هم‌افزایی در فضـای اشتراکی کسب‌ و کار

 فضای کار اشتراکی با فراهم کردن امکانات مورد نیاز اولیه برای راه‌اندازی کسب‌وکار، به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اولیه پیش روی کسب‌وکارهای نوپا پاسخ می‌دهد.

یعنی اگر امروز تصمیم بگیرید که کسب‌وکار خودتان را راه‌اندازی کنید، به جای نگرانی از بابت اجاره‌بهای سنگین دفتر کار و خرید تجهیزات، کافی است با کمی جست‌وجو در وبگاه مرکز شتاب‌دهی نوآوری فضای کار اشتراکی متناسب با نیازهای خودتان را انتخاب کنید و بسته به ابعاد کسب و کارتان، فضای مورد نیازتان را اجاره و بلافاصله کارتان را شروع کنید.

این فضا در صورتی که فرد آزادکاری باشید می‌تواند یک صندلی در میز اشتراکی باشد یا اگر تیمی برای کسب‌وکارتان دارید اجاره میز مستقل برای اعضای تیم باشد یا حتی در ابعاد بزرگ‌تر اجاره یک اتاق مستقل باشد.

فضای جذاب، طراحی مدرن و انگیزه‌بخش، امکان تعاملات اجتماعی با سایر افراد فضاهای کار اشتراکی را به یکی از دلخواه‌ترین محیط‌های کار برای بسیاری از کسب‌وکارها تبدیل کرده‌است اما آیا تجربه حضور در فضای کار اشتراکی به همین اندازه که در عکس‌هایش می‌بینیم جذاب و دوست‌داشتنی است؟ سه فعال حوزه کسب‌وکارهای نوپا تجربه فعالیت در فضای کار اشتراکی‌شان را با ما در میان گذاشته‌اند.

مفهومی فراتر از فضای کار

محسن جلالی، سه سال است به صورت آزادکار (فریلنسر) در حوزه برنامه‌نویسی فعالیت می‌کند. قاعدتا او مانند بسیاری از برنامه‌نویسانی که به صورت آزادکار فعالیت می‌کنند، ساز و کار و تجهیزات دفتری پیچیده‌ای نیاز ندارد.

ابزار کار او در رایانه و اینترنت پرسرعت خلاصه می‌شود و معمولا به صورت پروژه‌ای برای شرکت‌های مختلف داخلی و خارجی برنامه‌ نویسی می‌کند. این امکان از داخل خانه هم برایش فراهم است اما او ترجیح داده در فضای کار اشتراکی آبی ـ سفید اصفهان کسب‌وکارش را پیش ببرد.

او در موردعلت این انتخاب به جام‌جم می‌گوید: «من به واسطه برگزاری چند رویداد با فضای کاری آبی ـ سفید در دوران دانشجویی آشنا شده‌بودم. پس از این که از دانشگاه فارغ‌التحصیل شدم و به زادگاهم بازگشتم، تصمیم گرفتم از این فضا به عنوان محل کارم استفاده کنم و به همین دلیل در بخش میز اشتراکی آبی ـ سفید مستقر شدم.»

جلالی البته در سال گذشته با گسترش همه‌گیری کرونا برای نزدیک شدن محل کارش به محل سکونتش و تردد کمتر با وسایل نقلیه عمومی، برای مدتی در فضای کار اشتراکی دیگری در اصفهان مستقر می‌شود اما شرایط نامساعد این فضا او را دوباره به آبی ـ سفید باز می‌گرداند.

از او پرسیدیم چه عواملی فضای کار اشتراکی را به فضای نامناسبی برای فعالیت تبدیل می‌کند، در پاسخ می‌گوید: «شاید یکی از ویژگی‌هایی بدی که در بعضی از فضاهای کار اشتراکی وجود دارد این است که نمی‌دانند باید چطور جامعه تشکیل دهند. برخی تصورشان از ایجاد فضای کار اشتراکی این است که فضایی را با میز و صندلی تجهیز کنند و در اختیار کسب‌وکارها قرار بدهند. در حالی که مفهوم فضای کار اشتراکی خیلی فراتر از یک فضای کار صرفا مشترک است. بسیاری از افرادی که در چنین فضاهایی مستقر می‌شوند می‌توانند از داخل خانه نیز کسب‌وکارشان را پیش ببرند، اما اصلی‌ترین دلیل برای حضورشان در این فضا، شکل‌دهی روابط اجتماعی و ارتباط‌گیری با سایر افراد است.»

