جشنواره‌ای بر فراز تپه‌های عباس‌آباد

به گزارش جام‌جم، در میان انبوه محله‌ها و ساختمان‌ها و کوچه و خیابان‌های کلانشهر تهران، منطقه‌ نسبتا بزرگی است که از دسترس برج و انبوه‌سازان دور مانده اراضی و تپه‌های عباس‌آباد که این روزها به مأمنی برای اهالی علم و فرهنگ بدل شده است. کتابخانه ملی، فرهنگستان‌های علوم و ادب و زبان فارسی، باغ‌موزه دفاع مقدس، باغ هنر و... فضایی کاملا استثنایی فراهم ساخته تا علاقه‌مندان به دور از شلوغی‌های تهران دل به علم و هنر و کتاب دهند. جلوتر، بوستان طالقانی که با پل زیبای طبیعت به بوستان‌های آب و آتش، نوروز، منظومه شمسی و گنبد مینا وصل می‌شود نیز چون حایلی، این منطقه بکر فرهنگی را از آلودگی‌ها و ‌روزمرگی‌های پایتخت حفظ می‌کند. در این میان، شهرداری تهران سال‌هاست پروژه‌ای را دنبال می‌کند که به گفته مسئولان شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران، قرار است 5 اردیبهشت، یعنی هفته آینده فاز نخست آن افتتاح شود، البته یک هفته مانده به برگزاری بزرگ‌ترین رویداد نشر و کتاب کشور. قرار است باغ کتاب تهران در چهار فصل سال میزبان نمایشگاه موضوعی کتاب باشد.

تئاتر در کنار کتاب

باغ کتاب در اراضی عباس‌آباد میان کتابخانه ملی و باغ‌موزه دفاع مقدس واقع شده است. راه دسترسی به باغ کتاب نیز ورودی یکی از این دو مجموعه در بزرگراه حقانی تهران است. یک هفته مانده به افتتاح این مجموعه فرهنگی بازدیدی از آن داشتیم. درحالی‌که بخش اعظم باغ کتاب آماده بهره‌برداری است و دست‌اندرکاران در حال چیدن کتاب‌ها در قفسه‌ها هستند، هنوز ریزه‌کاری‌هایی مانده که برای اتمامش در این مدت کوتاه باید شبانه‌روز کار کرد. البته مسئولان شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران به عنوان کارفرمای این پروژه چندان نگران این موضوع نیستند و معتقدند این ریزه‌کاری‌ها تا یکی دو روز آینده نیز برطرف خواهند شد.

در این مجموعه بخش‌های مختلف به گونه‌ای از جاذبه‌های فرهنگی پر شده است که متوجه مسافت و زمان نمی‌شوی. جلوتر چهار سالن آمفی‌تئاتر وجود دارد. پس از آن بخش بزرگسال که درحال چیدن کتاب‌ها در قفسه‌ها هستند.

محیطی برای خانواده

علیرضا جعفری، مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی که متولی ساخت و تکمیل مجموعه باغ کتاب است، این طرح را یک پروژه فاخر فرهنگی می‌نامد و به جام‌جم می‌گوید: این پروژه با 65 هزار مترمربع زیربنا در زمینی بالغ بر صد هزار مترمربع ساخته شده و دارای ده زیرمجموعه است.

او با اشاره به اهداف این پروژه، یکی از اهداف اصلی را افزایش علاقه‌مندی کودکان، نوجوانان و بزرگسالان به مطالعه ذکر می‌کند و می‌گوید: به این منظور بالا بردن جذابیت فرهنگی این مجموعه در دستور کار ما قرار گرفت. در کنار فروشگا‌ه‌های کتاب که بخش‌های اصلی این مجموعه را شامل می‌شوند، بخش‌های جنبی به عنوان فضاهای جذاب به این پروژه اضافه شد؛ از جمله تالارهای علم کودک و نوجوان، سالن‌های همایش، سینما و تئاتر که امکان پرداختن به موضوعات مرتبط به کتاب و کتابخوانی را فراهم می‌کند.

جعفری، ظرفیت حضور خانوادگی شهروندان را یکی دیگر از مزیت‌های مجموعه باغ کتاب می‌داند و توضیح می‌دهد: در این مکان، امکانات متنوعی هم برای فرزندان و هم والدین فراهم شده است تا زمینه‌ای برای ترویج فرهنگ کتابخوانی در خانواده به عنوان یک رکن فرهنگی و اجتماعی جامعه ما به‌وجود آید.

او در پاسخ به این پرسش که آیا تمام زیرمجموعه‌های باغ کتاب آماده بهره‌برداری است، عنوان می‌کند: در میان ده زیرمجموعه پروژه فاخر فرهنگی باغ کتاب، هشت زیرمجموعه آماده بهره‌برداری است و سالن تئاتر، موسیقی و همچنین بخشی با نام کشتی کتاب که به علم دریاشناسی و موضوعات دریایی می‌پردازد، در آینده نزدیک به بهره‌برداری خواهد رسید. به گفته جعفری، معماری این پروژه به صورت کشتی طراحی شده است.

