ابروها چه نقشی در تکامل تعاملات انسانی داشتند؟

گویا این برجستگی نشان از برتری جسمی داشت، اما صورت انسان با گذشت ده‌ها هزار سال بتدریج کوچک‌تر و مسطح‌تر شد و به‌نحوی تغییر کرد که اکنون ابروها قادرند طیف وسیعی از احساسات را به‌تصویر بکشند. به‌گفته پاول هاگینز، متخصص آناتومی و سرپرست تیم پژوهشی فوق، وقتی صورت انسان بر اثر تکامل کوچک‌تر و ناحیه پیشانی مسطح‌تر شد، عضلات صورت توانایی یافتند که ابروها را به بالا و پایین حرکت دهند و احساسات ظریف‌تری را بیان کنند. در این پژوهش از جمجمه اسکلتی متعلق به انسان‌های سرده هایدِلبِرگی تصویربرداری سه‌بعدی انجام شد. این اسکلت متعلق به زامبیا و مربوط به 300 تا 125هزار سال پیش است. بررسی‌های انجام‌شده نشان داد برجستگی خط ابرو در این اسکلت حتی برآمده‌تر از برجستگی همین ناحیه در انسان‌های نِئاندِرتال بوده است. پژوهشگران فرضیه‌های مختلفی را درمورد علت این برجستگی مطرح کرده‌اند. بنا بر یکی از این فرضیه‌ها، برجستگی استخوان پیشانی در محل رستنگاه ابرو درواقع فاصله‌ای را که درصورت عدم برجستگی پیشانی بین بیرون‌زدگی صورت و کاسه سر به‌وجود می‌آمد پر می‌کرد. اما پژوهشگران برجستگی پیشانی را با استفاده از مدل‌سازی‌های رایانه‌ای در اسکلت مذکور تراشیدند و دریافتند جمجمه بدون وجود این برجستگی نیز دارای بافت استخوانی کافی جهت پرکردن فاصله بین صورت و کاسه سر بوده است. در فرضیه دیگری مطرح شد، برجستگی پیشانی در اجداد انسان دارای کارکرد ساختاری بود و باعث تقویت توانایی صورت در تحمل فشار ناشی از جویدن‌های پرزور می‌شد. اما مدل‌های رایانه‌ای نشان داد حتی اگر این برجستگی وجود نمی‌داشت، تفاوت چندانی در چگونگی پراکندگی فشار جویدن در پهنای صورت ایجاد نمی‌شد.

با این حال هنوز پژوهشگران علت و کارکرد دقیق برجستگی خط ابرو را در اجدادمان نمی‌دانند. همچنین معلوم نیست صورت انسان بنابر چه دلایلی در طول زمان کوچک‌تر شد و این برجستگی پرسش‌برانگیز را از دست داد. اما می‌دانیم مسطح‌تر شدن ناحیه پیشانی باعث تحول ارتباطات بین‌فردی شد. گفته می‌شود برجستگی خط ابرو در انسان هایدِلبِرگی و سایر اجداد انسان نشانه قدرت جسمانی بود. ماهیچه‌های پیشانی در انسان‌های اولیه فقط می‌توانستند خط ابرو را به جلو یا عقب بکشند، اما ظرافت‌های حرکتی دیگری را شامل نمی‌شدند. این درحالی است که ابروها نقش بسزایی در ارتباطات انسانی ایفا می‌کنند و با انواع حرکات‌شان می‌توانند حالات و عواطف مختلفی را بدون این که حتی کلامی ردوبدل شود، به مخاطب برسانند.

به‌گفته رابین دانبار، مدرس روان‌شناسی تکاملی در دانشگاه آکسفورد، جوامع انسانی بزرگ‌تر تقریبا در اواخر دوره تکامل انسان شکل گرفتند و شاید بتوان گفت مسطح‌تر شدن پیشانی بر اثر افزایش نیاز به پیچیده‌تر شدن ارتباطات بین‌فردی در جوامع بزرگ‌تر به‌وجود آمد و به یکی از صفات مورد نیاز برای بقا تبدیل شد. اما این فقط ابروها نبودند که باعث غنی‌تر شدن تعاملات انسانی شدند، بلکه اگر چنین توجیهی را بپذیریم، این نکته را نیز باید در نظر بگیریم که پس سایر عضلات صورت نیز همانند ابروها در تکامل تعاملات انسانی نقش داشته‌اند.

منبع: the Guardian