به گفته جلالی، مفهوم فضاهای کار اشتراکی زمانی شکل گرفت که دورکاری و آزادکاری، شکل‌گیری روابط اجتماعی را کمرنگ کرده بود و در واقع این حلقه زنجیره کسب‌وکارهای جدید برای جبران این کمبود شکل گرفته است. به همین دلیل اگر این ویژگی در فضای کار اشتراکی فراهم نشود، عملا کارایی این فضا زیرسوال خواهدرفت.

وی توضیح می‌دهد: «شکل‌گیری ارتباط میان افراد فعال در یک فضا می‌تواند زمینه‌ساز تعاملات کاری بیشتر و تسریع روند کسب‌وکارها در چنین فضاهایی شود. به همین دلیل مدیریت جامعه در فضای کار اشتراکی نقش بسیار کلیدی در بهبود کارایی این فضا در مسیر دستیابی به اهدافی است که در واقع ماهیت فضای کار اشتراکی را تعریف می‌کنند.»

جلالی می‌افزاید: «حضور من در این فضا فرصت خوبی را برای من فراهم کرد که بتوانم از تجربه افراد متخصص در حوزه خودم استفاده کنم، از طریق افراد مستقر در این فضا با افراد دیگری آشنا شوم و پیشنهادهای پروژه‌های کاری بیشتری دریافت کنم. از سوی دیگر جریان جاری در فضای کار اشتراکی به نحوی است که فرد را به تکاپو و تلاش بیشتر سوق می‌دهد. من اگر در محیطی ساکت و تنها قرار باشد کار کنم، کارایی‌ام به شدت افت می‌کند، پشتکارم کمتر می‌شود. به همین دلیل حضور در این فضا به افزایش سرعتم در فرآیندهای کاری و پیشبرد اهدافم کمک زیادی کرده است. آنقدری که حتی روزهای تعطیل نیز در خانه نمی‌مانم و برای کار به آبی ـ سفید می‌آیم.»

هنوز حلقه‌های زنجیره، یکپارچه نشده‌ است

امین یزدان‌ دوست، مدیرعامل استارت‌آپی در حوزه مهندسی پزشکی قلب و عروق است. او پس از گذراندن دوره دکتری در آلمان، به همراه یکی از دوستانش کسب‌وکار خود را سال ۹۸ راه‌اندازی کرد. آنها پس از این که یک‌سال در دفتر کار مستقلی فعالیت کردند، با کارخانه نوآوری های ‌وی و محیط فضای کار اشتراکی این کارخانه آشنا می‌شوند و از سال ۹۹ دفتر خود را به یکی از میزهای این فضای کار اشتراکی منتقل می‌کنند.

وی در‌خصوص ویژگی‌هایی که او را به سمت استقرار در این فضا سوق داده‌است،‌ می‌گوید: «اولین ویژگی‌ای که باعث شد ما علاقه‌مند به حضور در این فضا شویم، فضای دوستانه و جو مثبت و پویای حاکم بر آن بود.»

یزدان‌دوست با اشاره به هزینه پایین استقرار در فضای کار اشتراکی تصریح می‌کند: «استقرار در فضای کار اشتراکی علاوه بر کاهش هزینه‌ اجاره دفتر‌کار، امکانات مناسبی برای کار از جمله لوازم اداری، اتاق جلسات، اتاق استراحت و فکر، امکانات رفاهی مورد نیاز و... را فراهم می‌کند که برای شروع کار شرایط را به‌مراتب مناسب‌تر خواهد کرد.»

وی در خصوص مزیت‌های حضور در فضای کار اشتراکی به جام‌جم می‌گوید: «علاوه بر امکانات فیزیکی، در صورتی که کسب‌وکاری با چالشی روبه‌رو شود، امکان دریافت مشاوره از مدیران مجموعه، همفکری با اعضای دیگر تیم‌ها و حتی استفاده از ظرفیت‌های تیم‌های دیگر را برای برطرف کردن چالش‌ها خواهدداشت. در یک کلام، هم‌افزایی فضاهای کار اشتراکی بارزترین ویژگی مثبت این فضاهاست که در ارتقا و توسعه کسب‌وکارهای کوچک می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد.»

