چادری‌های سینمای ایران

به گزارش جام جم آنلاین، گرچه این حرف به معنی بی‌اعتنایی و بی‌مهری به انواع دیگر حجاب و پوشش مناسب نیست و در فیلم‌هایی، چون همین بدون قرار قبلی و «هناس»، خانم‌هایی که شخصیت‌های مثبت و موجهی دارند، به اعتقادات و پوشش مناسب اهمیت می‌دهند.

چادر در ایستگاه چهلم فجر

به‌جز فیلم‌های بدون قرار قبلی و علفزار و هناس که ذکر پوشش و حجاب در آن‌ها رفت، چهلمین جشنواره فیلم فجر، چند فیلم دیگر مرتبط با این موضوع داشت. در این میان مهم‌ترین اثر، فیلم «موقعیت مهدی» است که مساله حجاب و عفاف به تمامی در آن رعایت شده و با نمایش درست و دقیق آن، مخاطب به‌خوبی با شخصیت‌هایی، چون همسران شهیدان مهدی و حمید باکری همذات پنداری می‌کند، به‌ویژه بازی خوب ژیلا شاهی در نقش صفیه مدرس که ظرافت‌های شخصیتی زن مومنه و محجبه را به‌زیبایی و با ظرافت اجرا می‌کند، نقش مهمی در ایجاد این همدلی و همراهی تماشاگران دارد. دیگر شخصیت چادری فیلم‌های جشنواره چهلم فیلم فجر، نقش سمیه (رعنا آزادی ور) در فیلم مرد بازنده بود که البته بیشتر نشان از مناسبات مذهبی و حکومتی در قصه دارد و چندان سمپات و جاذبه در مخاطب ایجاد نمی‌کند. در فیلم «شب طلایی» هم یکی از دختران خانواده با بازی بهناز جعفری با پوشش چادر ظاهر می‌شود که با وجود تعلقات مذهبی به دلیل باور‌های کمی‌خرافی‌اش، اشاره کنایه آمیزی به نظر می‌رسد. در فیلم «شادروان» هم چادر سر کردن‌های شخصیت‌هایی که نقش‌هایشان را نازنین بیاتی و گلاره عباسی بازی می‌کنند، بیشتر از این‌که به باور مذهبی آن‌ها راه دهد، نشانه عادت سنتی و محیط و طبقه اجتماعی و البته حضور در مراسم عزاداری است. باوجود بازیگوشی شخصیت فرشته در دسته دختران، باقی خانم‌های گروه به نحوی حجاب و پوشش مناسبی دارند، اما شخصیت چادری این گروه رزمنده، وجیهه (زن عرب) با بازی پانته‌آ پناهی‌هاست.

فیلم «ویلایی‌ها»، ساخته منیر قیدی همان‌قدر که زحمات و چشم انتظاری بانوان پشت جبهه را به تصویر کشید، از نظر حجاب و پوشش هم موفق و منطبق بر واقعیت عمل کرد و قاب‌های دلپذیری از زنان و دختران محجبه ارائه کرد و تماشای بازیگرانی، چون طناز طباطبایی و پریناز ایزدیار، خرق عادت جذابی برای مخاطبان بود.

نرگس آبیار هم در همه فیلم‌هایی که تا اینجا ساخته به مساله حجاب و پوشش خانم‌ها اهمیت داده و خاستگاه دینی و اعتقادی این شخصیت‌ها را فراموش نکرده و به‌خوبی آن‌ها را در آثارش تصویر کرده است؛ شاخص‌ترین آن‌ها نقش الفت در «شیار ۱۴۳» است و مریلا زارعی بازی درخشانی در نقش مادری چادری دارد. در «نفس» هم پانته‌آ پناهی‌ها در نقش مادر و مادربزرگی کهنسال، به‌خوبی چادر را جزئی از کاراکتر خود می‌کند. پناهی‌ها بعدا در فیلم «خروج» حاتمی‌کیا هم چادر به سر داشت و تنها شیرزن جمع مردان بود. در فیلم‌های «شبی که ماه کامل شد» و «اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیک‌ترند» هم زنان چادری حضور پررنگی دارند و در این دومی حتی در پوستر فیلم هم گلاره عباسی چادری است.

 

فیلمسازان متعهد و دغدغه‌مندی، چون ابراهیم حاتمی‌کیا و رسول ملاقلی‌پور هم همیشه و به اقتضای فیلمنامه، حجاب و عفاف بانوان را به بهترین و هنرمندانه‌ترین شکل در آثارشان به تصویر کشیده‌اند و به سهم خود و از طریق مدیوم تاثیرگذار سینما نقش مهمی در اثربخشی و فرهنگ‌سازی در این زمینه داشتند. نقش‌های مریلا زارعی و پریوش نظریه در «بادیگارد»، مهتاب نصیرپور در «به‌نام پدر» و آزیتا حاجیان در «موج مرده» در میان آثار حاتمی‌کیا و گلچهره سجادیه در «هیوا» و آتنه فقیه‌نصیری در «مزرعه پدری» از آن جمله‌اند.
هنگامه قاضیانی هم در عاشقانه دفاع‌مقدسی «دلبری» با حسن اخلاق و حجاب و پوشش کامل برای همسر جانبازش عاشقی و فعل دلدادگی را صرف می‌کند. همین که قاضیانی را در آن فیلم فقط با پوشش چادر به یاد می‌آوریم یعنی فیلم کار خود را در این زمینه درست انجام داده است. نگار جواهریان در فیلم «طلا و مس» هم نقش زنی مومنه و چادری را به بهترین شکل بازی می‌کند. لیلا حاتمی را هم در فیلم «هر شب تنهایی» با چادر به یاد می‌آوریم.

این سال‌ها را نبینید که برخی فیلمسازان نسبت به مقوله حجاب و عفاف غفلت و بی‌مهری می‌کنند. زمانی در دهه‌های گذشته، پوشش چادر حتی به پوستر فیلم‌ها هم راه می‌یافت و ضمن رعایت وجوه گرافیکی و زیبایی‌شناسانه، به لحاظ مفهومی هم در این مهم اثربخش و جریان‌ساز بود. شاید جالب باشد که بدانید فاطمه معتمدآریا یکی از بازیگرانی است که بیشترین حضور با چادر را در پوستر فیلم‌های سینمای ایران دارد؛ پوستر فیلم‌های «روسری آبی»، «یک بار برای همیشه» و «ریحانه» ازجمله این آثار است.

پوستر «سار» ا با حضور نیکی کریمی، «نرگس» با حضور عاطفه رضوی، «طوبی» با حضور پروانه معصومی، «روز‌های خوب زندگی» با حضور فاطمه صامتی و پوستر فیلم «چکمه» تنها چند نمونه از این پوستر‌های منقش به چادر هستند. از معدود پوستر‌هایی که در این سال‌ها زنی چادری را در خود داشت، «فرشته‌ها با هم می‌آیند» است که نازنین بیاتی را در نقش همسر و مادر سه فرزند می‌بینیم.

منبع: روزنامه جام جم