اظهارات انتخاباتی ترامپ، مبنای قضاوت نیست

با دکتر محمد مرندی، استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران درباره مسائل آینده ایران و آمریکا گفت‌وگو کرده‌ایم:

پیروزی ترامپ در انتخابــات ریاست جمهوری این کشور چه تاثیری بر برجام خواهد داشت؟ آیا شاهد تغییر سیاست‌های این کشور در ارتباط با توافق هسته‌ای خواهیم بود؟

در رابطه با عملکرد ترامپ در مورد برجام نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی داشت زیرا صحبت‌های انتخاباتی کاندیداها با عملکرد آنها پس از پیروزی، الزاما در یک مسیر نیست. اما به فرض این‌که ترامپ با توجه به اظهاراتش، برجام را پاره کند بیشتر به ضرر آمریکاست تا ایران زیرا کشورهای بسیاری در این موضوع، سرمایه‌گذاری کرده‌اند و قطعا روس‌ها و چینی‌ها نقض برجام را از سوی ترامپ قبول نخواهند کرد و کشورهایی هم که به شکل سنتی، حامی آمریکا در اروپا بوده‌اند از چنین اقدامی بسیار ناراضی خواهند بود.

با توجه به این‌که برجام یک تعهد بین‌المللی است، آیا رئیس‌جمهور جدید این کشور می‌تواند آن را نادیده بگیرد؟

آمریکا کشوری نیست که چندان به تعهداتش پایبند باشد بنابراین در صورتی که قصد نقض برجام را داشته باشد این کار را انجام خواهد داد. دلیلش این است که منش آمریکا اینگونه است و خودش را بالاتر از قانون می‌داند. در هر حال نقض برجام به نفع آمریکا نخواهد بود و این اقدام، آمریکا را منزوی خواهد کرد اما در نهایت نمی‌توان در مورد اظهارات انتخاباتی ترامپ با قاطعیت سخن گفت.

پیش‌بینی شما از ســیاست منطقه‌ای آمریکا در دوران رئیس‌جمهور جدید چیست و چالش‌های این کشور با جمهوری اسلامی‌ایران به چه شکل خواهد بود؟

ترامپ و کلینتون دو کاندیدای بسیار بد از نظر فساد مالی و اخلاقی بودند. همچنین مانند اوباما نگاه برتری‌جویانه نسبت به دیگر کشورها دارند و از این جهت، هیچکدامشان افراد مفیدی برای منطقه ما نبودند. اما در عین حال ترامپ براساس اظهاراتش با سیاست‌های اوباما مخالف و معتقد است سیاست‌های آمریکا، لیبی را نابود کرد و در دولت اوباما با افراط‌گرایی در لیبی، سوریه، عراق و یمن همکاری شد. ترامپ در ظاهر، آن سیاست‌ها را نقد می‌کند و از قطر و عربستان بخوبی یاد نمی‌کند. از طرفی هم می‌گوید اوباما و کلینتون در ظهور افراط‌گرایی نقش داشتند. در صورتی که ترامپ در اظهارات انتخاباتی‌اش صادق بوده و با روسیه برای نابودی داعش همکاری کند، می‌تواند برای منطقه مفید باشد اما هرگز در گذشته از سوی آمریکا صداقتی ندیده‌ایم نه در زمان اوباما و نه در زمان بوش.

در نهایت باید منتظر اقدامات ترامپ در عمل باشیم، در صورتی که با روس‌ها همکاری و از سیاست‌های قبلی این کشور در لیبی و سوریه و افراط‌گرایی فاصله بگیرد برای منطقه مفید خواهد بود و باعث بهتر شدن شرایط منطقه برای مردم خواهد شد.

موضع آمریکا نسبت به مسائل دیگر مربوط به ایران از جمله اتهامات حقوق بشری چگونه خواهد بود؟

این انتخابات حتی برای افرادی که مقداری دچار توهم هستند، ثابت کرد که آمریکا نه دموکراتیک است و نه رسانه‌ها آزاد بوده و نه حاکمیتی بی‌طرف دارد زیرا تمام رسانه‌ها و ارگان‌های حکومتی از کلینتون، حمایت و طرفداری کردند. رئیس‌جمهور و دولت، جانبدارانه عمل کردند. ترامپ از نظر اخلاقی نیز سخنان سخیف و نژادپرستانه‌ای عنوان کرد و نشان داد جنس لیبرال دموکراسی غربی آن چیزی نیست که برای ما به تصویر می‌کشند. بنابراین آمریکایی‌ها حرفی برای گفتن در حوزه حقوق بشر چه در داخل و چه در خارج ندارند. حال که ترامپ نسبت به نقش کلینتون و اوباما در موضوع داعش افشاگری کرد واقعیت‌ها بر همه روشن شده و دیگر در آینده برای آمریکا و غربی‌ها سخت‌تر خواهد بود که از چماق حقوق بشر علیه دیگر کشورها استفاده کنند.

با توجــه بــه اظهارات تبلیغاتی ترامپ، ارزیابی شما از سیاست خارجی رئیس‌جمهور جدید آمریکا چیست؛ آیا همچنان شدت سیاست‌های تهاجمی از سوی این کشور حفظ خواهد شد؟

آمریکا با چالش‌های جدی داخلی مواجه است، شکافی که در جامعه آمریکا رخ داده به دلیل مشکلات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نژادی در داخل کشور است. قطعا آمریکا قدرت سابق را برای سیاست‌های تهاجمی نخواهد داشت و زیان اینگونه تشنج‌آفرینی برای آمریکا بیشتر است و مردم با چنین سیاست‌هایی، مخالفت بیشتری خواهند کرد زیرا از جنگ و تنش خسته شده‌‌اند، اما در عین حال این موضوع به معنی عدم تندروی ترامپ نیست.

تصور می‌کنم با توجه به این‌که ترامپ، کاندیدای مورد نظر حاکمیت آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا نبود، جایگاهی مانند کلینتون در میان متحدان و حاکمیت برای اجماع سازی ندارد و این موضوع کار وی را سخت‌تر خواهد کرد. یعنی اگر بخواهد علیه ایران اجماع کند کارش سخت‌تر است. در صورتی که ترامپ قصد تشنج آفرینی در منطقه داشته باشد برای وی سخت خواهد بود زیرا شکاف عمیقی در این کشور در دوران انتخابات ایجاد شده است و مردم هم از جنگ به دلیل سیاست‌های غلط اوباما و بوش خسته هستند. آمریکا حتی در اجماع‌سازی داخلی میان مردم هم دچار مشکل خواهد بود.

مریم شریف‌زاده - سیاسی