دام قاچاقچیــان برای زنــان

چرا آمار زنان در قاچاق مواد مخدر تکان‌دهنده است، اما حضور مردان در این میان بدیهی به نظر می‌رسد؟ یک کلیشه ذهنی وجود دارد مبنی بر این‌که قاچاق مواد مخدر کاری مردانه است! چرا که همیشه این باور وجود داشته که سوداگران مرگ باید مرد باشند. البته که ریشه و منشأ این کلیشه ذهنی قابل باور است؛ بسیاری معتقدند در ایران به دلیل این‌که زنان بیشتر از مردان به قوانین پایبند هستند و همچنین توجه به فرهنگ ایرانی- اسلامی باعث شده تعداد زندانیان زن نسبت به مردان زندانی کمتر باشد. شاید همین کلیشه ذهنی است که بسیاری را مجاب کرده زنان را قربانی سوداگری‌شان کنند. سعید صفاتیان، کارشناس و تحلیلگر اعتیاد است، او در این باره به جام‌جم می‌گوید شک به زنان در جا‌به‌جایی مواد مخدر کمتر است و همین باعث می‌شود زنان در این حوزه در معرض ارتکاب جرم بیشتری باشند.
فارغ از این بسیاری از قاچاقچیان مواد مخدر به دلیل نا آگاهی زنان در این حوزه از آنها سوءاستفاده می‌کنند به این مفهوم که آنها می‌دانند قیمت توزیع کنندگان زن مواد مخدر بسیار پایین‌تر از مردانی است که دست به این‌کار می‌زنند. این را می‌شود در لابه‌لای حرف‌های معصومه آقاپورعلیشاهی هم دید. او در گفت‌وگویش با خبرگزاری مجلس می‌گوید: «‌یکی از زنانی که با این جرم در زندان به سر می‌برد، به ازای جابه‌جایی نیم کیلو شیشه تنها 50 هزار تومان دریافت کرده بود و این در حالی است که مردان برای حمل این میزان مواد مخدر حداقل صد میلیون تومان دریافت می‌کنند!»
آن‌طور که از حرف‌های نایب رئیس فراکسیون زنان مجلس می‌توان متوجه شد نبود آگاهی و نیاز مالی دو عاملی است که زنان را به مسیری هدایت می‌کند تا با دریافت کمترین مبلغ حاضر به جابه‌جایی حجم زیادی از مواد‌مخدر شوند، بنابراین زنان طعمه خوبی برای قاچاقچیان مواد مخدر خواهند بود.
یک غفلت زنانه
البته که اینها تنها عواملی نیست که زنان را در تیررس ارتکاب چنین جرایمی قرار داده است. هر چند نباید از قربانی بودن بسیاری از این زنان در این میانه چشم‌پوشی کنیم، اما بد نیست بدانیم در برخی از موارد زنان برای توزیع مواد مخدر انتخاب می‌شوند چرا که انتخاب دیگری وجود ندارد. این شاید خلاصه برداشتی باشد که از حرف‌های سعید صفاتیان می‌توان متوجه شد. او به جام‌جم می‌گوید: بسیاری از مکان‌هایی که خانم‌ها امکان ورود به آنجا را داشته باشند نسبت به مردان بیشتر است، بنابراین با انتخاب زنان برای این کار قاچاقچیان مواد مخدر از گستره جغرافیایی بیشتری برای توزیع مواد مخدر بهره‌مند می‌شوند.
مثال این کارشناس و تحلیلگر اعتیاد از این مکان‌ها یکی آرایشگاه‌های زنانه است و دیگری باشگاه‌های ورزشی. پیش از این هم اخبار بسیاری در رابطه با آرایشگاه‌های زنانه‌ای که محل توزیع مواد مخدر بوده‌اند منتشر شده است. باور اشتباهی میان برخی زنان وجود دارد که مصرف شیشه می‌تواند به سرعت وزن آنها را کاهش دهد، همین باور است که برخی از این آرایشگاه‌های زنانه را به محلی برای توزیع مواد مخدر تبدیل کرده است. این را وقتی می‌توان مستندتر عنوان کرد که بدانیم الگوی مصرف مواد مخدر میان زنان در ایران طی ده سال گذشته تغییرات بسیاری کرده است و گل و شیشه حالا دو ماده مخدر رایج میان زنان است. آن‌طور که صفاتیان می‌گوید درصد بالایی از مصرف‌کنندگان مواد مخدر میان زنان با شیشه و گل شروع کرده‌اند و هدفشان از این کار یا تفننی و لذت‌جویی بوده است یا همان باور اشتباهی که اشاره شد.
معصومه آقاپورعلیشاهی هم به وجود این آرایشگاه‌های زنانه اشاره دارد، هرچند اشاره او قدری تلخ‌تر است چرا که او می‌گوید با بازدید از بند زنان زندانی بسیاری از زنانی را مشاهده کرده است که هیچ تقصیری در رابطه با دستگیری‌شان متوجه آنها نبوده است جز غفلت کردن. او می‌گوید: «برخی زنانی که به جرم حمل مواد مخدر در زندان هستند، بعد از ورود به سالن‌های آرایش درگیر این مشکل شده‌اند، چراکه افرادی با سوءاستفاده از یک لحظه غفلت آنها بعد از این‌که پلیس برای دستگیری توزیع‌کنندگان مواد مخدر شیشه وارد این فضا شده است، مواد مخدر را در کیف‌شان گذاشته‌اند و آنها نیز نتوانسته‌اند بی‌گناهی خود را ثابت کنند.»
زنان در قاچاق مواد از مردان پیشی گرفتند
شاید 7000 نفر رقم قابل توجهی نباشد اما وقتی بدانیم این تعداد هر کدام کانون محوری یک خانواده را تشکیل می‌دهند متوجه می‌شویم که با گستره فراگیرتری در این ماجرا روبه‌رو هستیم. آن هم وقتی که با توجه به حرف‌های کارشناسان و مسؤولان، بسیاری از این افراد بیش از آن‌که مجرم باشند قربانی‌اند. واکاوی دلایل این امر هم گستره بیشتری از علت‌هایی را شامل می‌شود که در این گزارش جمع و جور به آن اشاره شد. وگرنه کیست که نداند غفلت و ناآگاهی این زنان معلول نظام گسسته اقتصادی یا همان درد معیشت است. در این میان نشانه رفتن دستگاه‌ها و نهادهای سیاست‌گذار برای مبارزه با مواد مخدر هم چاره کار نیست چرا که می‌دانیم ایران سالانه 200هزارمیلیارد تومان بابت مصرف مواد مخدر زیان می‌کند در حالی که مجموع بودجه مبارزه با مواد مخدر میان همه 22 دستگاه متولی این امر تنها 300 میلیارد تومان است. هرچند تعداد مصرف‌کنندگان مواد مخدر میان زنان در ایران کمتر از بسیاری از کشورهای اروپایی است اما جالب این‌که تعداد توزیع‌کنندگان مواد مخدر میان زنان ایران از آنچه به آن «میانگین جهانی» می‌گویند بسیار بیشتر است. آن‌طور که نایب رئیس فراکسیون زنان مجلس می‌گوید هم‌اکنون جرم زنان در حمل مواد مخدر در زندان‌های کشور به‌طور متوسط 56 درصد بالاتر از میانگین جهانی است و این آمار در بین مردان با همین جرم تنها 42 درصد است.

