پیش از برجام، سهم بیشتری از تجارت جهانی داشتیم

نظر شما درباره تب واردات از اروپا چیست؟

برای پاسخ این پرسش لازم است، کمی به عقب بازگردیم و تا امروز ببینیم چه اتفاقی افتاده است. اروپاییان بیشترین پشتیبانی و حمایت از تحریم علیه ایران را داشتند و هیچ مبادله تجاری با ایران نداشتند. این اتفاق زمانی شدت گرفت که مبادلات مالی میان بانک‌های ایران و اروپا قطع شد. این درحالی است که در دوران پسابرجام، اروپایی‌ها با وعده‌های گسترده دوباره به سمت ایران بازگشتند و مشغول گسترش مبادلات خود شدند. البته بسیاری از این وعده‌ها مثل مبادلات بانکی یا ارائه فناوری‌های نوین مورد نیاز صنایع ایران اجرایی نشد. به همین دلیل،‌ یکباره شاهد افزایش مبادلات اقتصادی میان ایران و دیگر کشورها بودیم.

چرا مبادلات تجاری ایران و اروپا رشد چشمگیری داشته است؟

تا آمارهای مبادلات اقتصادی را به صورت ریز و شفاف نداشته باشیم، خیلی نمی‌توانیم بحث کنیم، اما به طور کلی آنچه منتشر شده، نشان می‌دهد وارداتمان از اروپا بیشتر شده است. نکته دیگری که باید درنظر داشته باشیم، این است که ببینیم واردات در چه بخشی بوده است. به عنوان مثال، کالاهای وارد شده مربوط به حوزه تجهیزات نفتی، خودروسازی یا فولاد بوده است یا کالاهای مصرفی به داخل کشورمان آورده‌ایم.

وضعیت تراز تجاری کشور نسبت به پیش از برجام چطور است؟

حجم تجارت خارجی نسبت به سال 93 یعنی اوج تحریم‌ها کاهش چشمگیر داشته و در عین حال، تراز تجاری منفی شده است. ارقام دقیق و واقعی آن هم به این ترتیب است که حجم تجارت خارجی ایران بدون درنظر گرفتن درآمدهای نفتی (صادرات و واردات) 102 میلیارد دلار بوده، درحالی که سال گذشته همین شاخص به 87 میلیارد دلار رسید یعنی 15 میلیارد دلار نزول کرده است. یعنی اقتصاد ایران کوچک شده و سهم ما در کل تجارت بین‌الملل نزولی بوده است. در دوران پسا برجام، سهم ایران کوچک تر شد یعنی اوضاع ما خراب تر از قبل شد درحالی که همه منتظر شرایط متفاوت بودند.

سهم ما از کل تجارت جهانی با احتساب نفت 34/0 درصد و بدون نفت 24/0 درصد است. جالب اینجاست که قبل از اجرای برجام، سهم ما از کل تجارت جهانی بالاتر از 5/0 درصد یعنی حدود 64/0 درصد بوده. این شرایط نگران کننده است.

آیا این روند، پیام خاصی درباره صنایع و تولید داخلی ایران خواهد داشت؟

بله، دقیقاً گویای این واقعیت است که تجارت خارجی ما کند پیش می‌رود و مشکل دارد، هرچند در نهایت به داخل نیز اشاره دارد که ما در داخل هم با چالش جدی مواجه هستیم و باید برای آن نسخه‌ای کارآمد تجویز کنیم.

برای بهبود شرایط چه باید کرد؟

باید سهم خودمان از کیک تجاری جهان را بیشتر درنظر بگیریم. یعنی وقتی می‌گویم کل تجارت جهانی 38 هزار میلیارد دلار است؛ باید هدف‌گذاری کنیم؛ مثلا یک درصد از آن را به دست آوریم. بنابراین لازم است، کل تجارت خارجی کشورمان را به 380میلیارد دلار برسانیم. امروز متوسط هرتن کالای صادراتی ما 341 دلار است؛ درحالی متوسط کالاهای وارداتی ایران 1400 دلار است. یعنی عموما کالای ساخته شده وارد و خام‌فروشی می‌کنیم. این رفتار تجاری ایران در حال حاضر است.