دانشگاه رادیویی برای پزشکان

بیمار چند روز قبل از بستری دچار سرفه و آبریزش بینی بوده است. مادر طول مدت تشنج را نمی‌داند و ... این خلاصه‌ای از وضعیت یک بیمار است که در برنامه رادیویی سپهر دانش مطرح می‌شود و حالا باید پزشکان و رزیدنت‌ها دست به کار شوند و تشخیص خودشان را در قالب پیامک به این برنامه ارسال کنند. حال این بیمار فقط با یک پزشک و یک راه حل رو‌به‌رو نیست، چرا که از سراسر ایران دست به کار شدند و نظرات‌شان را می‌گویند.

همه این اتفاقات در برنامه سپهر دانش رخ می‌دهد که از شنبه تا چهارشنبه هر شب ساعت 22 و 5 دقیقه روانه آنتن رادیو سلامت می‌شود.

در پایان برنامه یک استاد برتر در رشته پزشکی مرتبط با بیمار، پاسخ صحیح را اعلام می‌کند و راهکار لازم را آموزش می‌دهد.

برنامه سپهر دانش کاملا تخصصی است و همچون یک دانشگاه رادیویی برای پزشکان نقش‌آفرینی می‌کنند و رزیدنت‌ها می‌توانند به واسطه گوش دادن به این برنامه رادیویی خودشان را محک بزنند که تا چه میزان تشخیص‌شان درست بوده است.

یکی از نکات قابل تامل در برنامه این است که موارد بیماران فقط به یک شاخه پزشکی ختم نمی‌شود و رشته‌های متفاوت علوم پزشکی را در بر می‌گیرد. این برنامه با وجود این‌که نزدیک به یک دهه روی آنتن است، مخاطبان پر و پای قرصی از پزشکان و رزیدنت‌ها و حتی مخاطبان عادی دارد و هر شب پا به پای برنامه جلو می‌آیند.

گاهی وضعیت بیمار به حدی پیچیده می‌شود که تشخیص کار راحتی نیست و حتی تعداد پزشکانی که جواب صحیح بدهند، کم است. اما آنچه اهمیت دارد این است که در پایان برنامه پاسخ صحیح به همراه راهکار به رزیدنت‌ها ارائه می‌شود.

طبیعی است چنین برنامه‌ای حتی برای مخاطبان عام هم جذابیت‌های خودش را دارد. گرچه نمی‌توانند در پاسخ دادن مشارکت داشته باشند، اما می‌توانند با شنیدن این برنامه تا حدودی اطلاعاتی درباره بیماری‌ها کسب کنند. به همین دلیل با عوامل برنامه و کارشناس مجریان برنامه به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم که در ذیل مطالعه می‌کنید.

آموزش و افزایش آگاهی برای گروه‌های پزشکی

پیمان پناهی، یکی از تهیه‌کنندگان برنامه سپهر دانش درباره اهداف تولید برنامه این گونه توضیح می‌دهد: برنامه سپهر دانش با محوریت فراهم کردن فضای آموزشی برای پزشکان و رزیدنت‌های رشته‌های مختلف علوم پزشکی از شنبه تا چهارشنبه ساعت 22 و 5 دقیقه روانه آنتن رادیو سلامت می‌شود.

با توجه به این‌که رادیو سلامت شبکه‌ای تخصصی است، بنابراین به غیر از تولید برنامه برای مخاطبان عام، برنامه‌هایی هم برای مخاطبان خاص پخش می‌کند و در قالب برنامه‌های تخصصی آنها را همراه با برنامه می‌کند.

برنامه سپهر دانش هم با این محوریت روانه آنتن رادیو سلامت می‌شود. هدف از تولید این برنامه، آموزش و افزایش آگاهی برای گروه‌های پزشکی است.هر شب در برنامه «سپهر دانش» علائم یک مورد بیماری مطرح می‌شود و پزشکان می‌توانند در قالب پیامک، بیماری را تشخیص داده و پاسخ‌شان را به برنامه ارسال کنند.

به گفته پیمان پناهی، در ابتدای شروع برنامه، علائم بیماری گفته می‌شود. اینکه بیمار با چه علائمی مراجعه کرده، آزمایشات چطور بوده، چه اسکن‌هایی داده و… بعد از گفتن این علائم، پزشکان می‌توانند در قالب پیامک پاسخ بیماری را به برنامه ارسال کنند و در پایان استاد دانشگاه، پاسخ صحیح را داده و توضیحات لازم را ارائه می‌دهد.

وی ادامه می دهد: در برنامه سپهر دانش موارد متفاوت بیماری‌ها مطرح می‌شود و با این‌که از هشت سال پیش روانه آنتن است، مخاطبان زیادی دارد. دیگر تهیه‌کنندگان برنامه مرتضی میلانی و فنایی هستند و هر شب متناسب با موضوع، کارشناسان مجریان برنامه از پزشکان متخصص هستند.

