داستان جریمه‌های بتونی

ماجرا درست از دمِ در واحدهای تجاری یا برخی مجتمع‌ها شروع می‌شود. یک روز ناگهان، جرثقیل‌ها نیوجرسی‌های زمخت و سنگین را می‌گذارند جلوی در یک ساختمان و با زبان بی زبانی به همه می‌فهمانند که این ساختمان متخلف است. انگ تخلف که به ساختمانی می‌خورد ذهن‌ها همه جا می‌رود حتی جاهای ناجور ولی عمده ساختمان‌هایی که ورودی‌شان با نیوجرسی‌ها مسدود می‌شود بدهکاران شهرداری‌اند، یا عوارض نداده‌اند یا مالیات، یا بنای اضافه ساخته‌اند یا پروانه ساختمان را گذاشته‌اند زیرپا.
یک منبع مطلع در یکی از شهرداری‌های مناطق تهران که در حوزه استحفاظی‌اش از این نیوجرسی‌ها به وفور دیده می‌شود؛ اما عمده دلیل سبزشدن این بلوک‌ها از اینجا و آنجا را بدهی مجتمع‌های تجاری می‌داند آن هم بدهی‌های درشت بابت خلاف‌های ریز و درشت در ساخت. او می‌گوید به جای این که به قشرمستضعف فشار بیاوریم، زوم کرده‌ایم روی این مجتمع‌های تجاری که رای کمیسیون ماده 100 شهرداری دارند و قاضی دادگاه نیز علیه‌شان حکم داده است.
اما پیگیر که شدیم ماجرا مفصل‌تر از این حرف‌هاست و تا این حد شسته رفته نیست. یک فعال صنف مشاوره و پیمانکاری که می‌گوید اهالی این صنف نیز طبق قانون مثل پزشکان و وکلا می‌توانند در ساختمان‌های مسکونی دفترکار راه بیندازند، به ما می‌گوید وقتی به خاطر مشکلات مالی مجبور شد دفتر بزرگ قبلی را پس دهد و واحدی کوچک تر درساختمانی مسکونی اجاره کند، ناگهان بی اخطار قبلی با سدی از نیوجرسی‌ها مقابل ساختمان مواجه شد که همسایه ها، هم زل زده بودند به آنها و هم به او، با این ترس که نکند او خلافش سنگین باشد.
آمدن نیوجرسی‌ها بی اخطار قبلی البته داستان امروز و دیروز نیست و سال‌هاست این ماجرا به شیوه‌های مختلف روایت می‌شود. شورای شهرچهارم تهران هنوز دایر بود و ابوالفضل قناعتی عضو هیات رئیسه آن، که به حضور پررنگ نیوجرسی‌ها درشهر واکنش نشان داد و گفت دربسیاری از موارد پس از مشخص شدن تخلف، نیوجرسی‌ها مقابل بناها علم می‌شوند، درحالی که با گذشت زمان و رفع نشدن تخلفات، شهرداری تازه از طریق مراجع قضایی وارد کار می‌شود.
از زمان ادای این جمله تا امروز نزدیک به سه سال گذشته ولی اقدام سلیقه‌ای برخی شهرداری‌ها در برخورد با متخلفان، حتی جلوتر ایستادن آنها از مراجع قضایی همچنان ادامه دارد. سعید سادات‌نیا، کارشناس مسائل شهری البته به ما می‌گوید این برخوردهای سلیقه‌ای ناشی از نبود یکپارچگی در مدیریت و مدیریت‌های ملوک الطوایفی است.
شهر زشت کن‌ها
نیوجرسی‌ها هرجا که باشند یک عالم زشتی با خود دارند مثل زباله‌ها و نخاله‌هایی که دور و برشان جمع می‌شود و چه آنجا که برخی مردم نیوجرسی‌ها را از جایشان تکان می‌دهند و به هر چه مانع سیمانی و بتنی است، دهن کجی می‌کنند.
رفتگرها معمولا دور و بر این بلوک‌های گنده سیمانی را جارو نمی‌کنند. پشت نیوجرسی‌ها، عده‌ای هم به گمان زباله‌دانی، آشغال‌ها را پرت می‌کنند در فضای خالی مانده نیوجرسی تا در و دیوار. رفتارصاحبان و مستاجران این ساختمان‌ها اما از این هم زشت‌تر است وقتی نیوجرسی‌ها را چند نفری هل می‌دهند و جابه‌جایش می‌کنند و راهی باز می‌کنند به درون ساختمان و دوباره مشغول کسب و کار می‌شوند.
چهره زشتی که نیوجرسی‌ها به شهرها و محلات می‌دهند البته موضوعی است که کمتر درباره‌اش حرف زده شده و کمتر مورد توجه قرارگرفته است، شاید به‌دلیل توضیحی که محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران داده و یک‌بار در گفت‌وگو با پانا شرح داده که بسیاری از مردم یا از حقوق خود با خبر نیستند یا اگر هستند اراده‌ای برای پیگیری و تحقق حقوق خود ندارند و لاجرم اعتراض نمی‌کنند.
با این حال ضربه‌ای که نیوجرسی‌ها بر زیبایی شهرها، خیابان‌ها و محلات وارد می‌کنند کسانی مثل سعید سادات‌نیا، کارشناس مسائل شهری و زهرا صدراعظم نوری عضو شورای شهرتهران در گفت‌وگو با ما تایید می‌کنند. نوری البته این مشکل را که ساکنان برخی ساختمان‌های مسدود شده با نیوجرسی به آنها دهن‌کجی می‌کنند و با بودنشان همچنان به کسب و کار خویش ادامه می‌دهند، نیز تایید می‌کند و راه از بین رفتن زشتی نیوجرسی‌ها را تشدید نظارت‌ها معرفی می‌کند.
