«ام‌بی‌سی» پنجره‌ای عربی به فرهنگ غربی

مرکز رسانه‌ای خاورمیانه، یکی از این فرصت‌ها برای پر کردن زمین خالی رسانه و فرهنگ در این شبه جزیره بوده است؛ مجموعه‌ای که بیشتر با نام مخفف آن را می‌شناسند: MBC

این مجموعه شبکه ابتدای دهه 90 قرن 20 تنها با یک شبکه با همان اسم معروف آغاز به‌کار کرد. اولین شبکه ماهواره‌ای که با برنامه‌های سرگرمی و خبری برنامه‌های خود را پخش می‌کرد.

این شبکه ابتدا از انگلستان پخش می‌شد، اما برادر همسر سوم ملک فهد پادشاه عربستان تصمیم گرفت آن را از انگلیسی‌ها بخرد که البته بعدها 50 درصد از سهام آن را در اختیار عبدالعزیز بن فهد، کوچک‌ترین فرزند ملک فهد قرار داد.

ولید آل ابراهیم که در آمریکا رسانه خوانده بود و از دهه 80 شرکت تولیدات فرهنگی هنری زده بود همان سال 91 با خرید شبکه mbc از انگلیسی‌ها آن را به یکی از مهم ترین مجموعه‌های رسانه‌ای تفریحی و سرگرمی و حتی خبری در جهان عرب تبدیل کرد.

البته در آن سال‌های اول، همچنان دیدن ماهواره و... برای مردم فقیر آن منطقه اهمیت نداشت. برای همین سه سال بعد و در سال 1994 رادیو mbc اف‌ام را تاسیس کرد که بیشتر به اخبار و برنامه‌هایی برای مردم عربستان سعودی می‌پرداخت و آرام‌آرام صدای آن به بیرون از مرزهای این کشور و کشورهای جنوبی خلیج فارس رسید.

از سال 1994 تا 2002 آل ابراهیم گویا قصدی برای ایجاد پیشرفت در این مجموعه نداشته است، اما ناگهان از این سال به بعد هر سال یک شبکه تلویزیونی به مجموعه شبکه‌های خود اضافه کرد.

Mbc دو تا چهار، بین سال‌های 2003 تا 2005 تاسیس شدند و هر کدام مسئول پخش برخی از تولیدات خارجی و عربی از فیلم‌های آمریکایی تا سریال‌ها و کارتون‌ها و برنامه‌های ترکیبی آمریکایی و البته بعضا عربی بود، چه این که شبکه mbc4 حتی برنامه‌های مصاحبه محور آمریکایی چون برنامه اوپرا وینفری را با زیرنویس عربی پخش می‌کرد.

سال 2005 رادیویی با نام پانوراما تاسیس کرد و سال 2007 mbc اکشن، 2008 mbc پرشین و mbc مکس و 2009 و 2010 mbc دراما و mbc دراماپلاس را تاسیس کرد؛ سال‌های بعد نیز mbc مصر، mbc بالیوود و mbc اچ دی و نهایتا mbc ورزشی را تاسیس کرد که همه اینها بجز یک شبکه که برای مخاطب فارسی زبان تاسیس شده پخش‌کننده آثار آمریکایی، آمریکای جنوبی و ترکی و بعضا عربی برای مخاطب عرب هستند.

از میان این شبکه ها، دو شبکه از اهمیت بالایی برخوردار است؛ یکی از آنها شبکهmbc4 است که بیشترین برنامه‌های ترکیبی تولیدی و همچنین مسابقات مطرح تلویزیونی و ... از این شبکه پخش می‌شود.

دیگر شبکه، mbc مصر است که پس از انقلاب مصر و برای تاثیر‌گذاری بر مردم این کشور در نوامبر 2012 راه اندازی شد و گفته شده در ماه‌های اولیه پس از تاسیس به یکی از پربیننده ترین شبکه‌های مصری تبدیل شد؛ شبکه‌ای که بسیاری از برنامه‌های ترکیبی تولیدی و مسابقات مطرح تلویزیونی را علاوه بر mbc4 پخش می‌کند.

این مجموعه گسترده از شبکه که تنها به پخش آثار خارجی می‌پرداخت با افزایش شبکه‌های خود آرام آرام به سمت تولید برنامه‌های مختلف روی آورد که از جمله آنها برنامه‌هایی بود که از آمریکا و غرب الگوبرداری شده بود.

دو برنامه مطرح این شبکه، محبوب عرب یا عرب ایدل(ARAB Idol) و بهترین صدا (mbc the voice) در حوزه موسیقی بود که به ترتیب در سال‌های 2011 و 2012 راه اندازی شده و تاکنون چهار دوره آنها برگزار شده است.

دیگر برنامه‌هایی از این دست که توسط شبکه mbc کپی برداری و تولید شده، بهترین صدای کودکان (the voice kids)، در حوزه موسیقی و استعدادهای عربی(arab got talent) و ایکس‌فاکتور عربی هستند. اما در این میان گروه mbc به این نتیجه رسید که به صحنه رقابت تولیدات هنری و فرهنگی جهان عرب نیز وارد شود و برای همین یک شرکت تولید و البته توزیع نیز تاسیس کرد که نام آن او ثری‌پروداکشنز (O3productions) است. این شرکت در کار زیرنویس و دوبله آثار آمریکایی و غربی و حتی ترکی به زبان عربی و توزیع و فروش آن به شبکه‌های سرگرمی است و البته در کنار آن، سریال‌های تلویزیونی متنوعی تولید و عرضه می‌کند به‌گونه‌ای که رقیبی جدی برای دو قطب سریال سازی در جهان عرب، سوریه و مصر به حساب می‌آید.

طبق اسناد ویکی‌لیکس، سردبیر روزنامه سعودی گازت به کنسول آمریکا در جده می‌گوید: شبکه‌های mbc بیشتر از شبکه‌های آمریکایی مانند شبکه الحره در جذب مخاطب عرب و تغییر زیست سعودی موثر بوده است تا جایی که امروز سعودی‌ها عاشق آمریکا هستند و دوست دارند اگر می‌توانند در این کشور تحصیل کنند.

راه‌اندازی به پیشنهاد نتانیاهو

گفته شده مجموعه MBC پس از سخنرانی بنیامین نتانیاهو در آمریکا مبنی بر ضرورت تغییر ذهن و فکر جوانان عرب و جلوگیری از تمایل جوانان جهان عرب به مقاومت گسترش خود را آغاز کرد.

در یکی از اسناد ویکی‌لیکس درباره مجموعه MBC آورده شده است: گروه‌های دینی و افراطی در عربستان سعودی از آنچه در شبکه‌های MBC پخش می‌شود، ناراحت هستند و آنها را ضددینی قلمداد می‌کنند.

برخی شبکه‌های مجموعه MBC سودآور و برخی دیگر سودآور نیستند؛ در سال 2011 رئیس شبکه MBC1 درآمد این شبکه را 140 میلیون دلار در مقابل هزینه صد میلیون دلاری اعلام می‌کند.

سجاد
اسلامیان