روابط معنوی عامل افزایش مشارکت اجتماعی

وقتی در یک جامعه ذهنیت مادی حاکم شود و همه چیز رنگ مادی به خود بگیرد، روابط بین انسان‌ها منفعت‌طلبانه و ظاهری می‌شود و افراد به شرایط زندگی دیگران توجهی نمی‌کنند، مگر زمانی که به آنها نیاز داشته باشند. این مساله باعث می‌شود روابط بین عموم مردم، سرد شود و آن دورهمی‌های خانوادگی و اجتماعی کمتر اتفاق بیفتد. در چنین شرایطی، انسان‌ها کمتر به اطرافیان خود توجه می‌کنند و در نتیجه، مشارکت اجتماعی در مسائل مختلف کاهش می‌یابد.

البته با وجود شرایطی که ذکر شد، گاهی دیده می‌شود مردم شهرهای مختلف ایران، در برنامه‌های گوناگون فرهنگی، اجتماعی و مذهبی کنار یکدیگر جمع می‌شوند. این نوع مشارکت اجتماعی که هنوز هم در ایران رواج دارد، ناشی از ارزش‌های ملی و مذهبی جامعه ایرانی است که در فرهنگ و سنت‌های ما متبلور است. برنامه‌های گروهی که در ایام محرم در سراسر کشور برگزار می‌شود، نمونه بارزی از مشارکت‌های اجتماعی مردم است. همچنین همان‌طور که در سال‌های دفاع مقدس دیدیم، وقتی خطری کشور را تهدید می‌کند، تمام مردم کنار یکدیگر جمع می‌شوند و با آن مقابله می‌کنند. این موارد ناشی از زمینه‌های فرهنگی و اعتقادی است که سینه به سینه میان ایرانیان انتقال پیدا کرده است.

برای این که در جامعه ما، روابط ظاهری بین افراد کمتر شود و روابط معنوی بیشتر شکل بگیرد، لازم است مردم و مسئولان، به برنامه‌های جمعی مثل دید و بازدیدهای فامیلی، مراسم‌ مذهبی، پیاده‌روی‌های خانوادگی و دیگر برنامه‌های اجتماعی هرچه بیشتر توجه کنند. این موارد باعث می‌شود افراد از حال و روز یکدیگر بیشتر آگاه شوند و کمتر باهم بیگانه باشند. البته این موارد کافی نیست و مسئولان باید دستگاه‌های مختلف و بخصوص رسانه‌های جمعی را به سمت تقویت هرچه بیشتر نشاط اجتماعی هدایت کنند؛ چراکه افزایش نشاط اجتماعی باعث می‌شود افراد کمتر احساس تنهایی کنند و در نتیجه آن، مشارکت اجتماعی نیز تقویت می‌شود.

دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم

عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی