برجام ستیزی ترامپ در سال 2017

ادعای عدم پایبندی ایران

به گزارش جام جم آنلاین، رئیس جمهوری آمریکا که همواره از برجام به عنوان یکی از بدترین توافق های تاریخ آمریکا یاد کرده است، تلاش گسترده ای را برای بی اثر کردن برجام و خروج یک جانبه از این توافق بین المللی آغاز کرد.

مطابق دستورالعمل کنگره آمریکا، رئیس جمهوری ایالات متحده باید هر 90 روز یک بار درباره روند اجرای برجام و پایبندی ایران به تعهدات خود گزارشی را به کنگره ارسال کند. بر این اساس ترامپ در دو دوره 90 روزه اول ریاست جمهوری خود ناگزیر به تایید پایبندی ایران شد، اما تصریح کرد در گزارش سوم این پایبندی را تایید نخواهد کرد.

در همین چارچوب رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا در بیستم مهرماه طی نامه ای به کنگره آمریکا اعلام کرد که رئیس جمهوری در سه ماهه سوم سال 2017 پایبندی ایران به برجام را تایید نکرده است.

این گزارش اگرچه نوعی مقابله جویی آشکار با ایران بود، اما در عمل نشان داد که دونالد ترامپ؛ به رغم مواضع تند خود علیه برجام هنوز حاضر به خروج رسمی از برجام نشده است و صرفا بنا دارد با ادعای عدم پایبندی ایران به برجام توجیهی برای پایبند نبودن آمریکا این توافق بین المللی بیابد.

مطابق این گزارش کنگره آمریکا ماموریت یافت که در یک دوره 60 روزه در خصوص تعیین تکلیف ماندن یا خارج شدن آمریکا از توافق هسته ای تصمیم گیری کند.

اما نمایندگان کنگره آمریکا با خودداری از تصمیم گیری در این خصوص، بار دیگر توپ را در زمین کاخ سفید انداختند تا از متهم شدن به تصیمیم سازی علیه توافق رسمی بین المللی در امان بمانند.

پیش بینی رفتار برجامی ترامپ در سال 2018

محافل سیاسی و رسانه ای در آمریکا سال 2018 را سال خروج آمریکا از برجام اعلام کرده اند.

روزنامه واشنگتن‌ تایمز – روزنامه نزدیک به تیم جمهوری خواهان آمریکا - مدعی شد ، ترامپ در روز 13 ژانویه - که موعد 90 روز بررسی پایبندی ایران به برجام فرا می رسد - با ارسال چهارمین گزارش خود به کنگره رسما خروج امریکا از برجام را اعلام می‌کند.

مجله فوربس نیز در مقاله ای - که به پیش بینی برخی وقایع سال جدید میلادی پرداخته - درباره برجام به خروج احتمالی ترامپ از این توافق بین المللی اشاره کرده و نوشته است: « ترامپ از توافق هسته ای ایران خارج می شود و به این ترتیب مسیر آمریکا از همپیمانانش منحرف تر می گردد. »

همین پیش بینی ها موجب شد که فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در دومین روز از سال جدید میلادی بار دیگر بر ضرورت پایبندی همه طرف ها به تعهدات رسمی و بین المللی خود در برجام تاکید کند و به صورت تلویحی رئیس جمهوری آمریکا را از تصمیمش برای خروج از برجام برحذر بدارد.

فدریکا موگرینی در گزارش کار سال 2017 خود با اشاره به دشواری های دفاع از برجام در یک سال گذشته تاکید کرد که اتحادیه اروپا با رویکرد چندجانبه گرایانه به تلاش های خود برای اجرای برجام توسط همه طرف ها ادامه خواهد داد.

موگرینی با اشاره به 9 بار تایید آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره پایبندی ایران به تعهدات برجامی خود در سال 2017 میلادی نوشت: اتحادیه اروپا این باور است که ایران در حال اجرای توافق هسته ای جدی است.

