ادامه راه شفافیت اقتصادی با همکاری بخش خصوصی قابل اجراست/ نیمی از واردکنندگان برنج تخصصی در این زمینه نداشتند

مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج معتقد است در شرایط فعلی اگر بخواهیم به اقدام بانک مرکزی دقت کنیم، احتمالا زوایای پنهان این اقدام به نفع اقتصاد نبوده و بعضا باعث بروز مشکلاتی نیز خواهد بود. کشاورز در گفت وگویی که با جام جم آنلاین داشته به اهمیت استفاده از ظرفیت انجمن‌ها و اتحادیه‌ها برای به ثمرنشستن اهداف این سیاست نیز اشاره کرد.
• به نظر شما این اقدام بانک مرکزی چه دستاوردی برای اقتصاد دارد؟
ببینید؛ متاسفانه طی سال‌های اخیر ابهام‌های زیادی در بخش‌های مختلف اقتصادی و گردش مالی کشورمان باعث شد تا بعضا سیاست‌های اقتصادی به‌جای گره‌گشایی عاملی در بروز چالش‌های بیشتر کشور شده است. به همین دلیل اقدام اخیر بانک مرکزی می‌تواند اولین گام برای دستیابی به شفافیت اقتصادی شناخته شود. شفافیتی که در نهایت به کاهش سوء استفاده، مدیریت بهتر بازار و حفظ منافع اقتصادی خریداران منجر خواهد شد. ، البته دوباره تاکید می‌کنم اولین گام.
• شما معتقد هستید زوایای پنهان این کار بعضا باعث بروز مشکلاتی در اقتصاد خواهد شد، در این زمینه بیشتر توضیح دهید.
اجازه دهید اینگونه توضیح بدهم که در فهرست منتشر شده ارز تخصیص داده شده به شرکت‌ها و اشخاص؛ درحالی که براساس اصول کار تفاوتی میان ارز تخصیص داده شده و پرداخت شده باید درنظر داشته باشیم. اصولا شرکت‌هایی که به آنها ارز تخصیص داده می‌شود تا زمانی که معادل ریالی آن را تامین و واریز نکنند عملا ارزی در اختیارشان قرار نخواهدگرفت. بنابراین اولین ابهام این است که اسامی منتشر شده آیا ارز دریافت کرده‌اند یا اینکه به آنها ارز تخصیص داده شده است. اما نکته دوم اینکه آیا این ارز منجر به واردات کالا شده و قیمت عرضه شده کالا در بازار چقدر است؟ این موارد زوایای پنهانی است که در اقدام بانک مرکزی وجود دارد و بعضا باعث بروز چالش خواهد شد.
• منظور شما از چالش چیست؟
خوب وقتی اسامی شرکت‌ها و اقلامی که برای آنها ارز تخصیص داده شده منتشر می‌شود، افکار عمومی براین باور است که کالای موجود بازار قیمت نامناسبی دارد و باید نسبت به آن واکنش نشان دهند، درحالی که ممکن است قیمت واقعی کالا همان قیمت عرضه شده بازار باشد. این چالش اصلی است که می‌تواند نهادهای نظارتی را هم درگیر کند. اجازه دهید برای شما مثالی بزنم مثلا شرکتی برای واردات برنج ارز دولتی دریافت کرده باشد اما در این فهرست هیچ اشاره‌ای به قیمت تمام شده کالا هنگام ورودش به کشور نشده بنابراین این تصور ناخواسته در بازار ایجاد می‌شود که قیمت ارز 4200 تومان بوده پس برنج خارجی موجود در بازار امروز گران فروخته می‌شود.
