ساختار کلاسیک ارتش سوریه و نبرد چریکی تروریست‌ها

برخی از آنها برای جنگیدن با همان شیوه کلاسیک می‌جنگند و گروه‌های دیگر هم با شیوه جنگ‌های چریکی می‌جنگند و برخی دیگر هم با ترکیبی از جنگ‌های چریکی،‌ شهری و کلاسیک در بحران سوریه نقش‌آفرین هستند.

داعش؛ گروهی تروریستی با ادعای خلافت

گروه داعش به عنوان یک گروه تروریستی هم تاکتیک‌های اقدامات تروریستی را اعمال می‌کند و هم این‌که خودش را به عنوان یک دولت (برگرفته از نام حکومت اسلامی در عراق و شام) می‌داند.

در جنبه‌هایی هم به صورت ارتش کلاسیک عمل می‌کند. این گروه از زمان شکل‌گیری به لحاظ اداری وزارتخانه‌هایی مثل وزارت دفاع و واحد‌های نظامی را تشکیل داده است.

در واقع این گروه هم ترکیبی از عملیات نظامی شهری و چریکی را انجام می‌دهد و هم در برخی از نواحی به صورت عملیات کلاسیک وارد عمل می‌شود. استفاده از تانک و توپخانه از نمونه‌های بهره‌گیری این گروه از شیوه رزم کلاسیک است بنابراین سازمان رزم این گروه ترکیبی از عملیات نظامی کلاسیک،‌ جنگ شهری و جنگ چریکی است.

استفاده از هر کدام از این شیوه‌ها بستگی به موقعیت جغرافیایی و نظامی مناطق درگیر دارد. داعش اگر به لحاظ نظامی در منطقه دست برتر را داشته باشد بیشتر به شیوه جنگ کلاسیک عمل می‌کند. منتهی این شیوه جنگیدن را با عملیات انتحاری ترکیب می‌کند.

بویژه زمانی که در محاصره باشد و قصد شکستن حصر و حمله به دشمن را داشته باشد ابتدا با عملیات انتحاری در حد وسیعی تلاش می‌کند که خط را بشکند و بعد با شیوه جنگ کلاسیک وارد شود.

یکی از علت‌هایی که جنگیدن با داعش سخت است همین موضوع است. اگر این گروه تروریستی با شیوه جنگ کلاسیک اقدام نظامی خود را انجام می‌داد، طرف مقابل هم می‌توانست با همین تاکتیک با این گروه مقابله کند، اما وقتی شیوه جنگیدن ترکیبی از جنگ‌های کلاسیک، ‌چریکی و شهری باشد نبرد با این گروه دشوار می‌شود.

زمانی که داعش به جنگ شهری پناه می‌برد، این اقدام،‌کار را برای مقابله از سوی ارتش کلاسیکی مثل ارتش عراق یا ارتش سوریه مشکل می‌کند.

وقتی در جنگ شهری عناصر نظامی داعش در بین مردم و بناهای مسکونی پناه و موضع می‌گیرند، کار برای ارتش کلاسیک مشکل خواهدشد که چگونه نیروی پناه گرفته در ساختمان‌ها و بناهای مسکونی را از بین ببرد و در عین حال مردم غیر نظامی دچار آسیب و لطمه نشوند.

از سویی دیگر داعش و گروه‌های تروریستی با موج وسیعی عملیات انتحاری حمله خود را شروع می‌کند و این یکی از سخت‌ترین شیوه‌های برخورد از سوی ارتش کلاسیک خواهد بود. داعش روی عملیات انتحاری تاکید ویژه دارد و کسانی که در این عملیات شرکت می‌کنند برای کشته شدن آمده‌اند و هیچ ابایی از ورود در عمق خاک طرف مقابل ندارد و این هم کار را بسیار مشکل می‌کند.

از سویی دیگر بسیاری از عناصر داعش خارج از مرزهای عراق و سوریه به این دو کشور وارد شدند و بسیاری از آنها در قالب القاعده در افغانستان، یمن و سومالی جنگیدند و تجربه جنگیدن فراوانی دارند.

ارتش آزاد؛ یک نام و دیگر هیچ!

ارتش آزاد سوریه بیشتر یک اسم بی مسماست که صرفا برای بخشی از نیروهای درگیری در بحران سوریه بکار برده می‌شود.

