نفس فرش دستباف اصفهان به‌شماره افتاد

به گزارش جام‌جم، فرش دستباف ایران به عنوان صنعتی آمیخته به هنر، یکی از بخش‌های مهم درآمدزایی و ارزآوری کشور است که می‌تواند کشور را از وابستگی به اقتصاد تک‌محصولی نفت خارج و به رشد و توسعه کشور و اشتغالزایی کمک کند؛ چنانچه در گذشته نیز افراد زیادی در سراسر کشور (شهرها و روستاها) مستقیم و غیرمستقیم در بخش‌های صفر تا صد این صنعت (تولید تا صادرات) مشغول به کار بودند، اما تحریم‌های بین‌المللی و به دنبال آن، از بین رفتن بازارهای مختلف جهان از جمله آمریکا و اروپا از یک سو و بی‌توجهی بخش دولتی و غیردولتی به این صنعت از سال‌های 60 به بعد، در کنار کم‌تحرکی و بی‌توجهی تولید‌کنندگان وطنی به سلیقه‌های داخلی و جهانی و بافت اقتصادی فرش، باعث تنزل جایگاه هنری و درآمدزایی این صنعت (چه در داخل و چه در خارج کشور) شده و این شرایط همچنان ادامه دارد.

طبق آمار در سه ماهه نخست امسال 27 تن فرش دستباف به ارزش دو میلیون دلار از استان اصفهان به 13 کشور ازجمله آمریکا، کویت، امارات و قطر صادر شده که در میان بازارهای هدف، آمریکا با 33درصد، بیشترین سهم را داشته است.

همچنین در این مدت ، بیش از 2000 تن فرش دستباف به ارزش 66 میلیون دلار از کشور صادر شده که از نظر وزنی حدود 120 درصد و از نظر ارزشی 8/39 درصد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد داشته و این در حالی است که میزان صادرات فرش دستباف در سه ماهه اول سال گذشته حدود 900 تن به ارزش حدود 47 میلیون دلار بوده است.

بی‌کاری 10 هزار بافنده فرش در اصفهان

اصفهان یکی از تولیدکنندگان بزرگ فرش دستباف کشور است که به گفته یکی از اعضای اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف، فقط بیش از 40 هزار نفر در این استان و در بخش تولید فرش مشغول کار بودند، اما به دلیل رکود در صنعت فرش، حدود ده هزار نفر آنها در یکی دو سال اخیر بیکار شده‌اند .

عضو اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف اصفهان، بی‌انگیزه شدن بافندگان فرش به دلیل تحریم ‌بازارهای بین‌المللی، نبود خریدار و رکود چند ساله در بازار فرش را دلیل کنار کشیدن این بافندگان از کار بافت و تولید فرش و بیکار شدن آنها عنوان می‌کند.

سعید عصاچی در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما یادآور می‌شود که در دوران تحریم ایران و جای خالی فرش آن در دنیا، بسیاری از متقاضیان فرش دستباف ایرانی به سراغ کشورهایی چون نپال، هند و چین رفته‌اند تا عملا صادرات کشورمان به صفر برسد.

تحریم از خارج، بی‌توجهی از داخل

در همین‌حال، سید عبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس اتاق بازرگانی استان اصفهان در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند که علاوه بر تحریم بازار فروش، عوامل دیگری همچون بی‌رغبتی و بی‌توجهی بخش‌های تولیدی و دولتی در دوران پس از انقلاب (در دهه 60)، و به دنبال آن بی‌توجهی به کیفیت کار و شرایط بافندگان و کارگاه‌های تولیدی، از مواردی است که باعث سقوط جایگاه و کیفیت فرش دستباف ایرانی شد و تحریم بازارهای بین‌المللی، تیر خلاصی به این صنعت بود.

وی با اشاره به این‌که در گذشته آمریکا به تنهایی خریدار حدود 18 درصد فرش‌های کشورمان بود، می‌افزاید: چند سالی است صادرات فرش ایران و همچنین اصفهان کم شده و به تبع آن تولید نیز کاهش یافته است که باید بپذیریم، بخش مهمی از مشکل به خودمان برمی‌گردد، زیرا باید به بازار فرش و حفظ آن دقت بیشتری می‌کردیم و براحتی آن را از دست نمی‌دادیم که عملا این کار را نکردیم.

سهل‌آبادی، بی‌توجهی به سلیقه مردم دنیا و تغییر آن در طول دهه‌های گذشته، بی‌توجهی به کیفیت مواد تولید همچون نخ و رنگ و همچنین شرایط کار و بیمه و بهداشت تولیدکنندگان و مهم‌تر از همه، عدم معرفی کامل و جامع فرش ایران و اصفهان به دنیا را از عوامل دیگری می‌داند که سبب تنزل جایگاه فرش دستباف ایران و اصفهان در بازارهای جهانی و کاهش متقاضیان آن شده است.

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درخصوص تاثیر برجام بر میزان فروش و صادرات فرش دستباف نیز می‌گوید: شرایط برجام در آغاز دوباره صادرات فرش بی تاثیر نبوده، اما به دلیل مشکلاتی که هنوز رفع نشده، همچون مشکل حمل و نقل و مشکل روابط بانکی و پولی، چندان کارگشا نبوده، گرچه خبر خوش تحویل اولین هواپیمای ایرباس می‌تواند روزنه امیدی برای رفع مشکلات حمل و نقلی فرش ما باشد.

ظرفیت گردشگران خارجی

گردشگران خارجی که در چند سال اخیر، حضورشان در اصفهان پررنگ‌تر شده، می‌توانند به عنوان بازار فروش و همچنین معرف فرش اصفهان تلقی شوند که البته سهل‌آبادی هم این گردشگران را یکی از خریداران فرش اصفهان عنوان و تاکید می‌کند: گردشگران سهم کمی از خرید را به خود اختصاص می‌دهند، در حالی که برای نجات فرش اصفهان هیچ گریزی از بازپس‌گیری بازارهای جهانی از رقبا آن هم از طریق کیفی‌سازی تولید فرش از صفر تا صد آن وجود ندارد.

تشکیل اولین میز فرش اصفهان

به گفته رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، گره بسیاری از مشکلات فرش همچون اهمیت دادن به کیفیت کار، سلامت و بهداشت و آموزش بافندگان، آموزش خلق طرح و نقشه‌های جدید و مطابق سلیقه مشتری باید به دست فعالان این صنعت باز شود.

سهل‌آبادی افزود: از همین رو اتاق بازرگانی اصفهان اخیرا به تشکیل اولین میز فرش استان برای رسیدگی به این موارد اقدام و اولین نشست را با یکی از تشکل‌های مهم و بزرگ تولیدکننده برگزار کرد و از این تشکل خواست، در اولین فرصت همه تشکل‌های تولیدی را برای حضور در نشست میز فرش دعوت کند تا با حضور آنها راهکارهایی برای مشکلات موجود و همچنین چگونگی معرفی فرش اصفهان و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، تصاحب بازارهای خارجی و بازار از دست رفته داخلی بیابیم.

فاطمه مرادزاده

ایران