سایه روشن‌های فناوری هسته‌ای در گفت‌وگو با کارشناسان

جمهوری اسلامی ایران در چارچوب تعهداتی که در قالب برجام داده بود محدودیت‌هایی را در صنعت هسته‌ای اعمال کرده است که از آن جمله می‌توان به کاهش تعداد سانتریفیوژها و‌ خارج کردن قلب رآکتور اراک اشاره کرد و از سوی دیگر در چارچوب همکاری‌هایی که به‌واسطه برجام در جریان است کشورمان توانسته اقدام به فروش آب سنگین تولیدی در داخل کند و همچنین از سایر کشورها کیک زرد بخرد. روابطی هم که از گذشته با روسیه درخصوص ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای داشتیم ادامه دارد و رئیس سازمان انرژی اتمی دیروز از پرداخت نخستین قسط دو نیروگاه هسته‌ای در دست احداث به میزان 185 میلیون دلار خبر داد و گفت: صنعت هسته‌ای تازه خودش را یافته است و می‌تواند از دل پروژه‌ها برداشت اقتصادی کند.

به گزارش ایرنا، علی‌اکبر صالحی در مراسم دیدار نوروزی با کارکنان سازمان انرژی اتمی افزود: صنعت هسته‌ای الحمدلله سرجایش هست، ما قرارداد دو نیروگاه را بستیم. در دسامبر گذشته 185 میلیون دلار اولین قسط آن را پرداختیم و ان‌شاءالله بزودی عملیات ساختمانی آن هم شروع خواهد شد. این کم‌کاری نیست، هیچ‌گاه سازمان در طول حیاتش جز قبل از انقلاب یک پروژه ده میلیارد دلاری ندیده بود. بعد از انقلاب هم چنین پروژه‌ای را نداشتیم.

معاون رئیس‌جمهور اضافه کرد: تازه صنعت هسته‌ای دارد به گونه‌ای عمل می‌کند که هزینه- فایده در نظر گرفته می‌شود، به گونه‌ای کار می‌کند که می‌خواهد تجاری باشد. یعنی فقط هزینه نکند، بلکه از دل این پروژه‌ها بتواند برداشت اقتصادی کند.

رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین با اشاره به برخی بدعهدی‌های طرف مقابل، مخالفت انگلیس با خرید 950 تن کیک زرد که به معلق شدن این قرارداد انجامیده است را از مصادیق بدعهدی این کشور عنوان کرد و گفت: این درخواست و مطالبه ایران به طور جدی در دست پیگیری است و آقای عراقچی این موضوع را به عنوان مسئول در کمیسیون مشترک برجام از سوی ایران دنبال خواهند کرد.

نبض فناوری هسته‌ای چگونه می‌زند؟

حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل هسته‌ای نیز در گفت‌وگو با جام‌جم درباره دستاوردهای این صنعت گفت: در خصوص مهم‌ترین دستاورد صنعت ‌هسته‌ای ایران می‌توان به آزمایش موفقیت‌آمیز سانتریفیوژ آی.آر.8 اشاره کرد که آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای آن را تائید کرد. اهمیت موضوع آن است که این سانتریفیوژ به لحاظ قدرت غنی‌سازی، 20 برابر سانتریفیوژ نوع آی.آر.1 است. این سانتریفیوژ هم طول عمر بیشتر و قابلیت بهتری برای غنی‌سازی دارد و مصرف برق آن نیز کمتر است. بنابراین دستاورد خوبی است که دانشمندان ایرانی آن را آزمایش کردند و فعلا در حد تحقیق و توسعه است ولی شواهد از به نتیجه رسیدن این تحقیق حکایت دارد و در مرحله بعد از پایان دوره برجام، وارد خط تولید می‌شود.

بهشتی‌پور اضافه کرد: نکته دوم آغاز احداث بیمارستان هسته‌ای است که برای نخستین بار اتفاق می‌افتد و کلنگ آن زده شده و امیدواریم طبق برنامه‌های تعیین‌شده این پروژه در چهار سال آینده با موفقیت اجرا شود.