• پیشنهاد شما چیست؟
خوب کاملا روشن است، بهتر بود قبل از انتشار فهرست یاد شده مسئولان با استفاده از آمار موجود انجمن‌ها و اتحادیه‌ها اطلاعات لازم را دریافت می‌کردند و در نهایت فهرست اقلام وارداتی با ارز 4200 تومانی را همراه با قیمت منطقی عرضه در بازار اعلام می‌کردند. این کار نه تنها باعث تامین منافع خریداران می‌شود، بلکه عاملی است برای جلوگیری از سودجویی گروهی خاص. چون دقیقا معیار و سنجه برای نهادهای ناظر در بازار مشخص شده است. درحالی که امروز فقط بخش اول معادله در اختیار افکار عمومی قرار گرفته است. هرچند تاکید می‌کنم این گام اولیه هم قابل تقدیر است و باید تداوم داشته باشد ولی با شرایط دقیق و اصولی که در میانه راه اصل موضوع به حاشیه رانده نشود.
• آیا روندی که شما به آن اشاره کردید دستاورد دیگری هم برای اقتصاد ایران خواهد داشت؟
به نکته خوبی اشاره کردید، بله قطعا فقط اعلام تعدادی اسم کار را تمام نمی‌کند. بلکه باید همانطور که گفتم با استفاده از اطلاعات بخش خصوصی بگونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که این روند منجر به شکل‌گیری یک روند اصولی و منطقی بشود، به این ترتیب گردش مالی در اقتصاد کشور کاملا قابل رصد خواهد بود و از همه مهمتر مدیریت واردات آسان‌تر می‌شود نکته‌ای که بارها و بارها مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره کرده‌اند.
• منظور شما از مدیریت واردات چیست؟
کاملا مشخص است، وقتی فهرست شرکت‌های واردکننده یک کالا مثل برنج و میزان واردات آنها کاملا شفاف و مشخص باشد نیاز بازار هم که هرسال برآورد می‌شود، پس موضوع واردات بی‌رویه یا سوء استفاده دیگر در این زمینه تقریبا رنگ خواهد باخت. این روند برای تمامی کالاها قابلیت اجرایی دارد. به این ترتیب مدیریت واردات انجام می‌شود و با جلوگیری از واردات کالاهای غیرضروری در واقع منابع ارزی را مدیریت کرده‌ایم.
• برسیم به موضوع برنج خارجی، چند درصد از واردکنندگان برنج در فهرست منتشر شده از اعضای انجمن هستند؟
آماری که ما در اختیار داریم و براساس آنچه بانک مرکزی منتشر کرده تقریبا 50 درصد از اعضای انجمن و اصولا فعالان شناخته شده در این بخش تجاری هستند. یعنی تقریبا نیمی از واردکنندگان برنج اصولا در این زمینه فعالیتی نداشته‌اند.
• منظور شما این است که سوء استفاده شده است؟
خیر منظور من این نیست، اما به هرحال ممکن است واردکنندگان غیر از انجمن برای استفاده از منابع ارز دولتی اقدام به اینکار کرده‌اند یا اینکه با توجه به کشش بازار برنج وارد کرده‌اند که در هر دو صورت بازار دستخوش نوسان خواهد شد. به این دلیل این واردکنندگان تخصصی در زمینه خرید، عرضه و قیمت‌گذاری یا حتی شرایط نگهداری ندارند و ممکن است مشکلاتی را به بازار تحمیل کنند که کمترین آن فراز و فرودهای غیرمنطقی قیمت در بازار مصرف است. پس تاکید می‌کنم صرف انتشار فهرست دریافت کنندگان ارز کار تمام نمی‌شود بلکه این اولین گام برای شفافیت اقتصاد است.
