نامه‌های تکراری

 

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم، قبل از انتشار خبر این نامه، در روزهای گذشته شاهد تشكیل نهاد اجماع‌ساز اصلاحات بودیم. نهادی كه با غیبت برخی چهره‌های معتدل اصلاح‌طلب از جمله محمدرضا عارف، مسعود پزشكیان و ریاست بهزاد نبوی بر آن، پیام‌های خاصی را درباره عزم این جریان سیاسی برای انتخابات مخابره كرد.

 

باوجود گذشت چند روز از انتشار خبر این نامه، جزئیات رسمی و دقیقی از آن منتشر نشده و هر آنچه هست، گمانه‌زنی افراد و رسانه‌های عمدتا اصلاح‌طلب براساس شنیده‌هاست. نكته قابل توجه این‌كه به گفته محمدجواد حق‌شناس، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، این نامه ۳۷ صفحه‌ای، دو ماه قبل نوشته شده است.

 

به گفته این فعال سیاسی، در این نامه درخصوص دغدغه‌ها و آینده انقلاب و كشور با رهبری صحبت شده‌ و برای دهه پیش رو راه‌حل‌هایی ارائه شده است. وی در گفت‌وگو با ایلنا بیان كرد: «به نظر من وجود ارتباط مستمر، برنامه‌ریزی شده و بدون انقطاع با رهبر انقلاب یكی از نیازهای جامعه و جریان اصلاح‌طلب است.»
مصطفی تاج‌زاده، هم گفته نامه آقای خاتمی را كسی نخوانده‌، ولی اجمالا می‌دانم حاوی تحلیل مبسوطی از شرایط و نیز راه‌های مهار مشكلات و خروج از بحران‌هاست.

 

براساس گمانه‌زنی‌هایی كه تاكنون منتشر شده، محتوای نامه شامل بیان سوابق و گذشته خاتمی و خانواده‌اش است. وی در این نامه عنوان كرده همچنان دغدغه‌هایی برای انقلاب دارد و هیچ‌گاه علیه انقلاب،‌ رهبری و حاكمیت نبوده است. خاتمی در این نامه بر نقش محوری رهبر انقلاب تاكید كرده و از موضوعاتی مثل مذاكره با آمریكا، ‌انتخابات ۱۴۰۰ و موضوع حصر نامزدهای ناكام انتخابات ۸۸ سخن گفته است.

 

در عین حال دفتر رئیس دولت اصلاحات با صدور اطلاعیه‌ای توضیح داد: «همه كسانی كه به كشور و مردم و انقلاب می‌اندیشند، نسبت به سرنوشت میهن اسلامی، ملت و نیز اصلاح امور دغدغه دارند.‌ جناب آقای خاتمی نیز از جمله هرجا و هر مناسبتی اقتضا كند، دغدغه‌های خود را عملا به دور از تبلیغات دنبال می‌كنند؛ ولی آنچه راجع به محتوای نامه بیان می‌شود، ناشی از حدسیات و گمانه‌زنی‌‌است.»

 

رئیس دولت اصلاحات گرچه بعد از ماجراهای سال ۸۸ و نقشی كه به‌واسطه حمایت‌ها و سكوت خود در این حوادث داشت، به حاشیه رفت. اما همواره در مقاطع حساس تلاش كرده ایفای نقش كند.

 

درخصوص مهم‌ترین نقشی كه او در سال‌های گذشته داشته، می‌توان به حمایت از حسن روحانی در انتخابات و همچنین لیست امید در انتخابات مجلس دهم در فضای مجازی اشاره كرد كه با تكیه كلام تكرار می‌كنم، بر سر زبان‌ها افتاد و به اعتقاد بسیاری از كارشناسان، یكی از عوامل مهم در پیروزی لیست امید در انتخابات مجلس دهم و پیروزی روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری انسجام جریان اصلاح طلب در حمایت از روحانی به‌واسطه دفاع تمام قد خاتمی از او بود.

 

اما عملكرد دولت دوازدهم در مباحث اقتصادی آنقدر انتقادبرانگیز بود كه تقریبا از همان ماه‌های ابتدایی دولت دوازدهم، با گسترش اعتراضات نسبت به شرایط اقتصادی، اصلاح‌طلبان كه در هر دو انتخابات ۹۲ و ۹۶ به صورت تمام‌قد از نامزدی روحانی حمایت كرده بودند، به فكر جدا كردن سفره خود از دولت افتادند.

 

در چنین شرایطی اكنون كه در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ قرار داریم، انتشار نامه رئیس دولت اصلاحات به رهبر انقلاب، ابهامات خاص خود را ایجاد كرده است. به‌ویژه این‌كه پیش از این برخی اصلاح‌طلبان از مسیرهایی مشابه تلاش كرده‌اند تا خود را نسبت به شرایط فعلی، تبرئه كرده و مسؤولیت اوضاع نابه‌سامان در برخی حوزه‌ها را متوجه کلیت نظام كنند.

 

در همین زمینه می‌توان به نامه سرگشاده موسوی‌خوئینی‌ها، دبیركل مجمع روحانیون مبارز به رهبر انقلاب در تابستان امسال اشاره كرد كه در همان مقطع بازتاب فراوانی داشت و حتی صدای برخی اصلاح‌طلبان را درآورد.

 

همان‌طور كه گفته شد، نامه اخیر رئیس دولت اصلاحات، تنها كنش سیاسی او در این سال‌ها نبوده و در مقاطع حساس به هر شكلی كه مقدور بوده، به عنوان یكی از اصلی‌ترین لیدرهای اصلاح‌طلب ایفای نقش كرده است. او در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری نهم، دهم و یازدهم فعالانه به میدان آمد و در انتخابات ۸۸ حتی در برخی از كمپین‌های انتخاباتی شركت كرد، سفر استانی داشت و در جمع مردم اصفهان خواستار رای دادن به میرحسین موسوی یكی از دو نامزد اصلاح‌طلب انتخابات شد.

 

پس از انتخابات و شكل‌گیری آشوب‌هایی كه چند ماه كشور را درگیر كرد و هزینه‌های فراوانی در داخل و خارج برای كشور داشت، وی از موضع‌گیری علیه آشوب‌طلبان خودداری كرد و اخباری كه از نشست و برخاست‌ها و جلسات او منتشر می‌شد، باعث شد از او به عنوان یكی از سران فتنه یاد شود. رئیس دولت اصلاحات، پس از این حوادث با حكم شورای‌عالی امنیت ملی، ممنوع‌التصویر شد. اما از طریق فضای مجازی به نقش‌آفرینی خود در عرصه سیاسی ادامه داد و اخیرا نیز ظاهرا به نامه‌نگاری روی آورده است. قبل از نامه اخیر هم او در مقطعی، نامه سرگشاده‌ای نوشت و طرحی به نام «آشتی ملی» ارائه داد و خواستار هم‌افزایی همه نیروهای كشور در برابر تهدیدهای آمریكای دوران ترامپ شد.

 

حركت اخیر خاتمی در نگارش نامه به محضر رهبر انقلاب، البته در مقایسه با اقدامات قبلی او به لحاظ محتوایی تفاوتی ندارد، اما قالب ارائه آن فرق می‌كند. هنوز اصل نامه و محتوای آن منتشر نشده بنابراین به‌زعم برخی، عنوان آن محرمانه است. با این‌حال انتشار این نامه در آستانه انتخابات، بسیار بحث‌برانگیز شده و منتقدان او و جریان اصلاحات معتقدند رئیس‌ دولت اصلاحات پیش از هر اقدامی باید تكلیف خود را نسبت به حوادث سال ۸۸ و هزینه‌هایی كه برای كشور ایجاد كردند، روشن كند.

 

در همین زمینه روزنامه كیهان در شماره دیروز خود نوشت: «خاتمی اگر واقعا قصد ابراز ندامت و عذرخواهی دارد، باید این كار را علنی و با صراحت انجام دهد، خیانت انجام گرفته را به مردم توضیح داده، درباره حقیقت‌های جنایت روشنگری كند و از نظام و مردم طلب عفو نماید.»