این فناور جوان فعالیت در این فضا را مانند تیغ دو لبه‌ای می‌داند و می‌افزاید: « در صورتی که شرایط مورد نیاز در فضای کار اشتراکی برای کار به‌درستی فراهم نباشد، کار کردن با مشکلات بسیاری همراه خواهدبود. در برخی فضاهای کار اشتراکی حتی سیستم تهویه هوای مناسبی وجود ندارد و آنقدر سر و صدای محیطی بالاست که افراد یک تیم حتی صدای هم را به‌درستی نمی‌شنوند.»

یزدان‌دوست در خصوص مقایسه فضاهای کار اشتراکی در داخل کشور با کشورهای دیگر مانند آلمان که از نزدیک مشاهده کرده است، می‌گوید: «با وجود تمام نکات مثبت این فضاها، باید قبول کنیم هنوز فاصله زیادی با نمونه‌های اصلی فضای کار اشتراکی داریم. مهم‌ترین نکته در زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشورهای پیشرو این است که اجزای زنجیره به‌درستی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند و زمانی که بذر ایده‌ای وارد این چرخه کامل می‌شود، مرحله به مرحله تا رسیدن به فصل شکوفایی مسیر روشن و مشخصی را دنبال می‌کند و بر اساس برنامه‌های مشخصی حمایت می‌شود. این در حالی است که ما در کشور هنوز نتوانسته‌ایم به‌درستی این حلقه‌ها را به یکدیگر وصل کنیم و هر یک از مفاهیم زیست‌بوم کسب‌وکار به صورت مستقل فعالیت می‌کند و چرخه کاملی شکل نگرفته‌است. در نتیجه وقتی فردی صاحب ایده‌ وارد فضای کار اشتراکی می‌شود، به معنی این نیست که بر اساس برنامه مشخصی به مراحل بعدی رشد وارد خواهدشد و برای ورود به شتاب‌دهنده، جذب سرمایه خطرپذیر، جذب سرمایه‌گذار کلان و... باید به صورت مستقل اقدام کند.»

وی در ادامه با اشاره به اثر مثبت بازدیدها و رویدادهایی که در چنین فضاهایی برگزار می‌شوند، توضیح می‌دهد: «این بازدیدها فضای شکل‌گیری پروژه‌های مختلفی را برای تیم‌های مستقر در چنین فضاهایی فراهم می‌کند اما متأسفانه در بیشتر موارد بازدیدهایی که از سوی مسؤولان دولتی صورت می‌گیرد، فقط در حد یک بازدید دوستانه باقی می‌ماند و حرف‌هایی که عنوان می‌شود، پس از پایان بازدید به صورت کامل فراموش می‌شود. این در حالی است که اقتصاد کسب‌وکارهای نوپای کشور، بخش مولد اقتصاد است و در صورتی که به‌درستی از آنها حمایت نشود، نمی‌توانند به‌درستی رشد کنند و در اقتصاد کلان کشور تأثیرگذار شوند.»

فضایی برای هم‌افزایی

نیلوفر بهنیا، مدیرعامل شرکتی است که در زمینه نوپردازی، سیستم‌های روشنایی و کنترل نور در مقیاس شهری در حال فعالیت است.

بهنیا پیش از راه‌اندازی کسب‌وکارش کارمند شرکت بزرگی در همین حوزه بوده اما پس از مدتی با همراهی دو همکار دیگرش تصمیم می‌گیرند که کسب‌وکار خودشان را راه بیندازند و به صورت مستقل فعالیت کنند.

زمانی که برای راه‌اندازی کسب‌وکارشان دنبال مکانی به‌عنوان دفتر کار بودند، به پیشنهاد یکی از دوستان‌شان با فضای کار اشتراکی «آبی سفید» آشنا می‌شوند.

وی درخصوص تجربه آشنایی‌اش با این فضای کار اشتراکی می‌گوید: «نکته مهمی که در همان بدو امر توجه ما را به خود جلب کرد، جو پویا و دوستانه حاکم بر فضا بود. من فردی اجتماعی هستم و پس از تجربه کاری که در شرکتی با ۸۰ تا ۹۰ کارمند داشتم، احساس می‌کردم کار کردن در شرکتی کوچک و ساکت به نوعی از بازدهی کار نیز خواهد کاست. اما پس از آشنایی با فضای کار اشتراکی آبی‌سفید، حس خوبی که در این محیط وجود داشت برایم کاملا دعوت‌کننده بود.»