پیامدهای خروج امریکا از برجام

اگرچه برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام یک توافق بین المللی است و با خروج یک عضو از این توافق لطمه ای به اصل آن نخواهد خورد، اما ترامپ تاکید کرده است که پس از خروج از برجام تحریم های هسته ای ایران را از سر خواهد گرفت.

این تحریم ها به ویژه در حوزه بانکی می تواند فرایند تعامل ایران با بانک های بزرگ جهانی را در مراحل اولیه خود قرار دارد بار دیگر مختل کند و مشکلاتی را در مبادلات پولی و ارزی ایران در نظام بین المللی ایجاد کند.

با این حال باید توجه داشت که خروج آمریکا از برجام هرگز به معنای بازگشت دوباره تحریم های بین المللی، مصوب شورای امنیت سازمان ملل نخواهد بود. به همین دلیل و با توجه به اینکه اقتصاد ایران کمترین ارتباط و مبادلات با آمریکا را دارد، از سرگیری تحریم های آمریکا نمی تواند تهدیدی جدی علیه اقتصاد ایران تلقی شود.

روزنامه نیویورک تایمز با اشاره به بی اثر بودن خروج آمریکا از برجام از دونالد ترامپ خواست، با توجه به توصیه مقامات اطلاعاتی و نظامی آمریکا از توافق هسته ای خارج نشود.

این روزنامه تاکید کرد: خروج آمریکا از برجام، به جای آسیب زدن به ایران، ایالات متحده را منزوی و از متحدان اروپایی خود دور می کند و اعتبار این کشور را در عمل به پیمان های بین المللی که امضا کرده است، کاهش می دهد.

روزنامه واشنگتن پست با اشاره احتمال خروج آمریکا از برجام نوشت: « آمریکا فاقد قابلیت لازم برای مدیریت پیامدهای خروج از برجام است. »

نکته مهم دیگر، تاکید طرف های مختلف برجام بر ضرورت پایبندی به آن است. کشورهای روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان به عنوان طرف های دیگری که پای برجام امضا کرده اند، ضمن تایید پایبندی ایران به برجام از آمریکا خواسته اند به ادامه اجرای این توافق بین المللی پایبند باشد.

به همین دلیل هرگونه اقدام خودسرانه آمریکا در خصوص برجام به معنای انزوای بین المللی این کشور است، و می تواند فرصت سیاسی جدیدی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد کند.

علاوه بر این اقدام آمریکا در خروج از برجام موقعیتی برای ایران فراهم می کند که با استناد به پیمان شکنی آمریکا، موضوع از سرگیری فعالیت های هسته ای را بررسی کند.

روزنامه روسی «کامرسانت» در این خصوص در تحلیلی نوشت: پاسخ احتمالی تهران به خروج ترامپ از توافق هسته‌ای ممکن است افزایش توان هسته‌ای ایران و همچنین توسعه برنامه موشکی این کشور باشد. این دقیقا پیش بینی است که در محافل کارشناسی روسیه در این رابطه شنیده می شود.

با این حال دستگاه دیپلماسی ایران نباید در مساله برجام از واقعیت های جدید در حال شکل گیری غفلت کند.

تلاش تازه ای که کاخ سفید برای برجسته سازی برنامه موشک های بالستیک ایران آغاز کرده و در این راه مسیر همراه سازی دولت های اروپایی را در پیش گرفته است، خطر تازه ای است که می تواند شرایط تازه ای را برای اعمال فشار سیاسی و اقتصادی بر ایران آغاز کند.

موضوع آزمایش های بالستیک ایران در پیوست B قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل مطرح شده است. آمریکا و متحدان اروپایی اش مدعی هستند که برنامه موشکی ایران ناقض برجام و قطعنامه 2231 است.

به همین دلیل انتظار می رود وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران باید پیش از شکل گیری اجماع علیه توانمندی موشکی ایران رایزنی ها و تحرکات گسترده ای را آغاز کند و از همراهی اتحادیه اروپا با آمریکا در این پرونده جلوگیری کند.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین