کودتای انگلیسی کرونا

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم، یک ماه پس از انتشار خبر شیوع این ویروس در شهر بریستول انگلیس، وزیر بهداشت و درمان ایران اعلام کرد پای این گونه تازه به ایران باز شده و آن طور که سعید نمکی در آن روزها اعلام کرد پنج بیمار مبتلا به این ویروس هم در بیمارستان‌های ایران تحت مراقبت بودند اما از دو هفته پیش آرام‌آرام اخباری منتشر شد که حکایت از مشاهده این نوع ویروس در نقاط دیگر ایران داشت و این بار به پیوست مبتلاهای تازه آمار قربانیان ویروس جهش‌یافته هم منتشر شد، فوت زنی ۵۴ ساله در کاشان و اعلام مرگ یک نفر در قزوین آغاز ماجرای قربانیان ویروس تازه بود و حالا وضعیت به گونه‌ای است که مسوولان وزارت بهداشت می‌گویند هر بیمار تازه‌ای را باید مبتلا به ویروس جهش‌یافته دانست.

 

اگر تا هفته پیش استان خوزستان یکی از کانون‌های شیوع ویروس تازه بود حالا رشت و قزوین و خراسان رضوی هم از جمله شهرها و استان‌هایی است که تعداد قابل توجهی مبتلا به ویروس جهش‌یافته در آنها حضور دارند. مدیران سلامت شهرهایی هم که هنوز مورد تازه‌ای در آن دیده نشده از هراس شیوع ویروس تازه هشدار داده‌اند. بیمارستان‌ها در حالت آماده‌باش هستند و وزیر بهداشت و درمان به صراحت گفته است «خودتان را برای یکی از سخت‌ترین یورش‌های ویروس جهش‌یافته آماده کنید.» جنگ تازه آغاز شده است و یورش‌ها ادامه دارد، وضعیت و حال ما اما در این وانفسای ویروس کشنده و مسری چگونه است؟ ویروس تازه از کجا شیوع پیدا کرده و تا کجا پیش رفته است؟ مهم‌تر این‌که آیا تجربه مقابله با شیوع ویروس معمولی می‌تواند در مواجهه ما با ویروس جهش‌یافته به کار آید؟

 

استناد به خبرها نشان می‌دهد در برخی استان‌ها موارد ابتلا به ویروس جهش‌یافته مشاهده شده است. پس از شیوع گسترده ویروس جهش‌یافته کرونا در خوزستان، حالا مقام‌های بهداشتی استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، گیلان و هرمزگان نیز گفته‌اند بیماران مبتلا به ویروس کرونای جهش‌یافته در برخی شهرهای این استان‌ها شناسایی شده‌اند. پیش از آنها مسوولان بهداشتی شهرهایی در استان‌های قزوین و اصفهان از شناسایی و مرگ بر اثر ابتلا به کرونای جهش‌یافته اطلاع‌رسانی کرده بودند.

 

اخبار مبتلایان به ویروس جهش‌یافته را حتما باید با یک پیش‌فرض مهم دنبال کرد و آن این‌که نحوه تشخیص این ویروس همان روشی نیست که در مورد کرونای معمولی صدق می‌کند. کیانوش جهانپور، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت بهداشت می‌گوید: «مواردی که از کرونای انگلیسی تاکنون اعلام شده، موارد قطعی شناسایی شده است که طبیعتا علاوه بر تست PCR که ابتلای فرد به کرونا را نشان می‌دهد، توالی‌یابی ژنتیک هم انجام شده باشد.»

 

این ماجرا وقتی مهم است که بدانیم تعداد تست‌های توالی‌یابی ژنتیک و آزمایشگاه‌هایی که می‌توانند آن را انجام دهند، محدود است. بنابراین قطعا تعداد افراد مبتلا به کرونای انگلیسی بیش از تعداد اعلامی است که به صورت قطعی شناسایی شده‌اند.