این برنامه به مدت یک ساعت و 35 دقیقه از گروه بهداشت و تندرستی رادیو سلامت روانه آنتن می‌شود و مجری - کارشناسان برنامه از پزشکان و متخصصان هستند. در این برنامه علائم بیماران در حوزه‌های متفاوت پزشکی از مشکلات ارتوپدی گرفته تا سرطان و ... گفته می‌شود و به نوعی رزیدنت‌ها با پاسخ دادن می‌توانند خودشان را محک بزنند.

این تهیه‌کننده با اشاره به آیتم‌های برنامه تاکید می‌کند: آیتم شیفت خاطرات هم به خاطرات کادر درمان اختصاص دارد. همچنین در بخش یک نکته آموزشی هم با حضور متخصصان مرتبط با موضوع برنامه اطلاعات آموزشی پزشکی در اختیار رزیدنت‌ها گذاشته می‌شود. آیتم دیگری هم به نام سپهر گفت داریم که در این آیتم هم متخصصان به موضوعات متفاوت پزشکی در زمینه‌های مختلف می‌پردازند. در این برنامه از بعد روانشناسی به موضوع تاب‌آوری کرونا هم نگاه می‌کنیم. گرچه مخاطبان این برنامه قشر پزشکان، اساتید و رزیدنت‌ها هستند و مخاطبان عام نداریم، اما استقبال از برنامه خیلی بالاست.

پناهی عنوان می‌کند: برخی مواقع هم پیش آمده که مورد بیمار به حدی پیچیده بوده که تعداد پاسخ‌های درست کم شده است. در مجموع هدف ما ارتقای علم و آگاهی کادر درمان است که در مرحله آموزش قرار دارند. دو روز در هفته تهیه برنامه به عهده من است. یکی از نکات برجسته برنامه این است که برنامه مختص به تهران نیست و ما هر روز با یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر ایران در ارتباط هستیم و نظرات بهترین اساتید ارائه می‌شود. به همین دلیل برنامه مختص به دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران نیست.

وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به این‌که در این برنامه از گوینده استفاده نمی‌کنید و مجری - کارشناس دارد، چطور پزشکان را برای برنامه آماده می‌کنید که مشکل فن بیان نداشته باشند؟ توضیح می‌دهد: طبیعی است مشکلات خودش را دارد. برخی پزشکان و متخصصان از قبل دوره دیده‌اند و بعضی دیگر که جوان‌تر هستند و به تازگی فعالیت‌شان را با برنامه شروع کرده‌اند، قبل از آن‌که راهی این برنامه که زنده هم پخش می‌شود، کنار مجری - کارشناسی که با تجربه‌تر است، می‌نشینند و بعد یک تا دو ماه به کار مسلط می‌ شوند، کارشان را مستقل انجام می‌دهند.

اما باید روی فن بیان دوستان کار کرد و از آنجایی که مخاطبان برنامه از قشر پزشکان و متخصصان هستند، اگر مجری - کارشناس تپق بزند، عذرخواهی می‌کند و خیلی ماجرا را برای خودش پیچیده نمی‌کند و از آنجا که فضای برنامه علمی است، به همین دلیل محتوای برنامه در اولویت قرار دارد. مرجان قندی و مجید سرلک هم آیتم‌سازان برنامه هستند.

کلاس درس برای دانشجویان

دکتر علی سلجوقیان، پزشک مشاور برنامه و کارشناس مجری درباره برنامه این طور توضیح می‌دهد: من از سال 92 همکاریم را با برنامه سپهر دانش شروع کردم.‌ رویکرد برنامه اطلاع‌رسانی و افزایش دانش کادر درمان است. با توجه به هدف برنامه از پزشکان متخصص در حوزه‌های مختلف دعوت شده تا فضای برنامه کاملا علمی باشد. البته من قبل از مجری - کارشناس برنامه سپهر دانش، برنامه رادیویی اجرا کرده بودم و با فضای آشنا بودم و بیگانه نبودم. در این برنامه اطلاعات به روز علمی در اختیار شنوندگان خاص‌اش قرار داده می‌شود و موضوعات متفاوت پزشکی مورد بررسی قرار می‌گیرد. من روزهای دوشنبه به عنوان پزشک مشاور با برنامه همکاری دارم.

وی ادامه می‌دهد: قبل از آن‌که مجری - کارشناس برنامه باشم، دوره‌هایی گذراندم و کارم را با برنامه‌های تولیدی آغاز کردم و بعد همراه با یک مجری - کارشناس برنامه را اجرا کردم و در نهایت به صورت مستقل کارشناس مجری برنامه شدم. به هر حال باید سعی می‌کردم روی فن بیانم کار کنم. گرچه فضای برنامه علمی است، اما تجربه هم برای مجری - کارشناس بودن ضرورت دارد. دکتر سلجوقیان عنوان می‌کند: وقتی برنامه‌ای سال‌ها روی آنتن باشد، نشان می‌دهد در میان مخاطبان جایگاه خوبی دارد و این اتفاق درباره برنامه سپهر دانش رخ داده که بعد از سال‌ها همچنان سرپاست.

