10 استعفای جنجالی در دولت ترامپ / تیلرسون قربانی بعدی است؟

موج استعفاها در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ که از نخستین ماه فعالیت وی آغاز شد، همچنان ادامه دارد، و زمزمه‎های استعفای رکس تیلرسون، از تصدی وزارت خارجه آمریکا جدیدترین مورد آن است.

مهمترین استعفاها در دولت دونالد ترامپ

1- در دهه اول بهمن ماه و تنها یک ماه پس از آغاز به کار دونالد ترامپ، گروهی از دیپلمات‌های وزارت خارجه آمریکا استعفا کردند. برخی رسانه‎های آمریکایی از این استعفا به عنوان آغاز موج نافرمانی دولتمردان از رئیس‌جمهوری آمریکای یاد کردند.

2- در تاریخ بیست و ششم بهمن ماه سال 95 مایکل فلین، مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ به اتهام روابط پنهانی و نزدیک با مقام‌های روسی استعفا داد. یکی از علل استعفای فلین انتشار گزارش‌هایی درباره رابطه پنهان وی با «سرگئی کیسلیاک» سفیر روسیه در ایالات متحده آمریکا در روزهای پایانی سال ۲۰۱۶ بود. گفته می‌شود وی در این ارتباطات وعده‌هایی به کیسلیاک درباره کاستن از تحریم‌های روسیه و بهبود روابط با مسکو پس از آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ داده بود.

3- در نهم خرداد ماه، خبر استعفای «مایک دوبکه» مدیر ارتباطات رئیس‌جمهوری آمریکا منتشر شد.

4- «دیوید رنک» سرپرست سفارت آمریکا در پکن در پی تصمیم دونالد ترامپ به خروج از توافق آب و هوایی پاریس، در شانزدهم خرداد ماه از سمت خود استعفا کرده است.

6- در بیست و هفتم خرداد ماه گذشته شش نفر از اعضای شورای مشاوران رئیس جمهور آمریکا در زمینه مبارزه با بیماری «ایدز» در اعتراض به عدم توجه «دونالد ترامپ» به طرح های مثبت مبارزه با این بیماری، استعفا کردند.

7- چهارم مرداد ماه خبر استعفای مارک کورالو، سخنگوی تیم حقوقی رئیس جمهوری آمریکا استعفای خود را اعلام کرد.

8- متعاقب آن والتر شوئب رئیس دفتر ملاحظات اخلاقی کاخ سفید استعفای خود را اعلام کرد.

9- شان اسپایسر، مدیر بخش ارتباطات و سخنگوی کاخ سفید، آخرین مقام دولت ترامپ است، که هفته گذشته از سمت خود استعفا کرد و جای خود را به ترتیب به آنتونی اسکاراموچی و سارا ساندرز داد.

10- جف سشنز دادستان کل و وزیر دادگستری دولت دونالد ترامپ به دلیل اختلاف با رئیس جمهور مدتی برای استعفا تحت فشار قرار داشت، و آمادگی خود برای استعفا در صورت تایید ترامپ را اعلام کرد، اما بع رغم اختلاف با ترامپ با ملاحظاتی هنوز به فعالیت خود ادامه می‎دهد.

گمانه زنی درباره وضعیت تیلرسون

دونالد ترامپ که از دوران تبلیغات انتخاباتی فردی ساختار شکن و بدعت ساز نشان داده بود، با ورود به کاخ سفید، رویه خود را در موارد مختلف اجرایی کرد و نشان داد، با طیف آینده نگر و محتاط در بدنه سیاسی آمریکا میانه‎ای ندارد و از اتخاذ و اجرایی کردن تصمیم‎های فاقد رویه ابایی ندارد.

صدور فرمان خروج آمریکا از «پیمان تجارت ترانس پاسیفیک» (TPP) در چهارم بهمن ماه سال گذشته از نخستین اقدامات دونالد ترامپ بود که ضمن برانگیختن انتقادات گسترده داخلی و خارجی، نشان از پیش‌بینی ناپذیری رئیس‌جمهوری جدید آمریکا و سختی کار با وی در کاخ سفید داشت.

