مال اندوزی در جامعه ما از حد گذشته / سستی برخی دولتمردان عامل ناهنجاری در جامعه است

به گزارش جام جم آنلاین، گران فروشی، کم فروشی، احتکار و دیگر رذایل اخلاقی از مواردی به شمار می رود که اکنون در جامعه بسیار مشاهده می شود. چه عواملی سبب می شود در بزنگاه های حساس اجتماعی چنین رویه ای در شهرها و روستاها مشاهده شود؟ یک جامعه شناس در این رابطه مواردی را با خبرنگار جام جم آنلاین مطرح می کند.

گفت و گوی جام جم آنلاین با حسین باهر جامعه شناس ایرانی را در ادامه می خوانید:

*شاهد نوعی از رفتار اجتماعی از سوی برخی از مردم در کشور هستیم که همیشه بیش از نیاز خرید می کنند؛ این اتفاق در مختلف و یا بحران هایی مانند شیوع ویروس کرونا باعث تشدید بحران و وخامت اوضاع می شود. شما به عنوان استاد جامعه شناس این رفتار را چگونه ارزیابی می کنید به نظر شما راه برخورد با آن چگونه است ؟

مطمئنا معاش یک انسان باید برای خوردن و پوشیدن و رفاه و پس انداز تامین شود اما همان طور که در روایات از گذشته آمده است تلاش انسان نباید به منظور انباشت مالی باشد که نهایتا فنا خواهد شد. متاسفانه در جامعه ما این مسئله مال اندوزی از سوی برخی از حد گذشته است.

حتی اگر به قانون اسلام رجوع کنیم، پس انداز به اندازه معاش یک سال پسندیده است. حتی خداوند فرمودند من کسانی که زر و سیم انباشته می کنند و انفاق نمیکنند را دوست ندارم.

متاسفانه در شرایط فعلی کشور ما اقتصاد به خصوص در مسئله تولید اوضاع مناسبی ندارد. عده ای هم از این موقعیت برای کسب مال بیشتر و انباشت آن سواستفاده می کنند. حاکمیت نیز در کنترل این موضوع سستی کرده و با جدیت نسبت به زیاده خواهان واکنش نشان نمی دهد.

مسئله برخورد سخت با دست زیاده خواهان اخیرا جدی گرفته شده اما این مسئله از دوران گذشته تاکنون ادامه داشته است. در شرایط فعلی جامعه ما درگیر مسئله احتکار لوازم ضروری زندگیست. مانند موارد بهداشتی و دارویی در شرایط اخیر که می خواهم بگویم کسانی که این ملزومات را چه به منظور استفاده طولانی مدت و چه به منظور سود جویی با احتکار از دسترس عموم خارج می کنند مرتکب عملی خارج از تمام قواعد اخلاقی و انسانی شده اند.

*همانطور که اشاره کردید قسمتی از این خرید بیش از حد به منظور سود جویی است، اما در قسمتی دیگر شاهد این رفتار در سطح و طیف دیگری هستیم. به طور مثال فرد با اولین خبر درست و یا غلط به فروشگاه ها هجوم برده و هر چیزی را چندین برابر نیاز خرید می کند. دلیل این نوع رفتار چیست؟

اصولا بخشی از این اتفاق به دلیل بی اعتمادی به نظام مدیریتی کشور است که باعث می شود افراد شخصا برای حفظ امنیت مالی خود دست به اقداماتی بزنند. ضعف تولید نیز به نوعی در خرید و انباشت کالای های سود آور از سوی مردم موثر بوده است زیرا که این ضعف در پاسخگویی به تقاضا مدام باعث افزایش قیمت ها شده است.

بعضی واقعا برای حفظ خود این کار را می کنند و برخی نیز برای طمع مرتکب این فعل می شوند. چنین طمعی بین حیوانات را فقط می توان در مورچه ها مشاهده کرد که تا جایی پیش می روند که لانه خود را نیز گم می کنند.

به منظور تاکید بر تاثیر پاسخگویی به تقاضا مثالی را میزنم. من در دوران اقامتم در یکی از کشور های پیشرفته مشاهده کردم که کسی سعی در خرید خانه ندارد زیرا هر زمان که اراده می کردند خانه ای با بودجه مورد نظر خود برای اجاره می یافت و عملا سرمایه گذاری برای خرید خانه منطقی نبود.

این نابسامانی به صورت یک سیکل معیوب به یکدیگر کمک می‎کنند. از طرفی طمع ورزی برخی و تسامح و تساهل دولتمردان از طرف دیگر این وضع نابه‎هنجار را پدید آورده است.

راه درمان این وضعیت چیست ؟

دو راه حل داریم. باید به صورت قانونمند برای مدیریت کلان جامعه اقدام شود. اگر اطمینان خاطر داده شود که همه چیز همیشه به همان صورت گذشته در دسترس است دیگر کسی به دنبال انباشت اجناس نمی رود. همچنین باید در جهت افزایش فرهنگ عمومی جامعه تلاش شود.

به مسئله فرهنگ اشاره کردید، آموزش عمومی برای مردم در این نوع شرایط بحرانی چقدر تاثیر دارد و چگونه باید باشد؟

آموزش اگر درست باشد اثر دارد . مهم ترین نکته اعتماد مردم به آموزش دهنده است. سوابق رسانه ها مقدار باعث سلب اعتماد مردم به آنها شده است. همچنین صاحبان مسئولیت به اندازه کافی در بحران در میدان داری قدرت نمایی نکرده اند. باید ابتدا در جهت جلب اعتماد مردم به رسانه ها و مسئولان تلاش شود. اگر کار را به کاردان سپرده شود و آموزش دادن را به آموزش دهندگان متخصص بسپاریم حتما اثر بخش خواهد بود.

به عنوان توصیه ای به دولتمردان می گویم اگر نمیخواهند از صندلی هایشان جابجا شوند از مشاوران عالی متخصص و مردمی راهنمایی بخواهند. این حداقل کاری است که در شرایط بحران می توان انجام داد.

امیرحسین اصغری / جام جم آنلاین