او می‌گوید مسلما نیوجرسی‌ها به خودی خود بازدارندگی لازم را ندارند و لازم است برای جلوگیری از تداوم تخلفات یا دور زدن نیوجرسی‌ها، شهرداری‌های ناحیه و شرکت شهربان و حریم بان که کارش کنترل رفتار واحدهای ساختمانی است جدی تر به حوزه نظارت وارد شوند.
نیوجرسی قانونی است؟
البته مشکل فقط این نیست که نیوجرسی‌ها به معنی واقعی کلمه سدمعبر می‌کنند و می‌توانند برای مردم مایه آزار یا حتی آسیب جسمی باشند. مشکل اصلی در این سوال نهفته است که آیا استفاده از نیوجرسی‌ها وجاهت قانونی دارد یا بازهم پای اعمال سلیقه در میان است؟
پاسخ کارن روحانی، عضوهیات مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز و وکیل دادگستری به این پرسش منفی است. او به ما توضیح می‌دهد نصب نیوجرسی عملی قهرآمیز است که با هدف تمکین افراد از مدیریت شهری استفاده می‌شود به این امید که افراد بدهی‌های خود را با شهرداری‌ها تسویه کنند؛ درحالی که استفاده از نیوجرسی‌ها در قانون هیچ جایگاهی ندارد. در واقع قانون می‌گوید اگرخلافی صورت گرفت واحد متخلف باید پلمب شود و اگر خلافی رخ نداد نباید اقدامی علیه کسی انجام داد که به این ترتیب واضح است در قانون هیچ راه میانه‌ای پیش‌بینی نشده و استفاده از نیوجرسی نه زیباست ونه منطبق با قانون.
زهرا صدراعظم نوری، عضو کمیسیون ماده 100 شهرداری تهران نیز به ما می‌گوید زمانی که کمیسیون به‌واسطه تخلفات یک ساختمان علیه آن رای می‌دهد هرگز از واژه نیوجرسی برای مسدود کردن استفاده نمی‌کند، بلکه در رای خود کلماتی همچون رفع خلاف، تعطیلی یا قلع را به کار می‌برد. نوری تصریح می‌کند نصب نیوجرسی مقابل ساختمان‌های متخلف روش ابداعی شهرداری است و هیچ حکمی استفاده از این روش را تایید نمی‌کند.
پاسخ این سوال را که پس چرا با این که نیوجرسی هیچ جایگاهی در قانون ندارد شاید بشود در توضیحات سعید سادات‌نیا، کارشناس مسائل شهری جست‌وجو کرد که می‌گوید شهرداری تهران به‌عنوان نهادی که خدماتی با گستره ملی ارائه می‌کند، هزینه‌های زیادی دارد و طبیعی است باید دنبال کسب درآمد باشد. یکی از اهرم‌های مورد استفاده شهرداری در دوره‌های مختلف مدیریت شهری، برخوردهای قهری با واحدهای تجاری متخلف یا بدهکار از طریق استقرار بلوک‌های نیوجرسی بوده که هدفش احیای مطالبات معوق شهرداری و کسب درآمد است. از این منظر می‌توان به شهرداری‌ها حق داد چون افرادی که از قوانین تخطی می‌کنند یا عوارض و مالیات خود را نمی‌پردازند به هرحال باید با روشی به تسویه بدهی خود مجاب شوند اما مشکل این است که شهرداری در این راه معمولا از روش‌های خشن استفاده می‌کند.
با این توضیحات چاره‌ای نیست که حکم کنیم حضور نیوجرسی‌ها در شهرها عین بی قانونی است ولی چون راحت‌ترین راه و احتمالا یکی از هول برانگیزترین روش هاست، همچنان در دستور کار شهرداری‌ها قرار دارد. البته اگر اینها بخواهند روش‌های مسالمت‌آمیزتری را در برخورد با متخلفان اعمال کنند، قطعا راه‌های بهتری نیز وجود دارد؛ مثل راهی که مدنظر سادات نیاست و مربوط می‌شود به استفاده از از اهرم‌های قانونی مثل قطع کردن آب ، برق و گاز واحدهای متخلف به جای نصب نیوجرسی‌های بدمنظر و توهین‌آمیز. اما قطعا دنبال این راه‌ها رفتن، هم زمانبرتر از نصب نیوجرسی است و هم نیازمند دوندگی‌های بیشتر. پس نیوجرسی‌ها می‌آیند و می‌روند و تهدید می‌کنند چون احتمالا زودتر از بقیه راه‌ها شهرداری‌ها را به طلب شان می‌رساند و در این مسیر چه باک اگرخیابان‌ها و محلات زشت شوند و سدمعبری رخ دهد و حقوق شهروندی پایمال شود.

اگر حادثه‌ای رخ دهد

پنج سال پیش حادثه‌ای در تبریز رخ داد که نقش اولش را یک نیوجرسی بازی کرد. نیوجرسی را شهرداری مقابل مغازه‌ای متخلف گذاشته بود اما به دلایلی نامعلوم واژگون شد و جان دخترک تبریزی را گرفت و پدرش را مجروح کرد. از آن سال به بعد نام نیوجرسی با حادثه عجین است و این نام مترادف است با بروز خطرات احتمالی برای مردم. درحالی که به روایتی اگر حادثه‌ای به سبب وجود این نیوجرسی‌ها برای مردم رخ دهد صاحبان ساختمان‌های مسدود شده مقصرند اما کارن روحانی، وکیل دادگستری به صراحت می‌گوید اگر حادثه‌ای رخ دهد و جان کسی به خطر بیفتد، مسؤول مستقیم آن کسی است که نیوجرسی‌ها را در محل گذاشته یعنی همان شهرداری‌ها.

مریم خباز

جامعه