زنان آسیب‌پذیرتر دربرابر اعتیاد

رضا دانشمند/ روانپزشک و درمانگر اعتیاد : واقعیتی که درباره اعتیاد زنان باید پذیرفت این است که گرایش به مصرف مواد مخدر در میان زنان سیر سریع‌تر و مخرب‌تری از مردان دارد. به همین دلیل کشیده شدن به رفتارهای پرخطر و وارد شدن آسیب‌های جسمی و روحی ناشی از مصرف مواد در خانم‌ها بیشتر از آقایان است. همچنین مصرف مواد مخدر برای زنان آسیب‌های اجتماعی بیشتری را به همراه خواهد آورد، زیرا هنوز هم در جامعه ما زدن برچسب اعتیاد به یک زن، تبعات بیشتری را در زندگی او ایجاد خواهد کرد. از سوی دیگر، شیوع اعتیاد در میان زنان، بسیار به خانواده و اطرافیان آنها وابسته است. به این صورت که وجود یک همراه مصرف‌کننده در میان اعضای خانواده،
خود به کشیده شدن بیشتر زنان به مصرف مواد دامن می‌زند. این موضوع درباره سوق داده شدن زنان به جرایمی مثل خرده‌فروشی مواد مخدر نیز صادق است و در موارد بسیاری دیده می‌شود خیلی از زنان به‌خاطر داشتن همسران خرده‌فروش به حمل مواد مخدر روی آورده‌اند. البته این نکته را نیز نباید فراموش کرد که قطع مصرف مواد مخدر نیز در میان زنان خیلی بیشتر از مردان به شرایط زندگی و اعضای خانواده آنها بستگی دارد.
اما مهم‌ترین علتی که می‌توان برای کشیده شدن خانم‌ها به حمل مواد مخدر بیان کرد، نبود استقلال مالی در میان بیشتر زنان و نداشتن توانایی برای تامین هزینه‌های مصرف در بین زنان معتاد است. در واقع، برخی زنان چون منابع درآمدی محدودتری دارند و از نظر مالی به اطرافیان خود وابسته هستند، وقتی می‌بینند نمی‌توانند برای تامین مخارج اعتیادشان به دیگران تکیه کنند، به خرده‌فروشی مواد مخدر روی می‌‌آورند.
البته اصولا درباره دلایل گرایش زنان به مصرف مواد مخدر یا سوء استفاده از آنها برای خرده‌فروشی، نمی‌توان به طور قطع سخن گفت؛ چون این ماجرا ابعاد پیچیده‌ای دارد. اما شکی نیست زنان چه در زمینه مصرف مواد و چه در زمینه حمل آن، نسبت به مردان بیشتر در معرض آسیب هستند و خطرات بیشتری آنان را تهدید می‌کند.

میثم اسماعیلی

جامعه