رسانه‌ ملی در مسیر «عدالت‌ رسانه‌ای»

به گزارش جام جم آنلاین، در ماموریت جدیدی که برای رسانه از سوی رئیس سازمان صداوسیما تعیین شده، مبحث عدالت‌گستری به‌جد مورد توجه قرار گرفته است و پوشش رسانه‌ای گسترده از مراسم عزاداری از روستا‌های بسیار دور‌افتاده از اقصی نقاط ایران نشان داد که این موضوع به شکل جدی دنبال می‌شود و برنامه‌سازان به این سمت حرکت می‌کنند. با توجه به این‌که روستاها، شهر‌های کوچک و شهرستان‌ها، رنگین‌کمان اقوام، فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها هستند، به همین دلیل رسانه ملی در این حوزه می‌تواند با قوای بیشتری در این مسیر حرکت کند. این روز‌ها بینندگان سیما شاهد صد‌ها ساعت پوشش زنده و تولیدی مراسم عزاداری از روستا‌های مختلف کشور هستند و رسانه در انعکاس این رویداد مهم ملی و مذهبی نقش عمده‌ای داشت. به همین دلیل با حسین سلطان‌محمدی، کارشناس رسانه در این‌باره صحبت کرده‌ایم که در ذیل، صحبت‌های او آمده است.

وقتی می‌گوییم عدالت رسانه‌ای، بخشی از آن عدالت رسانه‌ای، عدالت در توجه به مخاطبان و توجه به ظرفیت‌های گسترده‌ای است که در کشور وجود دارد؛ بنابراین رسانه ملی در دوره جدید، دو شعار هویت‌محوری و عدالت‌گستری را به‌عنوان راهبرد اساسی و محور تحولی در راس کار قرار داده است. تا به امروز کار‌های نکرده زیاد است و پیش‌بینی می‌شود که در این دوره شاهد اتفاقات خوبی در این حوزه باشیم.

همچنین عملکرد‌های اخیر نشان می‌دهد که جهت‌گیری‌ها در این دوره به سمتی بود که به موضوعات، مطالبات، مسائل و چالش‌هایی که مردم با آن رو‌به‌رو هستند با نگاهی عادلانه و منصفانه پرداخت شود. مسلما اگر این مسیر ادامه داشته باشد، می‌توانیم بگوییم که عدالت رسانه‌ای را به‌وجود می‌آوریم.

ضمن این‌که عدالت یعنی به هر کس به اندازه‌ای که حقش است، بپردازیم، نه به تساوی؛ زیرا عدالت با تساوی متفاوت است. نکته‌ای که وجود دارد این‌که وقتی قرار است گزارشی تهیه شود باید تعادل در کار داشته باشیم. در این‌باره می‌توان به پوشش رسانه ملی از عزاداری‌ها در این روز‌ها و شب‌ها اشاره کرد که دوربین صداوسیما علاوه بر هیئات بزرگ، به سمت تکیه‌های عزاداری رفت که خارج از شهر‌های بزرگ بود و صرفا مراسم عزاداری در شهر‌های بزرگ به تصویر کشیده نشد. دوربین‌های صداوسیما این‌بار به سراغ روستا‌های دور‌افتاده و خارج از محدوده رفته و مراسم عزاداری را برای مردم به تصویر کشیدند؛ بنابراین وقتی ما صحبت از عدالت رسانه‌ای می‌کنیم باید بدانیم که چگونه باید این موضوع را پردازش کنیم.