مخاطبان برنامه دانشجویان رشته پزشکی هستند و اساتید علوم پزشکی مثل کلاس درس برای آنها از علائم بیماری می‌گویند و در پایان برنامه پاسخ صحیح داده می‌شود. در مجموع برنامه بار آموزشی دارد.
یکی از آیتم‌های برنامه صد گام تا رزیدنتی بود که در سالهای قبل پخش می شد و قرار است دوباره در برنامه احیا شود. از دیگر مباحثی که در برنامه به آن می‌پردازیم، موضوعات تخصصی با شیوع کرونا است. علاوه بر آن هر شب به یک موضوع محوری همچون اختلالات خواب، بهداشت خواب و ... می‌پردازیم.

گردش جریان علمی در همه استان‌ها

دکتر کیانا فرهی، متخصص پوست که از سال‌ها پیش مجری - کارشناس برنامه سپهر دانش است درباره ورودش به برنامه این طور می‌گوید: من از سال 93 با برنامه سپهر دانش همکاری کردم. البته در دوره‌ای کوتاه نبودم، اما دوباره همکاری‌ام را آغاز کردم. طبیعی است وقتی مستمر برنامه‌ای را اجرا می‌کنیم، دیگر شبیه دوست می‌شود تا برنامه و تلاش می‌کنید تا فضای برنامه گرم‌تر از دوره‌های قبل باشد.

برنامه سپهر دانش هم تخصصی ویژه گروه‌های علومی پزشکی است و دانشجویان رشته‌های مختلف پزشکی می‌توانند شنونده برنامه باشند. البته باید به این موضوع تاکید کنم که نگاه ما فقط به دانشکده‌های پزشکی تهران خلاصه نمی‌شود و مرتب با دانشکده‌های پزشکی استان‌های دیگر هم در ارتباط هستیم و نظرات اساتید برجسته را در برنامه می‌شنویم.

با این اتفاق گردش جریان علمی رخ داده است و همین نخ تسبیح باعث متصل شدن پزشکان، اساتید و دانشجویان شده و اطلاعات علمی در سراسر کشور رد و بدل می‌شود. این نقطه قوت برنامه است که من را برای پذیرش کارشناس مجری برنامه ترغیب کرده است.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا قبل از اجرا دوره‌های گویندگی و فن بیان هم گذرانده بود یا نه؟ توضیح می‌دهد: من قبل از آن‌که وارد رسانه شوم، کار در رسانه‌ای همچون تلویزیون و رادیو را دوست داشتم، اما از آنجا که رشته تحصیلی‌ام پزشکی است، مسیر دیگری را در زندگی ادامه دادم. تا این‌که همکاری‌ام را با رادیو سلامت به عنوان یک شبکه تخصصی شروع کردم. در ابتدا وارد استودیوهای تولید شدم و برنامه‌های تولیدی را سردبیری می کردم. بعد از آن با فضای کار گویندگان آشنا شدم. در حین کار هم آموزش‌هایی را در معاونت صدا زیر نظر اساتیدی همچون بهروز رضوی و ... در حوزه گویندگی و فن بیان سپری کردم.

به همین دلیل شرایط من را برای مجری - کارشناسی ترغیب کرد. این دکتر پوست ادامه می‌دهد: اما جالب است برایتان بگویم که وقتی اولین‌بار اجرا کردم به حدی اضطراب داشتم که باعث شد اجرای خوبی نداشته باشم، حتی تهیه‌کننده بعد از برنامه به من درباره اجرای بدم گلایه کردم.

بار دوم هم این اتفاق افتاد. البته اجرای تلویزیونی برایم راحت‌تر از اجرای رادیو است و در تلویزیون چنین مشکلاتی ندارم، چون نور، دکور و ... به اجرا کمک می‌کند، اما در رادیو فقط با یک میکروفن رو‌به‌رو هستیم.

جالب است با این‌که برنامه زنده در تلویزیون اجرا کرده بودم، وقتی می‌خواستم در رادیو اجرا کنم، صدایم می‌لرزید و همین باعث شد که با جملاتی رو‌به‌رو شوم که شما اجرایتان خوب نیست، اما به مرور با کسب تجربه با میکروفن رادیو کنار آمدم و دیگر مشکلی ندارم. امیدوارم دانشجویان ما با شنیدن برنامه سپهر دانش نهایت استفاده را ببرند.

فاطمه عودباشی - رسانه / روزنامه جام جم