امکان برگزاری نمایشگاه کتاب

پیش‌تر باغ کتاب به عنوان یکی از گزینه‌های محل برگزاری نمایشگاه کتاب مطرح می‌شد. طبق گفته مسئولان این مجموعه، این فضا می‌تواند در حالت عادی روزانه میزبان 30 هزار نفر و در زمان برگزاری نمایشگاه بین‌المللی با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و استفاده از فضاهای اطراف، تا 500 هزار نفر را پاسخگو باشد.

مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی با بیان این‌که نمایشگاه بین‌المللی کتاب دارای ظرفیت و کارکردی جامع است که با توجه به استقبال هموطنان از اقصی ‌نقاط کشور، به زیرساخت‌های خدماتی و حمل و نقل مناسبی نیاز دارد، می‌گوید: با تعریف فضای مجموعه شهر آفتاب و برگزاری نمایشگاه کتاب سال گذشته در این مجموعه، عملا بحث برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در باغ کتاب منتفی شد. با وجود این، فضای باغ کتاب به صورتی طراحی شده است که ظرفیت برگزاری دائم جشنواره‌های کتاب و موضوعات مرتبط با کتاب را دارد.

اما چرا افتتاح این مجموعه در آستانه نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران صورت می‌گیرد؟ جعفری با بیان این‌که این مجموعه قبل از برگزاری نمایشگاه کتاب آماده خواهد شد، می‌افزاید: بخش‌های مورد بهره‌برداری برای مدتی در اختیار جامعه هدف و مخاطبان خاص قرار خواهد گرفت و پس از معرفی ظرفیت‌های باغ کتاب به دست‌اندرکاران فرهنگی و حوزه نشر کشور، به بهره‌برداری عمومی خواهد رسید که تاریخ آن اعلام خواهد شد.

بخشی از مجموعه باغ کتاب در دو سه سال اخیر، میزبان دو سه نمایشگاه از جمله نمایشگاه بین‌المللی قرآن بود. علیرضا جعفری در پاسخ به این‌که آیا باغ کتاب دوباره میزبان این نمایشگاه یا نمایشگاه‌های مشابه خواهد بود، می‌گوید: یکی از رویکردهای بهره‌برداری باغ کتاب برگزاری جشنواره‌های مختلف با سرفصل‌های موضوعی خاص است و این مجموعه قابلیت برگزاری این جشنواره‌های موضوعی و موردی را در قالب فعالیت‌های خاص فرهنگی با محوریت دفاع مقدس، فرهنگ جهاد مبارزه، قرآن و همچنین موضوعات مناسبتی در ایام خاص مانند ایام محرم یا ماه مبارک رمضان دارد.

کتاب خوانی شخصیت‌های کارتونی

بخش نخست این مجموعه به کودکان و نوجوانان اختصاص دارد. برخلاف دیگر کتابفروشی‌ها که محیطی بزرگسالانه دارند، در این بخش سعی شده فضا مختص خردسالان و کودکان طراحی شود تا آنها را به کتاب و کتابخوانی علاقه‌مند سازد. استفاده از مجسمه شخصیت‌های کارتونی مانند شخصیت‌های درین‌درین، شکرستان و... و شخصیت‌های کارتونی دیگری چون سندباد، پینوکیو و روباه مکار و گربه نره، جودی آبوت و جک و لوبیای سحرآمیز که بیشتر نوستالژی پدران و مادران امروزی است، از ابتکارات و امتیازهای این بخش است. کتاب‌ها و نوشت‌افزارها و انواع اسباب‌بازی‌ها و سرگرمی‌های علمی و فرهنگی مخصوص کودکان و نوجوانان در این بخش چیده شده و کاملا آماده بهره‌برداری است.‌ نسرین شاپوری، هنرمند مجسمه‌ساز در حال تکمیل مجسمه‌های کارتون «دور دنیا در 80 روز» است؛ او شخصیت‌های کارتون شکرستان را نیز در این مجموعه کار کرده است.

به نظر می‌رسد انتخاب شخصیت‌های کارتونی دهه 60 و 70 هر چند برای پدر و مادرها جذابند، اما با کودکان امروزی ارتباط چندانی برقرار نکنند. مسئولان مجموعه باغ کتاب، با قبول این موضوع، به نمایش کارتون‌های آن دوران از شبکه پویا در این روزها اشاره می‌کنند و معتقدند کودکان امروزی با آن شخصیت‌ها خیلی هم غریبه نیستند. البته شاید همین مجسمه‌ها سبب تمایل بیشتر والدین برای ماندن در بخش‌های کودک و نوجوان باغ کتاب شود.

کمیل انتظاری