این رفتار خلاف قاعده و خلاف رویه در نخستین سفر اروپایی دونالد ترامپ و تعامل وی با سران کشورهای اروپا در حاشیه نشست سران ناتو هم آشکار شد، و پس از آن دونالد ترامپ در دوازدهم خرداد ماه با صدور فرمان خروج آمریکا از توافقنامه اقلیمی پاریس نشان داد که همچنان در برابر طیف قانون‌گرا و محافظه‌کار آمریکا توصیه پذیر نیست و به دور از هرگونه مصلحت اندیشی تصمیم‎های خود در حوزه‎های داخلی و خارجی را اجرایی می‌کند.

گفته می‎شود تلاش‌های تیلرسون برای متقاعد کردن رئیس جمهور آمریکا جهت احترام به دیپلماسی هیچ نتیجه‎ای نداشته و همین موضوع رئیس دستگاه دیپلماسی آمریکا را از ادامه فعالیت در این سمت دلسرد کرده است.

برخی منابع خبری اعلام کرده‎اند که مک مستر، مشاور امنیت ملی ترامپ هم از آشفتگی و بی‌نظمی در تعیین سیاست‌ها در کاخ سفید به شدت عصبانی است.

موضع خروج آمریکا از توافقنامه پاریس یکی از نخستین رویدادهایی بود که زمزمه‎های اختلاف نظر رکس تیلرسون با ترامپ را آشکار کرد. چه آنکه وزیر خارجه دولت ترامپ تاکید کرد که آمریکا به رغم خروج از توافق آب و هوایی پاریس، به تلاش‎های یک‌جانبه برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ادامه می‌دهد.

بحران قطر دومین موضوعی بود که با صراحت بیشتر حکایت از اختلاف نظر وزیر امور خارجه با رئیس جمهوری آمریکا داشت. رکس تیلرسون در این مناقشه دیپلماتیک ابتدا از قطر حمایت کرد، اما چند ساعت بعد از اظهارات حمایت آمیز وی از قطر، دونالد ترامپ آشکارا از عربستان سعودی حمایت کرد، و ضمن متهم کردن قطر به حمایت از تروریسم از این کشور خواست به شروط عربستان برای پایان دادن بحران تن دهد.

و سرانجام موضوعی که جدیدا موجب گمانه زنی درباره استعفای رکس تیلرسون از سمت وزارت امور خارجه آمریکا شد، اختلافات وی با ترامپ درباره برجام و نحوه تعامل با این توافق‌نامه‌ بین‌المللی است.

به باور تحلیلگران مناسبات داخلی در کاخ سفید، دونالد ترامپ انتظار داشت، رکس تیلرسون در گزارش 90 روزه از برجام، عدم پایبندی ایران به برجام را اعلام کند، اما گزارش نهایی تیلرسون در این خصوص فاقد، رویکرد مورد نظر ترامپ بود، به گونه‌ای که رئیس‎جمهوری آمریکا به اکراه مجبور شد متاثر از گزارش 90 روزه وزارت خارجه آمریکا پایبندی ایران به برجام را برای دومین بار در دوره کاری خود تایید کند.

پایگاه خبری میدل ایست آی با اشاره به تشدید اختلافات میان مقامات ارشد سیاست خارجی دولت نوشت: رکس تیلرسون وزیر خارجه امریکا موافق رویکرد ترامپ در قبال برجام و بحران قطر نیست، و به دوستانش گفته است که اگر یک‌سال در این شغل دوام بیاورد، شانش اورده است. تیلرسون به شدت از اینکه اختیار، استقلال و کنترل کامل بر وزارتخانه خود ندارد و اینکه نمی تواند کار را به شیوه ای که خود می‌خواهد انجام دهد، ناراحت است.

پایگاه خبری تلگراف مدعی شد رکس تیلرسون پس از چندین بار تحقیر از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا قصد دارد از مقام خود به عنوان وزیر امور خارجه کناره‌گیری کند. دونالد ترامپ آشکارا با تیلرسون در حوزه‌های گوناگون مخالفت می‌کند و از او و تیم دیپلماتیکش ناراضی است و در کار وزارت امور خارجه دخالت می‌کند. ترامپ بارها با تصمیم تیلرسون برای انتصاب اشخاص مختلف در پست‌های گوناگون این وزارتخانه، مخالفت کرده است.

