با شنیدن نام مسابقات رباتیک شاید منتظر رویارویی با زمین‌های متعدد مسابقه باشید که در هر کدام از آنها ربات‌های انسان‌نما در رشته‌ای خاص در حال رقابت با یکدیگر هستند. اما داستان ربات‌ها به همین‌جا ختم نمی‌شود. مسابقات فیراکاپ آزاد ایران در دو بخش دانش‌آموزی و دانشجویی با نگاه مساله محور به‌دنبال پیدا کردن بهترین کاربردهای استفاده از ربات‌ها و هوش‌مصنوعی برای رفع مشکلات روزمره است.
دکتر سروش صادق‌نژاد، رئیس کمیته فنی جشنواره رباتیک ضمن ابراز رضایت از روند برگزاری جشنواره و کمیت و کیفیت طرح‌های شرکت‌کننده به جام‌جم می‌گوید: «رویداد رباتیک امسال در سه بخش مسابقات، نمایشگاه صنعتی و بخش رویداد فناوری و نوآوری برگزار شد. در بخش مسابقات دانشجویان و دانش‌آموزان در قالب 192 تیم دانش‌آموزی و 110 تیم دانشجویی در 28 لیگ با هم به رقابت پرداختند.» امسال ایران میزبان حدود 12 کشور در این دوره از مسابقات بود که روسیه، تایوان و کره جنوبی بیشترین تعداد تیم‌های خارجی را تشکیل می‌دادند.
دکتر صادق‌نژاد در این باره می‌گوید: «مجموع کشورهای شرکت‌کننده در این مسابقات حدود 15 کشور بود که برخی از آنها به صورت مجازی اقدام به شرکت در مسابقات کردند.»
رئیس کمیته فنی جشنواره همچنین در ارتباط با بخش‌های نمایشگاه صنعتی و رویداد فناوری و نوآوری توضیح داد: «در این بخش 35 شرکت در حوزه رباتیک، اتوماسیون و هوش مصنوعی دستاوردهای خود را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دادند. در رویداد فناوری و نوآوری نیز دانشگاه‌های برتر کشور در حوزه رباتیک مانند دانشگاه شریف، شهید بهشتی، تهران، امیرکبیر و الزهرا در کنار چند شرکت دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌های فعال در این حوزه آخرین دستاوردهای خود را به نمایش گذاشتند.»
وی با اشاره به شکل‌گیری رویداد ربوتک برای اولین‌بار در این جشنواره افزود: «در این رویداد، استادان به نام کشور در حوزه رباتیک و شرکت‌های موفق این حوزه سخنرانی‌هایی را برای علاقه‌مندان راه‌اندازی کسب‌وکارهای رباتیک ارائه کردند. در حاشیه این سخنرانی‌ها، کارگاه‌های آموزشی راه‌اندازی کسب‌وکار نیز برگزار شد.»
دکتر صادق‌نژاد با اشاره به میزبانی ایران برای مسابقات جهانی فیرا در سال آینده می‌افزاید: «امسال با هدف افزایش آمادگی و سنجش توانمندی‌هایمان برای میزبانی مسابقات جهانی در سال آینده، محل جشنواره را به نمایشگاه بین‌المللی تهران تغییر دادیم تا ضمن ایجاد فضای بزرگ‌تر بتوانیم تعاملات خود را با دیگر مجموعه‌ها در افزایش آمادگی برای سال آینده افزایش دهیم.»
افزایش بازده کاردرمانی در بیماران اوتیسم
گروهی از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد موفق به ساخت رباتی برای تعامل بیشتر با بیماران اوتیسم شده‌اند. اوتیسم یا درخودماندگی، نوعی اختلال رشدی در روابط اجتماعی است. این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی اثر می‌گذارد. افراد مبتلا به اوتیسم، در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، تعاملات اجتماعی و ارتباط با دنیای خارج مشکل دارند.
مهران قره‌الحمید از طراحان این ربات هوشمند در مورد نحوه عملکرد آن به جام‌جم می‌گوید: «این ربات به‌عنوان ابزاری هوشمند با کودکان مبتلا به اوتیسم ارتباط برقرار می‌کند و بر اساس برنامه‌ای که به آن داده شده، مانند معلم کاردرمانی در منزل تمریناتی را برای بهبود حرکات و گفتار به این کودکان می‌دهد.» وی درخصوص موارد آموزش این ربات توضیح می‌دهد: «در حال حاضر، برنامه‌های آزمایشی که برای این ربات تهیه کرده‌ایم، نحوه ایجاد ارتباط و سلام کردن آموزش داده می‌شود. در تمریناتی از آنها انجام حرکات بدنی مختلف مانند بالا آوردن دست، اشاره به نقطه‌ای خاص و... را می‌خواهیم. عملکرد این ربات طی استفاده مداوم موجب افزایش تمرکز و توانمندی‌های گفتاری حرکتی در این کودکان می‌شود.»