 

همچنین سیدعلیرضا مرندی، عضو شورای مركزی جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی در اظهارنظری با تأكید بر این‌كه خام شدن در مقابل این قبیل نامه‌نگاری‌ها و این اظهارات قابل قبول نیست و مردم هم هوشیار هستند، گفت: «گروه‌های سیاسی داخلی باید متفقا و به‌وضوح مواضع خودشان را در حمایت از مردم و رهبری اعلام كنند و این را مطالبه كنند كه نویسنده این نامه باید به‌وضوح به اشتباهات خود و جریان متبوعش اعتراف كند و در مراحل بعد، مراجع قانونی راجع به آنها تصمیم بگیرند.»

 

گرچه طبق گمانه‌زنی‌ها، رئیس دولت اصلاحات در نامه خود تاكید كرده برای انقلاب، دغدغه دارد و هیچ‌گاه علیه انقلاب،‌ رهبری و حاكمیت نبوده است، اما منتقدان تاكید دارند بسیاری از چهره‌های شناخته‌شده اصلاح‌طلب كه برخی از آنها نیز در فعالیت‌های اخیر اصلاح‌طلبان نقش محوری یافته‌اند، با اصول بنیادین نظام جمهوری اسلامی زاویه ۱۸۰ درجه‌ای دارند و بر همین اساس رئیس دولت اصلاحات باید علاوه‌بر تلاش برای جبران آنچه در حوادث سال ۸۸ رخ داد،‌ تكلیف خود را با چنین جریاناتی هم مشخص كند.

 

گذشته از این مسائل، شرایط جاری سیاسی نشان می‌دهد اصلاح‌طلبان با توجه به حمایت‌هایی كه طی دو دوره از روحانی در انتخابات ریاست جمهوری داشته‌اند و برای پیروزی وی و با هدف غلبه بر جریان رقیب، دست به ائتلاف با اعتدالیون زدند، در حال حاضر با توجه به ناكامی دولت در ساماندهی وضعیت اقتصادی و معیشت مردم، دغدغه‌های درستی درباره كاهش اعتبار سیاسی در بین مردم دارند.

 

 از این رو، به فكر احیای سیاسی هستند، اما در عین حال حاضر نیستند مسؤولیت‌های خود را در قبال عملكرد گذشته بپذیرند. طبعا از نگاه و منظر عمومی،‌ كسانی كه با اعتماد به رئیس دولت اصلاحات و دیگر اصلاح‌طلبان رای خود را در دوره‌های اخیر انتخابات به صندوق انداخته‌اند، این جریان سیاسی را مسؤول ناكارآمدی و ناكامی‌های اقتصادی‌می‌دانند.

 

اما نكته اینجاست بخش عمده‌ای از جریان اصلاح‌طلبان از پذیرش مسؤولیت خود در این زمینه شانه خالی می‌كنند.

 

 با توجه به چنین مسائلی، در نظر گرفتن این احتمال كه در شرایط كنونی خاتمی هم مثل خوئینی‌ها در فكر انتخابات ۱۴۰۰ است، منطقی به‌نظر‌می‌رسد.

 

چهره‌های اصلاح‌طلب در سال‌های گذشته در چند نوبت اقدام به نوشتن نامه‌هایی به محضر رهبر انقلاب کرده‌اند که برخی از آنها محرمانه و بعضی سرگشاده بوده است اما اغلب آنها با اهداف مشترکی نوشته شده‌اند؛ اهدافی که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به تبرئه کردن جریان اصلاح‌طلب از نقشی که در شرایط کشور داشته و همچنین تحت فشار قرار دادن سران نظام برای نشستن پای میز مذاکره با آمریکا اشاره کرد.

 

بر این اساس به نظر می‌رسد برخی چهره‌های رادیکال اصلاح‌طلب بهترین راهکار برای فرار از پاسخگویی درباره شرایط فعلی کشور را در فرافکنی می‌دانند و تلاش می‌کنند کلیت نظام را به عنوان مسؤول ناکارآمدی‌ها جلوه دهند. در همین زمینه می‌توان به نامه موسوی‌خوئینی‌ها در تیرماه امسال اشاره کرد.

 

چنین رویکردهایی مسبوق به سابقه است و در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۸۱، ۱۲۷ نفر از نمایندگان مجلس ششم در نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب خواستار نوشیدن جام زهر (تسلیم در مقابل فشارهای آمریکا) شدند.
سال ۹۱ هم جمعی از اصلاح‌طبان، نامه‌نگاری را برای بیان مطالب خود انتخاب کردند و آذر ۹۸ هم بعد از اتفاقات مرتبط با فتنه آبان، بخشی از اعضای فراکسیون امید مجلس دهم نامه‌ای خطاب به رهبری نوشتند که محورهای آن شامل بحث پیرامون این حادثه و نوع برخورد با آن بود.