 

کیانوش جهانپور هم گفته است «ما فقط موارد قطعی شناسایی‌شده را که توالی‌یابی ژنتیک برایشان انجام شده می‌توانیم اعلام کنیم.» با آگاهی نسبت به این موضوع باید بدانیم انتشار خبر مشاهده دو مورد مبتلای جدید به ویروس جهش‌یافته در بیرجند می‌تواند خبر مهمی باشد، دو مبتلای قطعی در شهری با ۲۰۰ هزار نفر جمعیت آن هم با علم به این‌که قدرت سرایت ویروس جهش‌یافته تا ۷۰ درصد نسبت به مورد قبلی بیشتر است، می‌تواند هولناک باشد.

 

اوضاع خوزستان در رابطه با شیوع گسترده ویروس تازه، خراب است و رئیس مرکز بهداشت اهواز گفته «شرایط اهواز از این هم بدتر می‌شود». روسای بیمارستان‌های این شهر در نامه‌ای به استاندار خواستار «قرنطینه فوری» این شهر شده‌اند.

 

اصناف تعطیل شده‌اند، اما ادارات این استان با تمام ظرفیت مشغول فعالیت هستند. نمایندگان این استان از رئیس جمهوری خواستند قرنطینه کامل این استان را تایید کند. هفته گذشته استاندار خوزستان اعلام کرده «ویروس جهش‌یافته کرونای انگلیسی بر اساس بررسی‌های صورت‌گرفته از کشور عراق وارد استان شده است.»

 

چند روز بعد هم سعید نمکی این ادعا را تایید کرد. به گفته او شادگان به‌عنوان اولین کانون و سپس رامهرمز، اهواز و آبادان، کانون‌های بعدی ویروس انگلیسی کرونا هستند. خوزستان را یکی از کانون‌های شیوع ویروس جهش‌یافته انگلیسی در ایران می‌دانند، اما پیش از خوزستان خبر موارد ابتلا به ویروس تازه در شهرهای دیگر به گوش می‌رسید پس چرا یکباره طغیان ویروس جهش‌یافته در این استان مشاهده شد؟

 

دو روز پیش یکی از مسوولان بهداشتی خوزستان اعلام کرد بسیاری با تست جعلی از مرزهای عراق وارد ایران شده‌اند و طغیان یکباره کرونای جهش‌یافته را باید پای سودجویی عده‌ای در این ماجرا دانست. طبق قانون مسافرانی که وارد کشور می‌شدند باید تست‌های پی‌سی‌آر منفی داشته باشند؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد مسافرانی که با تست‌های پی سی آر از کشور عراق وارد می‌شدند، دارای تست‌های جعلی بودند.

 

فرهاد ابول‌نژادیان، رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز گفته «در ۱۰ روز گذشته گزارش‌هایی به دست ما رسیده که آن طرف مرزها برخی تست‌ها به صورت کاغذ خرید و فروش می‌شد و تا حدود ۵/۱ میلیون کاغذ جواب منفی تست بدون انجام آزمایش کرونا به مسافران تحویل داده شده است.»

 

قرنطینه فوری شهر یا نظارت کامل بر رفت و آمد در شهرها از جمله مواردی است که علاوه بر مسوولان این استان از زبان سعید نمکی هم تکرار شد. او هم در سخنرانی تند دیروزش از این گلایه کرد که هیچ نظارتی روی رفت و آمد در مرزها وجود ندارد. اما چقدر قرنطینه یک شهر یا کنترل روی مرزها در جلوگیری از چرخه سرایت تاثیر دارد؟ آن‌طور که کارشناسان این حوزه می‌گویند وقتی موارد تازه ویروس جهش یافته در چندین استان مشاهده شد، دیگر بحث قرنطینه توجیهی منطقی ندارد.

 

مسعود یونسیان به جام‌جم می‌گوید بدیهی است که پس از مشاهده این ویروس باید کنترل دقیق‌تری روی مرزها می‌داشتیم،‌ درست به همان گونه که سال گذشته اصرار داشتیم پروازهای چین و ایران متوقف شود. اما حالا وقتی جهش در بیش از یک استان رخ داده به مفهوم این است که در بسیاری از استان‌ها هم اتفاق افتاده است، ‌چرا که مشاهده یک مورد ابتلای بیماری به مفهوم این است که بین دو تا ۱۴ روز پیش از آن انتقال رخ داده است. به نوعی این یک کوه یخی است که ما فقط نوک قله آن را می‌بینیم چرا که فقط نوک قله آن بیرون از آب است.»

