاکید کرده است: توجه داشته باشید کانون پرورش فکری در نزدیک به شش دهه عمر خود، به کودکی و نوجوانی چند نسل از فرزندان ایران، رنگ فرهنگ و هنر زده است و مرغک کانون نماد خاطره جمعی مشترک آنان به شمار می‌آید. با این وصف، واگذاری مراکز فرهنگی- هنری کانون به نهادی دیگر به معنای از بین‌بردن تداوم ارتباط فرهنگی میان چند نسل تربیت شده در کانون و نشانه ناتوانی دولت در اداره و نگهداری نهاد خاطره‌سازی است که بار‌ها در عرصه‌های بین‌المللی برای ایران افتخار آفریده است. این انجمن تاکید کرده است قانونا تصمیم‌گیری در این زمینه فراتر از حیطه اختیارات هیات‌وزیران است و هرگونه تصمیم‌گیری هیات‌وزیران در این باره غیرقانونی خواهد بود.

​​​​​​​همچنین مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز هم با صدور بیانیه‌ای با اشاره به سابقه و فعالیت‌های متنوع و طولانی‌مدت فرهنگی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تاکید کرده است: ویران‌کردن این پشتوانه از تدبیر و خرد به دور است. همچنین برخی شخصیت‌های فرهنگی به این اتفاق واکنش نشان دادند؛ افشین علا، شاعر و از اعضای هیات مدیره کانون پرورش فکری در مطلبی که در فضای مجازی منتشر کرد، نوشت: به عنوان کسی که عمرش را وقف ادبیات کودک و نوجوان کرده است، از مسئولان محترم می‌خواهم دست نگه دارند. تصویب این پیشنهاد عجیب و خطرناک برای فرهنگ، هنر و ادبیات کودک پیامد‌های فاجعه‌باری خواهد داشت. کانون با همه دستگاه‌های فرهنگی دیگر تفاوت ماهوی دارد و با یک بخشنامه نمی‌شود سرنوشت این نهاد پاک و پرثمر را به خطر انداخت. لطفا دست از سر کانون بردارید و آن را به اهلش بسپارید.
حمیدرضا شاه‌آبادی، نویسنده و مدیر فرهنگی هم در نوشتاری با انتقاد از طرح واگذاری کتابخانه‌های کانون پرورش فکری نوشت: ماهیت و ماموریت نهاد کتابخانه‌های عمومی با ماهیت و ماموریت کانون فرسنگ‌ها فاصله دارد. کانون نهاد تربیت غیررسمی کودکان و نوجوانان نخبه در کشور است.

چه خواهد شد؟

با بیانیه دیروز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که عملا به معنای دست‌کشیدن از این پیشنهاد غیرکارشناسی به دلیل تبعات آن بوده است، به نظر می‌رسد در مقطع کنونی احتمال تصویب این پیشنهاد در هیات دولت بسیار کم باشد. اما این ماجرا نشان داد هماهنگی لازم میان تیم فرهنگی دولت وجود ندارد. اگر وزارت ارشاد و دیگر دستگاه‌های فرهنگی کشور به ادعای خود در جهت حمایت از فعالیت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان عمل کرده و از نظر بودجه و حمایت‌های لجستیکی این نهاد را کمک کنند، حتی می‌توان از ظرفیت دیگر نهاد‌های کشور مانند نهاد کتابخانه‌های عمومی برای ارتقای سطح فعالیت‌های کانون سود برد. در غیر این صورت باید منتظر توفان بعدی در صورت مطرح‌شدن پیشنهاد غیرکارشناسی بعدی بود.

روزنامه جام جم