 

محتوای اکثر نامه‌نگاری‌های اصلاح‌طلبان شامل گلایه از وضع موجود است اما آنچه در این نامه‌ها هیچ‌گاه دیده نشد اذعان اصلاح‌طلبان به نقش خود در تحولات جامعه و ضعف‌های موجود در رفتار سیاسی آنان است. حلقه مفقوده این نامه‌نگاری‌ها، مسؤولیت‌پذیری است و اصلاح‌طلبان باید برای این مشکل اساسی چاره‌ای بیندیشند.

 

 

نامه اخیر رئیس‌دولت‌اصلاحات و قبل از او موسوی خوئینی‌ها و انواع دیگر چنین نامه‌هایی بیشتر در جهت اهداف سیاسی در مقاطع مهم و برهه‌های حساسی مانند انتخابات نوشته می‌شود.

 

آگاهان و صاحب‌نظران می‌دانند در طول ۴۲سال گذشته، در مقاطع مهمی قدرت در اختیار چنین افراد و گروه‌هایی بوده است و شرایط فعلی هم نتیجه عملکرد دولتی است که با حمایت این افراد روی کار آمده‌است.

 

امروز نیز بیش از ۹۰درصد پست‌های کلیدی در اختیار این جریان قرار دارد. این در حالی است که این افراد و به تعبیری پدرخوانده‌های اصلاح‌طلبان اشتباه‌های خود را قبول نمی‌کنند. اشتباه‌هایی از جمله فتنه ۸۸ که بر همگان روشن بود خسارات داخلی و بین‌المللی را برای نظام به همراه داشت.

 

متاسفانه این اشتباه‌ها در حالی است که این طیف آنقدر انصاف ندارند که از مردم به دلیل اشتباه‌های واضحی که مرتکب شده‌اند عذرخواهی کرده و درصدد جبران گذشته برآیند. آنها نه تنها عذرخواهی نمی‌کنند بلکه به‌واسطه نوشتن نامه درصدد فرافکنی تمام کاستی‌ها و بی‌مسؤولیتی‌ها و به‌دنبال مفری برای تبرئه خود هستند.
این افراد به جای عذرخواهی و تلاش برای بهتر شدن امور، ساختارهایی در جهت تبرئه خود طراحی می‌کنند و درصدد قبضه‌کردن بیش از پیش ساختار قدرت هستند؛ بنابراین باید تحلیلگران و آگاهان این موارد را در جهت آگاهی مردم مطرح کنند.

 

در طول سال‌های اخیر که اغلب مناصب دولتی در اختیار اصلاح‌طلبان قرار دارد، شاهد کم‌کاری‌ها و ایجاد مشکلاتی برای مردم هستیم که به‌دلیل ندانم‌کاری افرادی از جمله نگارنده‌های نامه‌های اخیر به‌وجود آمده‌است.

 

یکی از اهداف این طیف در نوشتن چنین نامه‌هایی را می‌توان مربوط به این موضوع دانست که آنها درصدد سلب مسؤولیت از خودشان درخصوص مشکلات فعلی و نابسامانی‌های کشور هستند. این افراد با این اقدامات قصد دارند از خود سلب مسؤولیت کنند.

 

این در حالی است که خودشان عامل شکل‌گیری چنین شرایطی هستند اما می‌خواهند ناکارآمدی‌ها را از دامن خود پاک کرده و بر عهده حاکمیت بگذارند.
نکته دیگر این است که چنین نامه‌هایی همیشه در مقطع انتخابات نوشته می‌شود و این مقدمه‌ای است تا دوباره در صحنه سیاسی کشور حضور یابند.
البته شاید چنین اقداماتی دلایل دیگر هم داشته‌باشد اما یکی از مهم‌ترین عوامل، تبرئه‌کردن خود از ناکارآمدی‌های موجود است.
این در حالی است که اغلب افراد فعال در دولت فعلی به نحوی وابسته به جریان اصلاحات هستند و مشکلات امروز از جمله تورم و... محصول اقدامات همین افراد است.