رود پای رفتن ندارد

برای کاهش این آسیب باید باور کرد که روی کمربند خشک زندگی می‌کنیم. بارندگی کم شده و در سال‌های اخیر استفاده بیش از حد از آب رودخانه‌ها در کشاورزی، باعث کاهش کیفیت آب و افت دبی این اکوسیستم‌های آبی شده است. رودخانه‌هایی که به دریا می‌ریزند مثل سفیدرود در شمال یا کارون، اروند، زهره‌مند و حله در جنوب کشور که وابسته به دریا هستند، محل تخم ریزی ماهی‌ها ست. اما این رودخانه‌ها تحت تاثیر آلاینده‌ها و کاهش دبی آب شرایط نامناسبی دارند و ادامه فعالیت‌های حیاتی برای آبزیان در این محیط‌ها با مشکل مواجه شده این درحالی است که در گذشته در کارون کوسه وجود داشت. بسیاری از گونه‌های دریایی چون آب رودخانه‌های منتهی به دریا حالت لب شور پیدا می‌کرد، وارد رودخانه می‌شدند اما در حال حاضر دبی آب رودخانه کم شده است و این کاهش دبی آب، کیفیت آن را به دلیل افزایش آلاینده‌های محیطی مثل فاضلاب شهری، روستایی، صنعتی و کشاورزی تحت تاثیر قرار داده و باعث شده این زیستگاه‌ها دیگر محلی برای تخم‌ریزی یا پرورش نوزاد آبزیان نباشد.

کاهش کیفیت آب رودخانه‌ها در دهه‌های اخیر شدت یافته است. ماهی‌ها، بنتوزها، پلانکتون‌ها یا لاک پشتان و موجوداتی که زندگی آنها وابسته به رودخانه‌هاست، فقط با تامین حقآبه طبیعی رودخانه‌ها می‌توانند به زندگی خود ادامه دهند.

حقآبه رودخانه حداقل آبی است که حیات موجودات داخل رودخانه را تامین می‌کند. خیلی از رودخانه‌ها حقآبه طبیعی خود را ندارند و اضافه شدن آلودگی سبب شده کیفیت آب بشدت کاهش یابد. این مساله باعث مرگ و میر موجودات می‌شود همچنین آنها برای تخم‌ریزی به دلیل مناسب نبودن شرایط وارد رودخانه نمی‌شوند.

بسیاری از گونه‌ها به دنبال کاهش آب رودخانه‌ها و کاهش کیفیت آن یا مهاجرت می‌کنند یا نسلشان منقرض می‌شود.

بنابراین برای جبران این آسیب باید اصل حفاظت و مدیریت پایدار برای استفاده از اکوسیستم‌های آبی را به رسمیت شناخت در غیر این صورت در آینده نه‌چندان دور اکوسیستم‌های آبی به خاطره‌ای خشکیده بدل خواهند شد.

محمد باقر نبوی

معاون پیشین محیط‌زیست