عملا در طول پنج سالی که از نبرد سوریه می‌گذرد در بسیاری از نقاط صرفا اسمی از ارتش آزاد باقی بود و در واقع کسانی که تحت این عنوان می‌جنگند شامل گروه‌های ریز و درشتی از گروه‌های تکفیری، گروه‌های اخوانی و گروه‌های محلی است اما کشورهای منطقه مثل قطر و عربستان تلاش کردند اسم ارتش آزاد را حفظ کنند چون بسیاری از گروه‌هایی که تحت این عنوان در حال جنگیدن با ارتش سوریه هستند ماهیت تروریستی دارند و شهرت این گروه‌ها به اقدامات تروریستی باعث می‌شد که در سطح دنیا محکوم بشوند بنابراین این کشورهای سعی کردند اسم ارتش آزاد را حفظ کنند و در قالب آن بقیه گروه‌های تروریستی عمل کنند بنابراین ما نمی‌توانیم ارتش آزاد را به عنوان یک نیروی اصلی و کارآمد فرض کنیم.

در شرایط کنونی همه کشورهای دنیا می‌دانند که گروه‌های مختلفی در سوریه مثل احرار الشام، جیش السلام و... در سوریه فعلا هستند و این گروه‌ها هستند که با ارتش سوریه می‌جنگند.

در ماه‌های اخیر است که می‌بینیم وقتی ارتش ترکیه وارد شمال سوریه می‌شود،‌ دوباره اسم ارتش آزاد زیاد شنیده می‌شود این در حالی است که تا چند ماه پیش ما بندرت اسمی از ارتش آزاد می‌شنیدیم. بنابراین باید میان واقعیت و آنچه که در صحنه نظامی سوریه دارد تفکیک قائل شد.

پیشمرگه؛ در آستانه تبدیل به ارتشی کلاسیک

پیشمرگه‌ها زمانی که با صدام می‌جنگیدند تاکتیک جنگی آنها چریکی بود، اما از زمان سقوط صدام و هنگامی که اقلیم کردستان در منطقه پرواز ممنوع قرار گرفته پیشمرگه به عنوان یک ارتش کلاسیک شناخته می‌شود و الان در اختیار اقلیم کردستان است و دیگر آن شیوه جنگیدن چریکی را دنبال نمی‌کند. بلکه مثل یک ارتش کلاسیک دارای سازماندهی و درجه‌بندی است.

کردهایی که در سوریه می‌جنگند هنوز به صورت ارتش کلاسیک درنیامده‌اند، اما آمریکایی‌ها مشغول آموزش و سازماندهی آنها هستند و این اقدامی پنهانی نیست و حاکی از همکاری علنی و آشکار آمریکایی‌ها با گروه‌های کردهای مستقر در شمال سوریه است. آمریکایی‌ها قصد دارند این کردها را به یک نیروی کلاسیک تبدیل کنند.

ارتش سوریه؛ آماده نبرد با اسرائیل، نه تروریسم

ارتش سوریه مثل هر ارتش کلاسیکی در واقع برای جنگ با ارتش کلاسیک دیگری آموزش دیده است.

سلاح‌ها و تاکتیک‌هایی که در این ارتش به‌کار گرفته می‌شود،‌ برای جنگ با اسرائیل تعبیه شده است چون در دکترین امنیت ملی سوریه، اسرائیل به عنوان دشمن اصلی قلمداد شده و سازماندهی و طراحی نظامی و سلاح‌ها جنگی برای آن جنگ طراحی شده بود اما با این بحرانی که شروع شد ارتش سوریه مثل هر ارتش کلاسیک دیگری با چالشی قوی روبه‌رو و با گروه‌هایی درگیر شد که در ابتدا آمادگی مواجه شدن نظامی با آنها را نداشت و اصولا نمی‌دانست با جنگ‌های چریکی و شهری چگونه مقابله کند.

به همین دلیل در سال‌های اول بحران دیدیم ارتش سوریه به دلیل آماده نبودن بسیاری از مواضع خود را از دست داد اما به مرور زمان با به‌دست آوردن تجربه و با همفکری با متحدانش، ارتش سوریه توانست خودش را با شرایط جدید وفق بدهد.

با این وصف این مشکل همچنان برای ارتش سوریه وجود دارد چون در نقطه مقابل خود با گروه‌های چریکی مواجه است که در مقابل جنگ شهری انجام می‌دهند و این دو نوع جنگ متفاوت به لحاظ شیوه‌های نظامی است.

دکتر مسعود اسداللهی / کارشناس مسائل غرب آسیا