با «دونالد سلمان» بیشتر آشنا شوید!

مسعود شجاعی طباطبایی از سردمداران این عرصه است که در تمام این سال‌ها موضوعات بسیاری از غزه و جنایت‌های رژیم صهیونیستی گرفته تا هولوکاست و ... را با برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای مختلف هدف قرار داده و در هر مقطعی با محوریت استکبارستیزی که موضوع نمایشگاه جدید او نیز هست، آثاری را ارائه کرده است. «دونالد سلمان» عنوان تازه‌ترین نمایشگاه اوست که در گالری حوزه هنری از روز گذشته برگزار شده و در آن ظلم و استکبار را در قالب کاریکاتور منعکس کرده است.

انعکاس جنایت‌های ادامه‌دار

طباطبایی که بعد از مدت‌ها این نمایشگاه‌ها را به صورت انفرادی برگزار کرده، درباره شکل‌گیری و آثاری که در آن وجود دارد، به جام‌جم گفت: مناسبت این نمایشگاه که مشخص است و من هم به دنبال آن بودم تا این اتفاق را در 13 آبان رقم بزنم. در این نمایشگاه دو مجموعه وجود دارد که یکی از آن‌ها شامل 45 اثر است و با موضوع استکبارستیزی شکل گرفته و دیگری با 40 اثر با عنوان مهاجرت و آموزش گام به گام به موضوع مهاجرت به آمریکا و تمام چالش‌هایی که در این مسیر وجود دارد می‌پردازد. در مجموعه اول که بخش اصلی نمایشگاه را شکل می‌دهد، با توجه به آن که در موضوع استکبار چند کشور با زور و قدرت خود به دیگر کشورها فشار می‌آورند، تلاشم این بود اقدامات سه رژیمی را که عامل این فشارها هستند منعکس کنم؛ به همین دلیل رژیم صهیونیستی، آمریکا و آل‌سعود را مدنظر قرار داده‌ام.

او ادامه داد: علاوه بر اینها اتفاقاتی هم که در این روزها در خبرها می‌بینیم، نشان از تناقضی دارد که آثار را به سمت کاریکاتور سیاه سوق می‌دهد. یکی از این‌ها که مرگ خاشقجی بود آدم را به یاد آیه مکرو و مکرا... می‌اندازد. چرا که به واسطه اقدامات رژیم آل‌سعود چندین سال است مردم یمن روز و شب ندارند و هر ده دقیقه یک کودک یمنی به خاطر جنگ، سوءتغذیه، دارو و... می‌میرد، اما مجامع مختلف درباره آن سکوت پیشه کردند به همین دلیل در جایی این مکر به خودشان برمی‌گردد و زمانی که روزنامه‌نگار وارد سفارت می‌شود دیگر خارج نمی‌شود، اتفاقی که با سکوت رسانه‌ای همراه بود که باعث شد تا 18 روز حرفی از آن به میان نیاید و بعد از آن صحبت‌هایی پیرامونش مطرح شد و هنوز پرونده آن باز است. در سوی دیگر می‌بینید که ترامپ حاضر به توقف فروش اسلحه به آنها نمی‌شود، چون منافع خودش را در خطر می‌بیند، مساله‌ای که به گونه‌ای تناقض محسوب می‌شود و این موارد کم نیستند. مثل زمانی که رژیم آل‌سعود به نفی حقوق بشر محکوم شد، اما بعد با پول و زور دیدیم که بان‌کی‌مون آنها را از این موضوع تبرئه کرد.

از کشته‌های نیجریه و میانمار تا مهاجرت

شجاعی که علاوه بر این موضوعات موارد دیگری را هم در نمایشگاهش منعکس کرده، در این باره بیان کرد: بیشتر اتفاقات تلخی را که این روزها شاهد آن هستیم، این سه رژیم منفور رقم زده‌اند و باید به آن‌ها پرداخته می‌شد، البته بحث من در این نمایشگاه فقط اقدامات رژیم‌هایی که از آن‌ها نام بردم نبوده و از موارد دیگری مثل میانمار، نیجریه و ... نیز حتی در مقدمه‌ای که نوشتم نام بردم و هر جا که امکان داشت به انعکاس آنها پرداختم.

او با اشاره به مجموعه دیگری که در این نمایشگاه است، ادامه داد: در مجموعه دوم که آموزش گام به گام مهاجرت است هم تصاویری وجود دارد که در هر یک از آنها با زبان کاریکاتور می‌گوید فلان کار را باید انجام دهید و بعد با فلان مشکل مواجه شوید. در واقع تمام مراحلی را که وجود دارد، با توجه به قوانین آزاردهنده‌ای که هست و تبعات آن به تصویر کشیده‌ام. این مجموعه هم دارای نوعی طنز سیاه است که همزمان با لبخند، تلخی را هم به همراه می‌آورد. البته مشکلات مهاجرت برای خیلی از کشورها وجود دارد اما در این مجموعه به دلیل تصمیم و برخوردهای ترامپ فقط به آمریکا پرداخته شده است. پیش از این مجموعه، من مجموعه گام‌به‌گام روشنفکری را کار کرده بودم و قرار بود تا این سری از آثار در یک کتاب عرضه شود که اتفاق نیفتاد و به این نمایشگاه رسید. جدا از این مجموعه اغلب کارها برای امسال و حتی یک ماه اخیر هستند؛ مثلا حدود چهار کار با موضوع خاشقجی دارم.

عنوان این نمایشگاه هم به پیشنهاد افشین علا که از شاعران معروف است انتخاب شده؛ عنوانی که به اتفاقات روز و رهبران دو رژیمی که این تلخی‌ها را رقم زده‌اند، اشاره دارد.

اما نمایش آثار این نمایشگاه در کشورهای دیگر موضوعی بود که شجاعی درباره‌اش گفت: تمایل دارم این اتفاق بیفتد و نمایش کارها فقط به جغرافیای ایران محدود نشود، تا الان صحبت‌هایی نیز در این زمینه شده است که بعد از قطعی شدن آن می‌توان مطرحشان کرد. کشورهای آسیای میانه، اندونزی و کشورهای منطقه از فضاهایی است که در نظر دارم و امیدوارم این اتفاق رخ دهد.

طنز سیاه که در این سری از آثار شجاعی‌طباطبایی وجود دارد، جزو گرایشی از حوزه کاریکاتور است که این هنرمند از آن این طور می‌گوید: کاریکاتور اشکال مختلفی دارد و ماهیت این هنر آن است که به قابل فهم ترین شکل ارائه شود، در این میان، گاهی طرحی تنها خنده‌دار است و گاهی فکاهی یا موارد مختلف دیگر، اما در زمانی که شما مباحث جدی را در حوزه سیاسی مطرح می‌کنید که تلخ هستند و در آن ماجراهایی وجود دارد که فضا را به سمت سیاهی می‌برد، باید از طرح سیاه بهره گرفت. طنز سیاه چاشنی طنز را دارد و در کنار آن تلخندی را به صورت بیننده می‌نشاند و در نهایت مخاطب را به فکر و واکنش وادار می‌کند، بنابراین من از این‌گونه طنز استفاده کردم تا مفاهیمی را که ارائه می‌دهم جنبه عمیق‌تری داشته باشد.

نمایشگاه کاریکاتور «دونالد سلمان» از ۱۳ آبان به‌ مدت ده روز در حوزه هنری و گالری ابوالفضل عالی برقرار و پذیرای هنردوستان است.

فاطمه شهدوست

ادبیات و هنر