این گروه تحقیقاتی در حال حاضر با توجه به روند افزایشی کودکان مبتلا به اوتیسم در کشور، به‌دنبال جذب سرمایه برای تولید انبوه محصول خود با قیمتی مناسب هستند تا امکان استفاده از این ربات برای همه خانواده‌های درگیر این بیماری فراهم شود. به گفته قره‌الحمید بر اساس بررسی‌های انجام شده، این ربات می‌تواند تا 18درصد بهتر از روان‌درمانگران مراکز سلامت با کودکان مبتلا به اوتیسم ارتباط برقرار کند.
چرخ خرید هوشمند در آینده‌ای نزدیک
گروهی از دانشجویان دانشکده فنی‌وحرفه‌ای شهید شمسی‌پور با نام گروه رباتیک امید (Hope) موفق به ساخت ربات‌های ترابری هوشمند شده‌اند. این ایده که از آغاز طراحی تا پایان ساخت حدودا دو سال زمان برده است با هدف جابه‌جایی هوشمند کالاها در انبارهای صنعتی و ساخت چرخ خرید هوشمند شکل گرفته است.
پدرام رسولی از اعضای این تیم در مورد عملکرد این ربات توضیح می‌دهد: در ساخت این ربات از دوربین ویژه‌ای استفاده شده که براساس الگوریتم‌های نرم‌افزاری قادر به شناسایی فرد و دنبال کردن او بدون برخورد با موانع است. همچنین در صورت تمایل می‌توان برنامه این ربات را طوری طراحی کرد که در پایان خرید با اشاره دست فرد به محل استقرار خود بازگردد. وی به خصوصیت دیگر مورد استفاده در این ربات ترابری اشاره می‌کند و می‌افزاید: در ساخت نوع دیگری از این ربات از چرخ‌های مکانوم استفاده شده که به ربات این امکان را می‌دهد که بدون جابه‌جایی، چرخ بتواند جهت حرکت خود را به چپ یا به راست تغییر دهد و یا در جای خود بچرخد.
رسولی همچنین از نحوه همکاری در دانشکده فنی‌وحرفه‌ای برای اختصاص کمک‌هزینه‌های پژوهشی ابراز نارضایتی می‌کند و و می‌افزاید: مراحل اداری طولانی و همکاری‌نکردن افراد مسؤول در دانشکده فنی‌وحرفه‌ای ما را تا حدی با مشکلاتی برای تامین هزینه‌های مورد نیاز این طرح روبه‌رو کرد. در حال حاضر به دنبال جذب سرمایه برای توسعه این ربات‌های هوشمند از شرکت‌های سرمایه‌گذار هستیم و این مسابقات این امکان را فراهم آورد تا با دو شرکت تاکنون وارد مذاکرات اولیه شویم.
3 تیم از روسیه با سرمایه‌گذار پولدار!
آزِر بابائف (Azer Babaev) سرمایه‌گذار روسی است که براساس علاقه‌ای که داشته تصمیم می‌گیرد از ثروت خود برای سرمایه‌گذاری در دانشگاه فیزیک و فناوری مسکو (MIPT) که در آن تحصیل کرده استفاده کند. بابائف به تازگی توانسته آزمایشگاه رباتیکی را در این دانشگاه راه‌اندازی کند. او به همراه 9 دانشجوی رباتیک این آزمایشگاه در قالب سه تیم برای شرکت در مسابقات فیراکاپ به ایران آمده بود. از آنجا که این آزمایشگاه از سه ماه پیش آغاز به کار کرده بود، این سه تیم برای ساخت ربات‌های مسابقه‌ای خود از ربات‌های استاندارد آماده استفاده کردند. بابائف در این خصوص به جام‌جم گفت: «هر سه ربات روسی ما براساس اهداف جدیدی که برایشان تعریف کردیم در آزمایشگاه بهینه‌سازی شدند. این موارد شامل برخی تغییرات ساختاری مانند تغییر در پاها، مفاصل، ابعاد بدنه و بیشتر از همه نرم‌افزارهای هدایتگر آنها بود؛ زیرا گرچه ساختار کلی ربات‌ها مشابه هم است اما هر کدام از آنها براساس کاربردی که خواهند داشت به برخی اصلاحات و ریزه‌کاری‌هایی برای افزایش توانمندی خود نیاز داشتند.» این سه ربات روسی در سه رشته ورزشی تیراندازی با کمان، دویدن مستقیم و عقبگرد و فوتبال در هشتمین مسابقات رباتیک ایران شرکت کردند.
البته ظاهرا آماده‌سازی ربات‌ها در این مدت کوتاه موجب شده بود این سه تیم با برخی مشکلات در آماده‌سازی آنها برای مسابقات روبه‌رو شوند، به طوری که ربات فوتبالیست در زمان گفت‌وگو که کمی پیشتر از زمان اجرای مسابقات بود، هنوز در چمدانش بود و آماده راه‌اندازی نبود!
