آغاز افول سعودی، در 85 سالگی

در چنین وضعیتی پادشاهان عربستان همواره کوشیده‌اند با مداخله در امور کشورهای منطقه و تلاش برای تحت تاثیر قرار دادن کشورهای همسایه موقعیت خود را تثبیت و حفظ کنند. پادشاهان عربستان که تا سال‌ها سیاست حفظ وضع موجود را تعقیب می‌کردند، محافظه‌کارانه و با احتیاط به مداخله در امور منطقه‌ای می‌پرداختند، اما در شرایط جدید منطقه، حاکمان عربستان سیاست‌های مداخله‌جویانه بی‌محابایی را در پیش گرفته‌اند. آنها مداخله آشکار و دستوری در قبال کشورهای منطقه را برگزیده‌اند و در کنار مداخله آشکار در سوریه، عراق، یمن و بحرین می‌کوشند با دستور به سیاستمداران وابسته به خود، سیاست‌ها و اهداف خود را پیگیری کنند. از این رو است که در فوریه 2015 یک ماه بعد از استعفای منصورهادی رئیس‌جمهور مستعفی یمن به وی دستور دادند که استعفای خود را پس بگیرد. آنها از این طریق کوشیدند زمینه حمله به یمن را فراهم سازند. دو هفته پیش هم به سعد حریری دستور دادند از نخست‌وزیری لبنان استعفا دهد و کوشیدند از این طریق لبنان را به سوی بی ثباتی و جنگ سوق دهند. در خرداد گذشته هم از امیر قطر خواستند روابطش با ایران را محدود کند که با مخالفت امیر قطر مواجه شد. نتیجه سرپیچی قطر از دستور عربستان قطع روابط با قطر و تحریم این کشور بود.

اتخاذ سیاست مداخله‌جویانه بی‌محابا، آشکار و دستوری از سوی حاکمان کنونی عربستان سعودی ناشی از ذهنیت غلط و محاسبه نادرست آنها از میزان نفوذ و قدرت منطقه‌ای کشورشان است. آنها تصور می‌کنند همچنان از نفوذ و اعتبار گذشته برخوردارند و می‌توانند با تحت تاثیر قرار دادن دیگران سیاست‌های خود را به پیش ببرند، اما واقعیت آن است که با تغییرات سیاسی و اجتماعی ایجاد‌شده در منطقه و در داخل کشورها، وضعیت عربستان در حال تغییر و دگرگونی است. سعودی‌ها هم در داخل و هم در خارج نفوذ و اعتبار خود را از دست داده‌اند. این‌که کشوری با صدور فرمان و دستور یا حمله نظامی می‌کوشد تحولات را تحت تاثیر قرار دهد نشانه افول نفوذش در خارج از مرزهاست. و این‌که منتقدان دستگیر و اعدام می‌شوند یا شاهزادگان و اعضای خاندان سعودی دستگیر و زندانی می‌شوند، نشانه افول نفوذ در داخل و حتی در درون خاندان حاکم است.

مشاهده این نشانه‌ها کافی است تا نتیجه‌گیری شود که عربستان سعودی در 85 سالگی دوران افول خود را آغاز کرده است. نگاهی به ریشه‌ها و عوامل موثر در بروز این وضعیت نیز نشان می‌دهد، آنچه می‌تواند مانع این افول شود نه حمایت آمریکاست و نه اصلاحات دستوری محمد بن سلمان. این دو نه تنها مانع افول عربستان نمی‌شوند بلکه آن را شدت نیز می‌بخشند.

دکتر حاکم قاسمی

هیات علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)