نیم قرن کم نیست

بالاخره در کشور یک نهاد خصوصی پیدا شده که حامی کارهایش شود؛ موزه‌اش را سامان دهد و برای تربیت نسلی جوان از فضانوردان آینده، دوره‌ای آموزشی را در ایران و روسیه ترتیب دهد.

از ایده‌هایش گفت که قرار است خیلی زود عملی شود، درست 20 روز پیش بود... دیروز اما خبر آمد سیروس برزو، پیشکسوت ترویج فناوری فضایی، به سبب ابتلا به کرونا در 67 سالگی، چشم از جهان فروبست. دیروز نخستین روز از هفته‌جهانی فضا بود؛ به یاد پرتاب اسپوتنیک، نخستین ماهواره‌جهان از خاک شوروی و آغاز عصر فضا. برزو چهارساله بود که عصر فضا با صدای رادیویی بیپ بیپ آغاز شد.

علاقه او به فضا از همان سرخس با حمایت معلمی در نوجوانی شکل گرفت. 30 سالش نشده اما نویسنده‌ای‌سرشناس در حوزه علمی و فضا بود. کیهان‌علمی را به راه‌انداخت و مجله‌ای ماندگار در تاریخ ترویج علم کشور به نام «مرزهای بی‌کران فضا» منتشر کرد.

مرزهای‌بی‌کران فضا، 30 شماره منتشر شد ولی به واسطه نوآوری‌های ژورنالیستی او چه در محتوا، مانند مصاحبه اختصاصی با فضانوردان و چه در فرم که نخستین نشریه‌ ایران بود که با رایانه صفحه‌آرایی می‌شد، اثر آن 30 شماره پس از 30 سال هم از بین نرفت و همچنان بسیاری از چهره‌های فضایی کشور به تاثیرگذاری او در سرنوشت‌شان تاکید می‌کنند.

سیروس برزو پس از آن درست در نخستین سال فروپاشی‌شوروی به روسیه مهاجرت کرد و با آموزش زبان‌فارسی روزگار گذراند تا بی‌واسطه بتواند فرصت ارتباط با کیهان‌نوردان روس را پیدا کند.

میزان صمیمیت برزو با این کیهان‌نوردان به حدی بود که بسیاری از سفرهای آنها به ایران را او یک‌تنه ترتیب داد.

مجموعه یادگاری‌های فضایی برزو که شامل صدها قطعه به یادگارمانده از عصر فضاست هم هیچ بدیلی در خاورمیانه ندارد؛ مجموعه‌ای که به دلیل همین رفاقت‌های بی‌واسطه او با فضانوردان، اندک‌اندک جمع شد و تبدیل به دریایی از یادگارهای فضایی شد.

برزو در ایران چشم و چراغ روزنامه‌نگاری علم و فضای‌ ترویج علم کشور بود به حدی که هیچ نشریه معتبر ترویجی‌علمی و هیچ برنامه رادیو تلویزیونی شناخته‌شده‌ای نیست که میزبان او به دفعات نبوده‌باشد.

قلمش بسیار روان و روایت‌هایش از عصر فضا و فضانوردی به واسطه همین مناسبات صمیمانه‌اش بی‌مثال بود. هفت عنوان کتاب علمی ترویجی در حوزه فضا تنها بخشی از فعالیت‌های ترویجی او در بیش از 50 سال مطالعه و ترویج فناوری‌های فضایی و فضانوردی است. 50 سال... نیم‌قرن فعالیت عددی کمی نیست، یک عمر است؛ عمری پربرکت. روحش شاد.

محمدجواد ترابی - روزنامه نگار علم / روزنامه جام جم