 

حالا وقتی می‌دانیم خبر قطعی یک ابتلا به ویروس جهش‌یافته با توجه به موانع بسیاری اعلام شده است یعنی حتما می‌دانیم رقم اعلامی تفاوت فاحشی با تعداد واقعی مبتلایان دارد. هنوز به صورت رسمی و تفکیک‌شده از سوی وزارت بهداشت آمار رسمی تعداد مبتلایان به ویروس جهش‌یافته منتشر نشده است. به این مفهوم که از یک مرجع ثابت هنوز اعلام نشده در چند استان موارد ابتلا به ویروس تازه مشاهده شده و آمارها حاصل گردآوری از مراجع استانی است.

 

سیر اولین ابتلا به ویروس جهش‌یافته هم بر اساس خبرهای منتشرشده نشان می‌دهد اولین مبتلا به ویروس جهش‌یافته ۱۶ دی امسال از سوی وزیر بهداشت و درمان اعلام شد.

 

سعید نمکی به خبرنگاران گفت این ویروس در بدن شخصی پیدا شده که اخیرا از بریتانیا به ایران آمده است. به گفته سعید نمکی این فرد با تست پی‌سی‌‌آر مثبت به ایران سفر کرده بوده و به همین دلیل از ابتدا خود را قرنطینه کرده و سپس در یک بیمارستان خصوصی بستری شده است. نمکی اما در حرف‌هایش اشاره نکرد این بیمار در کدام شهر بستری شده است.

 

اما اولین قربانی پس از یک ماه اعلام شد. ۲۴ بهمن، این بار معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قزوین از درگذشت اولین مورد مبتلا به ویروس کرونای جهش‌یافته در قزوین خبر داد. تا امروز اما به گواه اخبار ۶۲ مورد ابتلا به ویروس جهش یافته انگلیسی در کشور شناسایی شده است. در این میان وضعیت استان خوزستان نگران‌کننده است؛ تا امروز ۲۲ نفر در ‌خوزستان به کرونای انگلیسی مبتلا شده‌اند.

 

تعداد افراد مبتلا به کرونای جهش‌یافته انگلیسی در دهلران ۱۶ نفر است و آن طور که مسوولان بهداشتی استان البرز اعلام کرده‌اند دو نفر به دلیل ابتلا به ویروس کرونای انگلیسی در البرز جانشان را از دست داده‌اند. در گفته‌های دیروز سعید نمکی وزیر بهداشت و درمان هم اشاره شد که شب گذشته دو مورد ابتلای تازه در شهر بیرجند تایید شده است. هرمزگان با دو مورد قطعی مبتلا که یکی در قشم و دیگری در بندرلنگه است از دیگر استان‌هایی است که شاهد مبتلایان به ویروس تازه هستند.

 

دیروز مسوولان بهداشتی گیلان هم مرگ یک زن ۷۰ ساله منجیلی را به واسطه ابتلا به ویروس جهش‌یافته تایید کردند. شناسایی و مشاهده افراد مشکوک هم فراوانی گسترده‌ای در سراسر ایران دارد. به عنوان مثال دانشگاه علوم پزشکی مشهد اعلام کرده۳۰ مورد مشکوک به کرونای انگلیسی در خراسان رضوی مشاهده شده یا در آذربایجان شرقی یک مورد ابتلا شناسایی شده است و معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم از مشاهده مواردی مشکوک به کرونای انگلیسی در شیراز خبر داده و البته که به تعداد آنها اشاره نکرده است.

 

اولین مورد رسمی ابتلا به کرونا سال گذشته از زبان مسوولان بهداشتی بیمارستانی در قم اعلام و خیلی زود هم توسط وزارت بهداشت تایید شد. پس از آن استان‌های مازندران، تهران و گیلان شاهد بیشترین موارد ابتلا به کرونا بودند. اما قصه ویروس جهش‌یافته کمی متفاوت است. اولین بار مشاهده و تایید این ویروس در استان قزوین بود و پس از آن اعلام شد در استان‌های تهران و البرز هم موارد تاییدشده‌ای از مبتلایان به این ویروس مشاهده شده است. طغیان این ویروس اما از خوزستان بود، استانی که حالا با ۱۱ شهر در وضعیت قرمز وضعیت نگران‌کننده‌ای دارد.

 

از  مسعود یونسیان، اپیدمیولوژیست می‌پرسیم تجربه یکساله مقابله با ویروس چقدر می‌تواند در مواجهه با ویروس جهش‌یافته موثر باشد و راه‌های مقابله با آن چگونه است؟ این اپیدمیولوژیست معتقد است راه‌های مقابله با ویروس جهش‌یافته همانی است که در مورد ویروس قبلی هم کاربرد دارد.

 

او به جام‌جم می‌گوید:« قرنطینه فوری یک شهر در وضعیت همه‌گیری در شرایطی است که ویروس در همان شهر است و وقتی منتشر می‌شود دیگر بحث قرنطینه توجیهی ندارد. برای مقابله با این ویروس باید به همان توصیه‌ها عمل کرد، اما با سختگیری بیشتر؛ چرا که ویروس تازه قدرت سرایت بسیار بالاتری دارد و برای کندکردن چرخه سرایت باید همان پروتکل‌ها را شدیدتر اجرا کرد.

 

ما با درصدی از مداخله توانسته بودیم منحنی ابتلا را افقی کنیم اما حالا با همین مقدار مداخله نخواهیم توانست این منحنی را به همین شکل نگه داریم و برای جلوگیری از بالارفتن این منحنی نیاز به مداخله بیشتر و جدی‌تری داریم. به این مفهوم که در شرایط کنونی تنها شدت مداخلات تغییر می‌کند و نوع این مداخلات عینا همانی است که در گذشته هم بود.»

 

ویروس جهش‌یافته انگلیسی حالا در حال انتشار در ایران است. جهش‌های دیگری هم وجود دارد که البته هنوز در ایران مشاهده نشده است. اما سوال مهم این است که چقدر از انتشار ویروس جهش‌یافته انگلیسی در ایران اطمینان داریم. مسعود یونسیان معتقد است هنوز آگاهی کاملی در این حوزه وجود ندارد. این اپیدمیولوژیست به جام‌جم می‌گوید: « حقیقت این است که ما هنوز اطلاع نداریم چه جهش‌های احتمالی ممکن است از این ویروس در داخل کشور شکل گرفته باشد.

 

اگر انگلیس توانسته تشخیص بدهد به این دلیل است که هفته‌ای ۲۰ هزار مورد آزمایش مفصل ان.جی.اس انجام می‌دهد. بنابراین کشورهایی که توانسته‌اند تشخیص بدهند به این دلیل بوده که روش مناسب‌تری داشتند.» با علم به این موضوع که ما هنوز ابزار لازم و کافی برای تشخیص جهش‌های مختلف را نداریم با اطمینان نمی‌توانیم بگوییم موارد ابتلای تازه همان ویروس جهش‌یافته انگلیسی است.

 

به عنوان مثال ویروس جهش‌یافته برزیلی را کشور ژاپن توانسته تشخیص بدهد. به این مفهوم که رخداد این جهش در برزیل بوده اما کشف آن توسط ژاپنی‌ها صورت گرفته است.مسعود یونسیان به جام‌جم می‌گوید: « این را باید مدنظر قرار بدهیم که ما در ایران اطلاع کاملی نداریم از این‌که آیا ممکن است جهشی در داخل کشورمان رخ داده باشد یا خیر و به صورت قطعی نمی‌توانیم ادعا کنیم این افزایش مواردی که در ابتلای بیمارانمان می‌بینیم، جهش‌های وارداتی هستند یا جهش‌هایی که احتمالا در ایران شکل گرفتند.»