همچنین گفته شده که جرارد کوشنر، داماد دونالد ترامپ هم در کار وزارت امور خارجه مداخله می‌کند، و طی مناقشه‎ای لفظی با تیلرسون، وی را فردی «غیرحرفه‌ای» خواند.

روزنامه صهیونیستی اورشلیم پست هم در گزارشی علیه رکس تیلرسون مدعی شد که هنوز اطرافیان باراک اوباما سیاست‌های ایران در وزارت خارجه آمریکا را تدوین می‌کنند، و این برای دولتی که با هدف جلوگیری از نفوذ ایران روی کار آمده امر مثبتی نیست.

این روزنامه نوشت: «توماس شانون» معاون سیاسی وزیر خارجه، «کریس بکمایر» معاون وزیر در امور ایران - که در دوران اوباما رییس میز ایران در شورای امنیت ملی بود - و «میشاییل ریتنی» دستیار معاون و نماینده ویژه سابق در امور سوریه از جمله شخصیت‌هایی هستند که در مورد ایران تصمیم‌گیرنده‌اند. این افراد و سایرین وظیفه‌شان فروش توافق هسته‌ای بود و امروز نیز برای حفظ این توافق خودشان را وقف کرده‌اند.

گمانه‎زنی درباره آینده تیلرسون

اختلاف ترامپ با تیم سیاست خارجی کاخ سفید، که در شش ماه گذشته به مرور گسترش یافت، به رغم تلاش برای غیر رسانه‌ای کردن آن، سرانجام از پرده بر افتاد، و رسانه‎ای شد. به همین دلیل دیگر امکان سرپوش گذاشتن بر این اختلافات وجود ندارد، و طبعا در ادامه کار با توجه به رویکرد متفاوت و تنش ساز رئیس جمهوری آمریکا در مناسبات خارجی می‌تواند اختلافات دستگاه دیپلماسی با شخص ترامپ و حلقه نزدیک پیرامونی وی را تشدید کند.

به همین دلیل در خصوص آینده کاری تیلرسون، تحلیل‎های متفاوتی وجود دارد. بسیاری از محافل رسانه‎ای به ویژه در داخل آمریکا با انتشار سخنان منسوب به تیلرسون درباره دشواری ادامه کار با ترامپ حتی در یک سال آینده استعفای احتمالی وی در آینده نزدیک را برجسته سازی کرده‎اند. در همین چارچوب سی‌ان‌ان گزارش داد که تیلرسون به‌دلیل اختلاف با ترامپ پیش از پایان سال جاری میلادی درصدد استعفا از وزارت خارجه است.

اما منابع نزدیک به کاخ سفید این احتمال را رد کرده و از ادامه کار تیلرسون در سمت وزیر امور خارجه آمریکا خبر داده‎اند. هدر نائورت، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس مطبوعاتی دیروز خود گفت: رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا به‌خلاف شایعات اخیر به فعالیت خود ادامه خواهد داد. وی ادامه داد: وزیر خارجه کاملاً واضح اعلام کرد که قصد ادامه فعالیت در وزارت خارجه را دارد.

همزمان کاخ کرملین هم اعلام کرد خبر استعفای احتمالی رکس تیلرسون وزیر امور خارجه امریکا بی اساس است. دیمیتری پسکوف سخنگوی رئیس جمهور روسیه در این باره گفت: «ما هنوز موضعی رسمی از کاخ سفید، وزارت خارجه و یا شخص تیلرسون در باره استعفا نشنیده‌ایم، بنابراین نمی‌توانیم اظهارات بی اساس برخی رسانه‌ها را اعتماد کنیم».

با این حال موضوع اختلاف تیلرسون و ترامپ، واقعیتی است که قابل کتمان نیست، و به نظر می‎رسد ادامه این اختلاف می‎تواند گزینه استعفا یا برکناری تیلرسون را در آینده جدی‌تر کند.

یوسف اسماعیلی