نکته‌ای که برای من شخصا جالب بود و نگاهم را جلب کرد این بود که در روز تاسوعا در خبر ساعت۱۴ یکی از روستا‌های اجدای ما را در طالقان نشان دادند که برای من خیلی جالب بود که گزارشی از روستای خودمان پخش می‌شود. طبیعی است پخش مراسم عزاداری از روستا‌های اجدای نه تنها جالب است، بلکه زنده شدن خاطرات هم است. رفتن دوربین‌ها به سمت مناطق محروم و نشان دادن عزاداری‌های مردم نشان می‌دهد که مفهوم عدالت رسانه‌ای در حال اجراست. البته باید به این موضوع به شکل جدی‌تر در همه برنامه‌ها و ساختار‌های برنامه‌سازی توجه کرد و نباید فقط به مراسم‌هایی محدود شود.

به‌نظرم باید مخاطبان شاهد توسعه جغرافیایی برنامه‌سازی باشند تا بدانند دوربین‌های رسانه ملی فقط به کلانشهر‌ها اختصاص ندارد. زیرا ما ظرفیت‌های گسترده‌ای در شهر‌های کوچک و روستا‌ها داریم و باید از آن‌ها استفاده کنیم؛ بنابراین نباید تهیه گزارش‌ها فقط به منطقه خاصی محدود شود، بلکه باید به این سمت حرکت کرد تا اعتماد مردم به رسانه ملی روز‌به‌روز افزایش یابد.

این مبحث با توجه به عدالت رسانه‌ای انجام‌پذیر است، زیرا خودشان را در رسانه می‌بینند؛ بنابراین رسانه باید آیینه مردم باشد. سازمان صداوسیما دوره جدیدی از فعالیت خود را با شعار هویت‌محوری و عدالت‌گستری آغاز کرده و سکاندار رسانه ملی با ترسیم نقشه راهی، مسیر جدیدی برای برنامه‌سازی پیش‌روی برنامه‌سازان قرار داده است، اما ایجاد تحول جدی در برنامه‌سازی نیازمند رمزگشایی از دو کلید‌واژه هویت‌محوری و عدالت‌گستری است. بی‌شک منظور از هویت در این شعار، ذات و منش فرهنگ ایرانی است که ریشه در نگاه دین‌محور دارد و همین دین‌محوری ادامه شعار یعنی عدالت را توضیح می‌دهد.

حال برای ایجاد رسانه‌ای که بر پایه هویت ملی _ مذهبی و رویه عدالت‌گستری بنا شده چگونه ابزاری لازم است؟ شاید کارآمدترین ابزار برای نیل به این مقصود در کنار حضور رسانه در تمام صحنه‌ها، حضور مخاطب در رسانه باشد و البته این حضور نیازمند زمینه‌سازی‌های فراوانی است، چرا که اگر زیرساخت‌های مناسبی برای این امر فراهم نشده باشد، عدالت خود زیر سؤال می‌رود و زمینه‌های بی‌عدالتی فراهم خواهد شد.

در عصری که مدل‌های ارتباطی رسانه همگی از تاکید بر ارتباط دوسویه میان فرستنده پیام و دریافت‌کننده حکایت دارد، کلیدواژه تعامل نقش حیاتی بازی می‌کند. در حقیقت این رسانه است که با ایجاد و گشودن درگاه‌های ارتباط دوسویه، تعامل با مخاطب خود را (که بحق صاحب اصلی رسانه است) ایجاد می‌کند و با بهره‌گیری از این رابطه، تعامل خود را ارتقا می‌دهد.

بخش‌های مختلف صداوسیما با در پیش گرفتن ارتقا و تحول محتوایی برنامه‌های شاخص در راستای شعار رئیس سازمان، یعنی «هویت‌محوری» و «عدالت‌گستری» منعطف شده است. یکی از مصادیقی که باید در زمینه عدالت رسانه‌ای دنبال کنند، توجه به حضور اقوام، فرهنگ و گفتمان‌های مختلف روی آنتن تلویزیون و موج صدا است. امیدواریم دیگر برنامه‌های صداوسیما همچون پوشش مراسم عزاداری‌ها از روستا‌های محروم به سمتی حرکت کند تا شاهد عدالت‌گستری بیشتری باشیم.

منبع: روزنامه جام جم