در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
1. به نظر بنده مهمترین عامل افزایش مصرف کالای ایرانی در سالجاری، اثرگذاری رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی است. ایشان در سالهای اخیر مرتبا بر حمایت از تولید داخلی و کمک به اشتغال کارگران ایرانی تاکید کردهاند و در نامگذاری سالهای متوالی، این موضوع را مدنظر قرار دادهاند. تاکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب موجب شده یک هنجار و آگاهی عمومی نسبت به حمایت از کالای ایرانی ایجاد شود و مردم به تدریج پذیرفتهاند خرید کالای ایرانی یعنی ایجاد شغل برای هموطنان و درآمدزایی برای کارگران ایرانی. اکنون اگر یک پذیرش عمومی درباره حمایت از کالای ایرانی تشکیل شده، دلیل اولش همین ریلگذاری رهبر معظم انقلاب بوده است.
2. دومین عامل در گسترش نسبی فرهنگ خرید کالای ایرانی را جریانسازی رسانه ملی میدانم. رسانه ملی به عنوان واسط و کانال اطلاعرسانی در جهت ترغیب مردم به خرید کالای ایرانی و تبلیغ تولیدات داخل، به خوبی عمل کرده است. متاسفانه در شرایطی که رسانههای خبری مکتوب و آنلاین، چندان به وظیفه خود در حمایت از تولید داخلی عمل نمیکنند و درگیر بازیهای جناحی خود هستند، شبکههای مختلف صداوسیما به خوبی با توقف تبلیغ کالاهای خارجی، تبلیغ رایگان یا با هزینه پایین کالاهای ایرانی، ساخت مستمر برنامههای جریانساز در جهت حمایت از کالای ایرانی و استفاده از ظرفیت برنامههای شاخص و پرمخاطب در این زمینه، اقدام به فرهنگسازی برای حمایت از کالای ایرانی کردهاند.
3. سومین عامل در زمینه افزایش خرید کالاهای ایرانی، حمایتهایی است که از صنایع داخلی صورت گرفته هرچند به طور ناقص بوده است. بنده معتقدم حمایتهایی که در سالهای اخیر از صنایع داخلی صورت گرفته، همهجانبه نبوده وگرنه تولیدات داخلی اوضاع به مراتب بهتری داشتند.
4. عامل چهارم، افزایش نرخ ارز بوده که سبب شده کالاهای وارداتی گران شود و قیمت نسبی تولیدات داخلی نسبت به رقبای خارجی، پایینتر تعیین شود.
5. کاهش قدرت خرید مردم در سال جاری باعث شده توان آنها برای خرید کالاهای وارداتی که اکنون گرانتر عرضه میشود، کاهش یابد. در نتیجه کالاهای داخلی که قیمت نسبی پایینتری دارند، تقاضای بیشتری خواهند داشت.
کارهایی که باید بشود
حمایت از کالا و تولید داخلی، نیازمند تغییرات اساسی در سیاستهای اقتصادی کشور است که در ادامه به آنها اشاره میکنم:
1. در گام اول، باید سیاستهای ولنگاری تجاری که به جان اقتصاد ملی افتاده متوقف شود. به رغم مصوبات نصف و نیمه دولت در سال جاری در زمینه ممنوعیت واردات برخی کالاها، همچنان اجناس خارجی به وفور در بازار دیده میشود. تا زمانی که کالای بدیل خارجی به وفور در بازار عرضه شود، انگیزه خرید کالاهای داخلی تضعیف میشود. بررسیهای میدانی نشان میدهد بیش از 95 درصد بازار مرکزی تهران که مرکز توزیع کالا به سایر نقاط کشور است، در اختیار کالاهای خارجی است. این وضعیت خصوصا در بازار کالاهای زینتی، آرایشی، پوشاک، پارچه، لوازم خانگی و لوازمالتحریر عیان است. اکثر شاغلان در بازار هم یا واردکننده کالایند یا واسطههای واردکنندگان هستند.
2. طرز فکر مسؤولان و سیاستگذاران درباره علت اقبال مردم به کالاهای خارجی بایستی اصلاح شود. این اشتباه است که گفته میشود چون تولید داخلی نیست یا ضعیف است، کالا وارد میشود و مردم به جنس خارجی اقبال دارند. اتفاقا برعکس، واقعیت آن است که چون کالا به وفور وارد و عرضه میشود، جایی برای تولید داخل باقی نمیماند. واردات، مانع تولید و عرضه کالای داخلی شده و کالای وارداتی، جای کالای داخلی را تنگ کرده است. واردات، الگوی مصرف ما را خراب کرده است.
3. با سیاست تنظیم عرضه، باید تقاضا را مدیریت کرد. هماکنون بنکداران،عمدهفروشان و خردهفروشان انگیزهای برای فروش کالای ایرانی ندارند. در شرایط فعلی این عرضه است که بر تقاضا سوار شده است. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته با مدیریت عرضه، نوع تقاضا را تنظیم میکنند. ما هم باید با عرضه، به تقاضا خط بدهیم؛ یعنی وقتی مردم در بازار، کالای داخلی را به وفور ببینند و کالای خارجی به طور محدود عرضه شود، به تدریج به خرید کالای ایرانی عادت میکنند.
4. از نقش رسانهها در فرهنگسازی خرید کالای ایرانی نباید غافل بود. اگر همه رسانههای مکتوب و آنلاین خط مشی صداوسیما در جهت حمایت از کالای ایرانی را در پیش بگیرند، اوضاع برای کالای ایرانی به مرور بهتر میشود و ذائقه مردم نسبت به جنس ایرانی، بهبود مییابد.
5. مسؤولان و دولتمردان باید به تاسی از رهبر معظم انقلاب اسلامی یکصدا مردم را به الگوی زندگی ایرانی-اسلامی و خرید کالای ایرانی دعوت کنند و از نگاه به خارج و امید به اروپا و غیراروپا اجتناب کنند.
6. مسؤولان علاوه بر دعوت مردم به حمایت از کالای ایرانی باید به الگوی رفتاری اوایل انقلاب و دهه 60 برگردند که خوداتکایی و توجه به اقتصاد داخلی در اولویت بود. به قول معروف الناس علی دین ملوکهم؛ وقتی مردم رفتار مسؤولان در مصرف کالای داخلی را ببینند، خود آنها نیز به این سمت سوق پیدا میکنند.
7. نیاز به واردات را به حداقل برسانیم. وقتی بخش اعظم واردات کالاهای غیرضروری را ممنوع کنیم، حجم تقاضای ارز نیز کاهش خواهد یافت که این مساله سبب کاهش قیمت ارز هم میشود. همچنین با مدیریت مسافرتهای خارجی و افزایش عوارض سفرهای خارجی تفریحی، تقاضای ارز کاهش مییابد.
8. رهایی کشور از سلطه دلار و یورو با انعقاد قراردادهای پولی دوجانبه و چندجانبه با شرکای تجاری و انجام مبادلات با این کشورها با پولهای ملی، موجب کاهش حساسیت اقتصاد به نرخ ارز خواهد شد. افزایش نرخ ارز باعث افزایش هزینه تولید داخلی هم میشود، چون بر اساس قانون ظروف مرتبطه ابوریحان بیرونی، افزایش نرخ ارز که موجب گران شدن کالاهای وارداتی میشود به کالاهای داخلی هم تسری مییابد، هرچند به اندازه گرانی کالاهای وارداتی نیست.
دکتر عبدالمجید شیخی
اقتصاددان
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد