از حجه الوداع تا خلافت امیرالمومنین (ع)

با پایان حج، پیامبر اسلام به سرعت دستور حرکت جهت اجتماع در غدیر خم را دادند. غدیر خم نام ناحیه‌ای در میان مکه و مدینه است که بر سر راه حاجیان قرار دارد و به خاطر وجود برکه‌ای در این محل که در آن آب باران جمع می‌شده، به این نام شهرت یافته‌است. غدیر در ۳–۴ کیلومتری جحفه واقع شده و جحفه در ۶۴ کیلومتری مکه قرار دارد. در جحفه راه اهالی مصر، مدینه، عراق و شام از یکدیگر جدا می‌شود. غدیر خم به سبب وجود آب و چندین درخت کهنسال، محل توقف و استراحت کاروانیان بوده است. در همین محل این آیه بر پیامبر نازل شد: «ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت بر تو نازل شده [به مردم] برسان. اگر این کار را نکنی، رسالت الهی را به انجام نرسانده‌ای و خداوند از مردم نگاهت خواهد داشت.»

در پی نزول این آیه، پیامبر کاروانیان را در آن محل گرد می آورد و در همان‌جا خطابه طولانی غدیر را ایراد می کنند و درحالیکه دست علی ابن ابیطالب (ع) را بالا می برند، می فرمایند: ای مردم، این مرد برادر و وصی و نگهدارنده علم من و جانشین من است، پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست.

به این ترتیب حضرت علی (ع) به جانشینی پیامبر برگزیده می شود. هر چند با رحلت پیامبر اسلام، در اثر قدرت طلبی و اختلافات و خیانت های برخی از یاران پیامبر، حضرت علی (ع) به ناچار 23 سال خانه نشین می شود و سپس به خلافت مسلمین تعیین می شود.