عربستان و فتنه‌افکنی جدید در عراق

این دیدار قطعا در چارچوب تلاش صدر برای نزدیک کردن دیدگاه عربستان سعودی به ملت و دولت عراق قرار ندارد بلکه تلاشی از سوی عربستان برای اختلاف‌افکنی میان طیف‌های سیاسی عراق تلقی می‌شود. عربستان سعودی که طی 14 سال گذشته یعنی از سال 2003 تاکنون شیوه‌هایی متعدد برای اختلاف افکنی میان طیف‌های سیاسی عراق به کار گرفته اکنون درصدد ایجاد جنگ شیعی ـ شیعی برآمده است.

پیروزی اخیر حشد الشعبی و نیروهای مسلح عراق در موصل وشکست گروهک تروریستی داعش به ایجاد وحدت میان طیف‌های مختلف عراق منجر شده است . تا قبل از ورود داعش به مناطق شمال غرب عراق،رژیم آل سعود با تحریک عشایر الانبار و موصل تلاش کرد تا یک جنگ شیعی ـ سنی ایجاد کند. اما هوشیاری مراجع شیعه و برخی رهبران اهل سنت عراق ناکامی عربستان را برای تحمیل یک جنگ مذهبی خونین بر ملت عراق به دنبال داشت. عربستان سعودی تلاش کرد رهبران قبایل شمال غرب عراق را به جدایی از پیکره دولت مرکزی تشویق کند، اما این تلاش‌ها به دلیل نقش روشنگرانه مراجع تقلید با شکست مواجه شد.

از آنجا که حشد الشعبی عراق طی سال‌های اخیر و در جریان آزادسازی موصل قابلیت‌های میدانی خود را به عنوان یک نیروی تاثیرگذار در عرصه‌های نظامی و سیاسی نشان داد لذا عربستان سعودی راهکارهایی جدید برای تضعیف این نهاد مردمی تعریف کرده است.

دیدار‌های اخیر عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان از عراق و ملاقات وی با برخی رهبران طیف‌های سکولار شیعی مانند ایاد علاوی نشان می‌دهد عربستان فاز جدیدی را برای ایجاد قطب‌بندی در جامعه عراق آغاز کرده است. هدف عربستان این است تا طیف‌های شیعه عراق را به دوبخش شیعه عرب و شیعه ایرانی تقسیم کند تا بتدریج فضا را برای تقابل میان این دو طیف فراهم کند.

با توجه به این که مقتدی صدر دارای زیرمجموعه نظامی کاملا سازمان‌یافته‌ای است لذا در آینده نزدیک این مجموعه سعی خواهد کرد با فشار به دولت عراق زمینه حذف حشد الشعبی از صحنه‌های میدانی و سیاسی عراق را رقم بزند. خروج سید عمار حکیم از مجلس اعلای اسلامی عراق که خود نشانه‌ای از بروز شکاف در میان طیف شیعیان تلقی می‌شود رژیم عربستان را به تلاش برای رخنه در صفوف شیعیان مصمم‌تر ساخت. در واقع عربستان سعودی تجربه طولانی در اختلاف‌افکنی میان جریان‌های مذهبی دارد و موفق‌ترین تجربه وی در لبنان بود که میان جنبش امل و حزب‌الله در سال‌های 1988 تا 1994 اختلاف شدید و درگیری نظامی ایجاد کرد.

لذا رژیم عربستان در آستانه برگزاری انتخابات پارلمانی عراق تلاش دارد اولا شرایطی فراهم کند تا طیف‌های غیر همسو با ایران کرسی‌های بیشتری در پارلمان در اختیار بگیرند و ثانیا میان حشد الشعبی و طیف مقتدا صدر درگیری فیزیکی ایجاد کند.

از این رو با دیدار اخیر مقتدی صدر با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به نظر می‌رسد عراق پس از شکست داعش که به فراهم شدن زمینه وفاق ملی منجر شد، اکنون در آستانه ورود به مرحله‌ای جدید از تقابل شیعی ـ شیعی قرار دارد.

حسن هانی‌زاده

کارشناس مسائل غرب آسیا