• اشاره کردید 50 درصد وارکنندگان فعال تخصصی در زمینه برنج نبوده‌اند، آیا اینکار از نظر قانونی مشکلی ندارد؟
اجازه دهید توضیح بدهم که اصولا شرکت‌ها هنگامی که اساسنامه خود را تنظیم می‌کنند محدوده فعالیت‌خودشان را تعیین می‌کنند. به این ترتیب وقتی شرکت یا فردی کارت بازرگانی دریافت می‌کند اصولا مجاز به انجام فعالیت‌های تجاری و بازرگانی می‌شود و می‌تواند براساس آنچه در اساسنامه تعیین کرده وارد فعالیت‌های تجاری بشود. اینجاست که تاکید داریم برای جلوگیری از هدر رفت منابع ارزی و همچنین تلاطم بازار بهتر است انجمن‌ها و اتحادیه‌ها جایی در کنار مسئولان دولتی داشته باشند که مانع از ورود افراد غیر متخصص در بخش‌های مختلف بشود. اینکار می‌تواند مدیریت بازار را بسیار ساده‌تر کرده و روند رصد فعالیت‌های تجاری بخش‌های مختلف را برای نهادهای مربوطه بسیار ساده‌تر کند. اصولا همکاری بخش خصوصی و نهادهای نظارتی همواره دستاوردهای منطقی و روشنی داشته که علاوه بر مردم اقتصاد کشور نیز از آن منافعی خواهد داشت.
• شما به مدیریت واردات اشاره کردید، اصولا ایران به میزان برنج وارداتی نیاز دارد؟
برآورد انجمن براساس تجارب سال‌های گذشته و البته شرایط اقتصادی که می‌تواند در میزان تقاضای برنج خارجی تاثیرگذار باشد سالانه چیزی حدود یک میلیون و دویست هزار تن برنج است. اما برآوردهای مسئولان دولتی این است که چون حدود 2/2 میلیون تولید برنج کشور است و نیاز بازار هم 2/3 میلیون تن برآورد شده بنابراین باید یک میلیون تن واردات برنج برای تامین نیاز بازار و تعادل عرضه و تقاضا داشته باشیم.
• آیا این میزان برنج مورد نیاز بازار وارد شده است؟
با توجه به ممنوعیت‌ واردات برنج در فصل برداشت یعنی 31 تیرماه هرسال حجم مورد نیاز برنج در بخش‌های مختلف وارد کشور می‌شود. بنابراین طی سه ماهه اول سال 350 هزار تن برنج وارد کشور شد که بخشی هم تا آغاز دوره ممنوعیت وارد می‌شود. باقی نیاز بازار هم پس از رفع ممنوعیت واردات انجام خواهد شد.
• قیمت برنج وارداتی در بازارهای بین المللی آیا نسبت به گذشته تغییر کرده است؟
برای پاسخ به سئوال شما باید به نکته‌ای اشاره کنم که اصولا باعث گران‌تمام شدن قیمت برنج وارداتی ایران می‌شود. با توجه به اینکه ممنوعیت واردات برنج طی دوره‌ای از سوی مسئولان اعمال می‌شود واردکنندگان برنج ایرانی در دوره‌ای خاص یکباره به بازارهای عرضه وارد می‌شوند که خارجی‌ها هم از فرصت برای افزایش قیمت محصولاتشان استفاده می‌کنند. نکته مهم و اصلی اینجاست که افزایش قیمت غیرمنطقی یاد شده مبنایی برای خریدهای بعدی نیز خواهد شد. این مشکلی است که برنج وارداتی را برای بازار ایران گران کرده و مسئولان داخلی می‌توانند برای آن چاره‌اندیشی کنند. اما قیمت بهترین برنج خارجی در بازار‌های تولید اکنون رقمی معادل 1150 تا 1250 دلار به ازای هر تن است.
• برسیم به پیش‌بینی بازار در آینده، نظر شما درباره مدیریت بازار در ماه‌های بازار و شرایط قیمتی آن چیست؟
اگر تحریم‌ها اجرایی شوند و در مراودات پولی و حتی فروش اقلام مشکلاتی برای اقتصاد ایران ایجاد شود قطعا با نوسان‌هایی روبرو خواهیم بود که از امروز باید به فکر آن باشیم و مسئولان برنامه‌ریزی منطقی برای تامین امنیت غذایی کشور باشند. این انجمن هم آمادگی برای همکاری با دولت جهت تامین نیاز بازار بخصوص در زمینه برنج دارد.

عماد عزتی / جام جم آنلاین