بابائف ضمن ابراز خرسندی از شرکت در مسابقات رباتیک ایران، می‌گوید: «راستش را بخواهید اعضای تیم ما پیش از ورود به ایران رغبت زیادی برای حضور در این مسابقات نداشتند و تصور ما از ایران کشوری کاملا تاریک و بسته بود اما نحوه تعامل و مهمان‌نوازی ایرانی‌ها در این چند روز نظر همه ما را نسبت به این کشور زیبا تغییر داد و می‌توانم با اطمینان بگویم که همه ما مشتاقیم تا در دوره‌های بعدی این مسابقات نیز شرکت کنیم.»
با هوش‌مصنوعی ایمن‌تر برانید
محمدرضا بهمنی و مصطفی رضایی به عنوان گروهی از پارک علم‌وفناوری استان فارس در مسابقات ربوکاپ شرکت کرده بودند. این گروه که با نام شرکت «هوش مصنوعی رباتیک ایرانیان» موفق به طراحی سامانه‌ای هوشمند برای خودروهای سواری سنگین و سبک شده‌اند که علاوه بر امکانات ضد سرقت مانند ردیابی با کمک دو دوربین خارجی و داخلی خطرات احتمالی را در زمان رانندگی به راننده هشدار می‌دهد و به این ترتیب قادر است میزان تصادفات را کاهش دهد.
بهمنی در رابطه با نحوه عملکرد این سامانه توضیح می‌دهد: «دوربین خارجی این سامانه موانع، افراد و عکس‌العمل خودروی جلویی مانند ترمز ناگهانی را به سرعت شناسایی کرده و به راننده در خصوص خطرات احتمالی هشدار می‌دهد. همچنین دوربینی داخلی نیز در این سامانه تعبیه شده که می‌تواند رفتارهای پرخطر راننده مانند خواب‌آلودگی، حواس‌پرتی، صحبت‌کردن با تلفن همراه یا خوردن و آشامیدن را به‌صورت پیام‌های هشداردهنده اطلاع دهد و مانع از بروز تصادفات رانندگی شود.» وی در ادامه تصریح می‌کند: «این سامانه قادر به اعلام وضع هوا و خبرهای روز به زبان فارسی نیز هست. همچنین در صورت سرقت خودرو علاوه بر قابلیت ردیابی، عکس فرد سارق را نیز ذخیره می‌کند که می‌تواند روند شناسایی و دستگیری سارق را افزایش دهد.» ایده این طرح از حدود سه سال پیش شکل گرفته و پس از ثبت آن تاکنون موفق به اخذ بیش از 19 رتبه بین‌المللی شده و در حال‌حاضر به صورت تجاری آماده فروش است.
تلاش 7 ساله برای ساخت ربات دونده
جِشیک جونگ (Jaesik Jeong) به همراه همسرش جی‌یون یانگ (Jeehyun Yang) از کشور کره با ربات دونده خود برای دومین بار در مسابقات فیراکاپ ایران شرکت کرده بود. جونگ دانشجوی دکتری رباتیک در کشور تایوان است و به همین دلیل این تیم نیز از جانب تایوان در مسابقات شرکت
کرده بود.
جونگ با اشاره به این که از سال‌ها پیش طراحی ربات خود را آغاز کرده، می‌گوید: «من از سال 1383/ 2005 طراحی ربات را آغاز کرده و از سال 1388 تاکنون در مسابقات گوناگون بین‌المللی شرکت کرده‌ام. طراحی رباتی که امسال برای مسابقات فیراکاپ آورده‌ایم از سال 1390 آغاز شد. ما این ربات را در سه اندازه مختلف ساخته‌ایم و تمام هزینه ساخت این ربات‌ها را از سرمایه شخصی خودمان تأمین کرده‌ایم. تاکنون موفق به کسب جوایز بین‌المللی متفاوتی برای کاربردهای متفاوت این سه ربات شده‌ایم.»
جونگ در ادامه با اشاره به این که سال گذشته نیز در مسابقات فیراکاپ ایران به همراه همسرش شرکت کرده بوده، می‌گوید: «سال گذشته تجربه بسیار شیرینی از شرکت در این مسابقات داشتیم، زیرا اولین سفر بعد از ازدواجمان بود. امسال نیز این مسابقات با سالگرد ازدواجمان همزمان شده و خوشحالیم امسال نیز در ایران هستیم. برای شرکت در مسابقات امسال، تغییرات نرم‌افزاری زیادی در ربات خود ایجاد کرده‌ایم تا عملکرد بهتر و سریع‌تری داشته باشد. ربات ما در بخش مسابقات دو مستقیم و عقبگرد با ربات‌های روسی و چینی رقابت خواهد کرد و می‌تواند به خوبی از موانع مسیر عبور کند.»
عسل اخویان طهرانی
دانش
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفت‌وگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