این کارشناس مسائل هسته‌ای اضافه کرد: موضوع بعدی بحث همکاری با چین برای ساخت رآکتور اراک است که قرار است جانشین رآکتور قبلی شود و این هم موفقیت بزرگی است البته این طرح همچنان در حد قرارداد است و عملیات اجرایی آن شروع نشده است.

منابع لازم به صنعت هسته‌ای تزریق شود

با این حال برخی کارشناسان هسته‌ای معتقدند جمهوری اسلامی ایران شایسته جایگاه بالاتری در عرصه هسته‌ای است و برای رسیدن به این جایگاه نیازمند تداوم حرکات انقلابی گذشته در صنعت هسته‌ای هستیم.

حسین آب‌نیکی، رئیس سابق مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با جام‌جم در همین زمینه با اشاره به اجرای تعهدات جمهوری اسلامی ایران در قالب برجام و عهدشکنی‌های طرف مقابل، حفظ توان توسعه تحقیقات هسته‌ای را در شرایط فعلی کلیدی دانست و افزود: رهبری بارها روی این موضوع تاکید کرده‌اند که سرعت حرکت در حوزه فناوری نباید کند شود و البته خبرهایی مبنی بر مقداری کندی در این حوزه وجود دارد.

رئیس سابق مرکز توسعه سازمان انرژی اتمی با اشاره به این‌که پس از برجام به مرور فرآیند توسعه این صنعت در داخل سازمان انرژی اتمی، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی که رشته‌های هسته‌ای را داشتند کند شده است، اظهار کرد: توجه به حفظ این توان برای ما کلیدی است و مسئولان باید به آن توجه کنند. حفظ و توسعه نیروی انسانی متخصص در این حوزه و توسعه رشته‌های مرتبط با فناوری هسته‌ای در دانشگاه‌ها و نگهداری نیروی انسانی در داخل سازمان اهمیت بسیاری دارد که متاسفانه خبرهای خوبی در این زمینه نداریم و برخی نیروهای کلیدی در طول چند سال گذشته از این سازمان جدا شدند.

وی با بیان این‌که دولت باید منابع لازم را به توسعه فناوری هسته‌ای اختصاص دهد، گفت: طی چند سال اخیر به مرور منابع اختصاص یافته به صنعت هسته‌ای رو به کاهش گذاشته و کمتر شده است؛ در شرایط فعلی که محدودیت‌هایی را در صنعت هسته‌ای پذیرفته‌ایم باید منابع لازم را در داخل به آن تزریق کنیم تا در این حوزه پیشرفت کنیم در غیر این صورت دستاوردهای سال‌های گذشته مخدوش شده و از بین خواهد رفت.

جوان ایرانی را باور کنیم

مسعود اخوان‌فرد، معاون اسبق سازمان انرژی اتمی هم در گفت‌وگو با جام‌جم، اظهار کرد: فناوری هسته‌ای، فناوری مدرن، پیچیده و دارای نکات ظریفی است، افرادی که درعرصه جهانی به این فناوری دسترسی دارند جزو کشورهای پیشرفته محسوب می‌شوند واین برای اعتبار فناورانه ایران بسیار حائز اهمیت است.

اخوان‌فرد تصریح کرد: فناوری هسته‌ای نماد خودباوری ملی است که شاید مهم‌ترین بخش موضوع باشد به این معنی که این فناوری نشان دهنده این بود که توانمندی ما بسیار بالاست.

معاون اسبق سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: انتظار این است که به جوان ایرانی تکیه کنیم، جوانان مسلمان با تعهد انقلابی که نمود بارز آن شهدای هسته‌ای هستند در دام پیچ‌های مطرح سیاسی گرفتار نشدند و توانستند خودشان را به دنیا و جامعه ثابت کنند. وی اظهار کرد: این فناوری در عرصه جهانی دارای روند تحولی و روزآمد است و طبعا خواسته‌هایمان مطابق با آخرین بحث‌های علم باید جلو برود، انتظاری که ده سال پیش از فناوری داشتیم با انتظاری که امروز داریم، باید متفاوت باشد و امروز باید به عرصه‌های نوین توجه کنیم.