15 میلیارد دلار پول توجیبی اروپایی

به بیان دیگر دولت حاضر است در قبال دریافت 15میلیارد دلار در طی 4 ماه، از گام‌های برداشته شده عقب نشینی کرده و برجام را بطور کامل اجرا کند. به همین منظور، مذاکرات با فرانسه همچنان ادامه دارد. درباره این رفتار دولت نکاتی وجود دارد:
اولا گرفتن 15 میلیارد دلار از اروپا که صرفا می‌تواند برای واردات غذا و دارو استفاده شود، چه نسبتی با تعهدات اروپا (مندرج در ضمیمه دوم برجام) دارد؟ چرا دولت رضایت می‌‌دهد در ازای دریافت این مبلغ، چشم خود را بر «خروج شرکت‌های اروپایی از ایران، جلوگیری از تجارت طلا و فلزات گرانبها، فروش قطعات خودرو، صادرات نفت و محصولات پتروشیمی، فعالیت بنادر و کشتیرانی، روابط بانکی و کارگزاری و...» توسط اروپا ببندد؟
ثانیا در شرایط موجود، چه تضمینی وجود دارد که 15 میلیارد دلار اروپایی به سرنوشت 18 میلیارد دلاری که با سوءتدبیر دولت از دست رفت، دچار نشود؟ مسأله کشور قبل از به دست آوردن ارز، شیوه مصرف آن است. حقیقت این است که پس از تحریم فروش نفت ایران، دولت در تامین بودجه مصرفی خود دچار مشکل شده است، چرا که بخش مهمی از بودجه به درآمدهای نفتی وابسته بود. اما با این وجود برای تامین بودجه خود، نه به دنبال منابع جدید می‌رود و نه حاضر است مصارف غیرضروری را اصلاح کند.
مدتی قبل مرکز پژوهش‌های مجلس برنامه‌ای برای اداره کشور بدون نفت منتشر کرد که طبق آن دولت می‌تواند کل کسری بودجه خود (حدود صدهزار میلیارد تومان) را از روش‌هایی مانند جلوگیری از فرارهای مالیاتی، جلوگیری از قاچاق سوخت، مولدسازی دارایی‌های دولت و ... تامین کند. اما دولت به جای اصلاحات اصولی در ساختاری بودجه، همچنان به دنبال دریافت پول از اروپا است.
ثالثا آیا دولت محترم با خود اندیشیده است که بعد از 4 ماه، چه سناریویی پیش روی ما خواهد بود؟ تا چند ماه و چند سال باید منتظر باشیم تا اروپایی ها به حساب ما پول واریز کنند و به وسیله آن، غذا وارد کنیم؟ پس از چند دوره دریافت این مبلغ، چشمان ایران به دستان اروپا بوده، و برنامه‌ریزی‌های کشور به سمت وابستگی به اروپا خواهد رفت. پس از وابستگی، در صورتی که اروپا از پرداخت این مبلغ خودداری کند، چه اتفاقی برای ایران خواهد افتاد؟ تجربه خروج شرکت‌های اروپایی از ایران و قطع خرید نفت ایران نشان می‌دهد که باید با احتیاط بیشتری با اروپا تعامل کنیم.

حسین حاجیلو

کارشناس مسائل تحریم