دستکند اشتهارد تکه ای از هنر معماری‌ صخره‌ای ایران

به گزارش جام جم آنلاین البرز:

 البرز سرزمین پدیده‌های طبیعی دست‌نخورده و بنا‌های تاریخی فراوان واقع در شمال ایران و در دامنه رشته‌های کوه‌های البرز مرکزی مقصدی مناسب برای گردشگری است. وجود آب‌وهوای متنوع، ویژگی خاصی به این استان بخشیده و در مجموع البرزی دیدنی و شنیدنی را در پیش چشم مسافران و گردشگران و همچنین محققان قرار داده است.

یکی از مناطق زیبای کشور، کویر اشتهارد و تپه‌های رنگین‌کمانی آن است؛ کویری زیبا در جنوب البرز، استانی که چهارفصل را باهم دارد، سی و یکمین استان ایران که در دامنه رشته‌کوه‌های البرز مرکزی واقع‌شده و دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی است.

کاوش‌های باستان‌شناسی در البرز به سمت و سویی پیش رفته است که نویدبخش یافته‌هایی جدید در حوزه تاریخ و تمدن ایرانمان است، به‌گونه‌ای که اکنون در محدوده شهرستان اشتهارد مجموعه بنا‌های تاریخی متعلق به معماری دستکند وجود دارد که در ساختار آن تولید فضا از طریق ایجاد فضا‌هایی در بستر کوه و سنگ است.

در معماری دستکند فضا‌های دلخواه با برداشتن توده صخره‌ای و ایجاد بنا‌ها در دل حفره‌های ایجادشده در صخره‌ها به وجود می‌آید، اینک این شاهکار معماری در شهرستان اشتهارد کشف‌شده که متولیان به دنبال ثبت ملی آن هستند.

مسئول حوزه باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی البرز گفت: موقعیت مکانی قرارگیری طرح معماری دستکند اشتهارد   میان نقاط روستایی «صحت آباد» و «قشلاق دایلر» است و این مکان به لحاظ زمین‌شناسی مشتمل بر یکسری کوه‌های سنگی است که حالت گنبدی شکل دارند.

ویژگی‌های معماری دستکند اشتهارد

آقای احمدنژاد گفت: نوعِ خاک محل قرارگیری این طرح به‌گونه‌ای است که کندن خاک آن جا راحت‌تر از سنگ‌های سخت‌تر دیگر است؛ به همین دلیل مجموعه بنا‌های معماری دستکند در این موقعیت مکانی در شهرستان اشتهارد شکل‌گرفته است که تاکنون حدود ۱۳ تا ۱۴ بنای صخره‌ای مجزا در کنار همدیگر، اما بافاصله‌های دور و نزدیک در آن محل شناسایی‌شده است.

او گفت: در محل قرارگیری این بنا‌های دستکند به بقایای سفالی دست پیداکرده‌ایم که بیشتر آن متعلق به دوران اسلامی و اواخر سده‌های سوم و چهارم تا دوره صفوی است، اما چند تکه از آن‌هم به دوره اشکانی تعلق دارد که ممکن است جزو سفال‌های همراه چوپان‌ها بوده و مربوط به خود این منطقه نباشد.

تلاش برای ثبت ملی مجموعه معماری دستکند اشتهارد

آقای احمدنژادگفت: در قالب طرح معماری دستکند اشتهارد، حدود ۱۳ تا ۱۴ بنا یافت شده است.

او گفت: برخی از این بنا‌ها تک اتاقی، تعدادی دو اتاقی و دو مورد هم دارای سه اتاق هستند و ورودی این بنا‌ها نیز مختلف است به‌نحوی‌که تعدادی از ورودی‌ها به سمت جنوب و بخشی دیگر هم رو به شرق است.

مسئول حوزه باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی البرز گفت : در این بنا‌ها هیچ ورودی به سمت شمال و غرب تعریف‌نشده است و این نشان می‌دهد که بر اساس نورگیری و جهت باد منطقه که از شمال و غرب در این منطقه می‌وزد ورودی‌های بنا‌ها طراحی و جانمایی شده است.

آقای احمد نژاد گفت: در حال حاضر به دنبال ثبت معماری دستکند اشتهارد در لیست میراث تاریخی کشور هستیم؛ زیرا در فصول سرد سال چوپان‌ها از این بنا‌ها برای اقامت موقت استفاده می‌کنند و با ثبت آن مراقبت‌های ویژه‌ای در خصوص نگهداری از این بنا‌های تاریخی استان اعمال خواهد شد.

او گفت: معماری کشف‌شده در اشتهارد درواقع در یک نقطه بیابانی ایجادشده که در فاصله کمی از دامنه‌های جنوبی البرز قرار دارد و این امر موجب شده تا معماری دستکند اشتهارد تافته‌ای جدا بافته در قیاس با دیگر معماری‌های صخره‌ای ایران باشد.

به گفته مسئول حوزه باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی البرز  در نزدیکی این مجموعه معماری صخره‌ای شهرستان اشتهارد ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های ویژه‌ای همچون رود شور، دریاچه نمک، بیابان، کوه‌های رنگی، غار نمکی و بافت تاریخی شهرستان اشتهارد وجود دارد که همگی در کنار هم شرایط خاصی را در بحث گردشگری آنجا ایجاد می‌کند.