بهنیا می‌افزاید: «به نظرم وقتی در چنین محیطی کار می‌کنید، تعداد افراد بیشتری را هر روز می‌بینید که در حال تلاش برای رسیدن به اهداف‌شان هستند و همین موضوع انگیزه مضاعفی را برای پیشبرد کار ایجاد می‌کند. این شد که ما به جای گرفتن دفتر کار، تصمیم گرفتیم که در فضای کار اشتراکی فعالیت مستقل خود را آغاز کنیم. از سوی دیگر فراهم بودن نیازهای اولیه برای شروع یک کسب‌وکار مانند امکانات اولیه دفتری و هزینه مقرون به‌صرفه استقرار در این فضا، فضای کار اشتراکی را به گزینه بسیار مناسبی برای قدم‌های اول راه‌اندازی کسب‌وکار تبدیل می‌کند.»

به‌گفته بهنیا کار کردن در فضای کار اشتراکی به شکل‌گیری و جهت‌دهی بهتر کسب‌وکارشان و تبدیل شدن آن به شرکت رسمی نیز اثرگذار بوده‌است.

وی می‌افزاید: «نکته مثبت دیگر حضور در فضای کار اشتراکی امکان ارتباط و تعامل با سایر افراد و تیم‌های کسب‌وکاری و استفاده از تجارب آنهاست. این موضوع در روند رشد یک کسب‌وکار و جهت‌دهی درست آن بسیار تأثیرگذار است. از سوی دیگر این ارتباطات در بسیاری از موارد می‌تواند زمینه‌ساز فرصت‌های کاری بیشتر و پیشنهاد پروژه‌های کاری نیز بشود.»

وی درخصوص تجربه شکل‌گیری همکاری با سایر افراد و تیم‌های مستقر در فضای کار اشتراکی می‌گوید: «از آنجا که در فضای کار اشتراکی که ما در آن مستقر هستیم بیشتر تیم‌ها در حوزه فناوری اطلاعات در حال فعالیت هستند و حوزه کاری مشترکی با ما ندارند، تجربه جذب نیرو از افراد مستقر را نداشتیم اما در موضوعات مختلف که نیاز به برون‌سپاری بود مانند طراحی‌های گرافیکی، عکسبرداری پروژه، طراحی وبسایت و فناوری اطلاعات و... از ظرفیت سایر تیم‌های مستقر در این فضا استفاده کردیم زیرا تا حدی با ذائقه کاری ما آشنایی داشتند و نیاز ما را بهتر درک می‌کردند. علاوه بر این اولین قرارداد رسمی که با یک سازمان دولتی منعقد کردیم به‌واسطه معرفی دوستان دیگر مستقر در این فضا شکل گرفت، که خود این پروژه مرجع خوبی برای اخذ پروژه‌های بعدی برای ما شد.»

این مجموعه کسب‌وکاری در بخش‌های مختلف فضای کار اشتراکی مستقر بوده‌است، از میزهای منعطف تا میز اختصاصی و اکنون نیز با گسترده‌تر شدن تعداد نیروها و فعالیت‌های شرکت در اتاق مستقلی در فضای کار اشتراکی آبی‌سفید در اصفهان مستقر هستند.

اما در کنار تمام ویژگی‌های مثبت فضای کار اشتراکی، این فعال حوزه کسب و کار معتقد است که اگر این فضا به‌درستی اداره نشود، هر یک از این نقاط قوت می‌تواند به نکته‌ای چالش‎آفرین و مشکل‌ساز تبدیل شود. بهنیا توضیح می‌دهد: «مهم‌ترین نکته‌ای که افراد پیش از ورود به فضای کار اشتراکی باید در نظر داشته باشند، این است که آیا روحیه فعالیت در جمع را دارند؟ اگر فردی برای کار به محیطی آرام و بدون صدا نیاز دارد، قطعا در چنین فضایی دوام نمی‌آورد. نکته دیگر این است که افرادی که در این فضا مستقر هستند حوزه‌های فعالیت، روند کاری، سنین و اخلاقیات متفاوتی ممکن است داشته باشند؛ این موضوع می‌تواند چالش‌هایی را میان تیم‌های مختلف به همراه داشته باشد. لازمه کار در این محیط داشتن روحیه انعطاف‌پذیر است. در چنین فضایی حضور یک مدیر جامعه بسیار ماهر و با تجربه که بتواند به بهترین شکل چالش‌ها را مدیریت کند و مانع از ایجاد تنش در فضای کار شود، بسیار ضروری است. برگزاری برنامه‌های مختلف فرهنگی و رویدادهای مختلف نیز می‌تواند در بهبود جو دوستانه فضا کاملا مؤثر باشد.»

عسل اخویان طهرانی - دانش / روزنامه جام جم